İmar Kanunu İle
Bayındırlık Ve İskan Bakanlığının Teşkilat Ve Görevleri Hakkında Kanun
Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
Kanun No.
5940
Kabul Tarihi: 9/12/2009
MADDE 1 – 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar
Kanununun 28 inci maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki şekilde
değiştirilmiştir.
“Müelliflik, fenni
mesuliyet, şantiye şefliği, yapı müteahhitliği ve kayıtlar:
MADDE 28- Bu Kanun
kapsamındaki mimarlık, mühendislik ve planlama hizmetine ilişkin harita,
plan, etüt, proje ve eklerinin düzenlenmesi ve bunların yerine
getirilmesinin; uygulamada bulunulacak alanın, yerleşme merkezinin ve
yapının sınıfına, özelliğine ve büyüklük derecesine göre, uzmanlık
alanlarına uygun olarak 38 inci maddede belirtilen meslek mensuplarına
yaptırılması mecburidir. Müellifler ve uygulamada bulunan meslek
mensupları, işlerini bu Kanuna ve ilgili diğer mevzuata uygun olarak
gerçekleştirmekten sorumludur.
Yapıda inşaat ve tesisat
işleri ile kullanılan malzemelerin kamu adına denetimine ilişkin fenni
mesuliyet, ruhsat eki etüt ve projelerin gerektirdiği uzmanlığı haiz
meslek mensupları tarafından ayrı ayrı üstlenilmek zorundadır. Fenni
mesul mimar ve mühendisler uzmanlık alanlarına göre; yapının, tesisatı
ve malzemeleri ile birlikte, bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama
imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve
teknik şartnamelere uygun olarak inşa edilmesini denetlemekle
görevlidir. Yapı sahibine ve idareye karşı sorumlu olan fenni mesuller,
uzmanlık alanına uygun olarak yapıda yetki belgesi olmayan usta
çalıştırılması veya şantiye şefi bulundurulmaksızın yapım işinin
sürdürülmesi veya yapının mevzuata aykırı yapılması veya istifaları
halinde, bu durumları altı iş günü içinde ilgili idareye yazılı olarak
bildirmek zorundadır. Aksi takdirde, fenni mesuller kanuni mesuliyetten
kurtulamaz. Bildirim üzerine, en geç üç iş günü içinde 32 nci maddeye
göre işlem yapılır.
Fenni mesulün istifası
veya ölümü halinde, başka bir meslek mensubu fenni mesuliyeti
üstlenmedikçe yapının devamına izin verilmez. Fenni mesulün istifası
halinde, istifa tarihinden önce yapılan işlere dair sorumluluğu devam
eder. Yeni atanan fenni mesul, daha önce yapılan işlerin
denetlenmesinden ve eksiklik ve hata var ise giderilmesini sağlamaktan
ve bildirimde bulunmaktan da sorumludur. Tespit edilen bu eksiklik ve
hatalar giderilmedikçe inşaatın devamına izin verilmez.
Fenni mesuller, Bakanlık
tarafından çıkarılan yönetmelikte belirlenen sınıf, özellik ve büyüklüğe
sahip bulunan yapıların denetimi faaliyetine yardımcı olmak üzere, 38
inci maddeye göre uygun nitelikte ve sayıda fen adamı istihdam etmek
mecburiyetindedir.
Fenni mesuller, uzmanlık
alanlarına göre yapım işlerinin denetimine ilişkin ayrıntılı bütün
belgeler ile mimarlık ve mühendislik hizmetleri raporunu idareye vermek
ve yapı kullanma izin belgesini imzalamak mecburiyetindedir. Yapıya
ilişkin bilgiler, ilgili idarece, etüt ve proje müelliflerinin, fenni
mesullerin, yapı müteahhitlerinin ve şantiye şefi mimar veya mühendisin
üyesi bulunduğu meslek odasına, üyelik kayıtlarına işlenmek üzere
bildirilir.
Fenni mesuller, mesuliyet
üstlendikleri yapı ile alakalı olarak yapı müteahhitliği, şantiye
şefliği, taşeronluk ve malzeme satıcılığı yapamaz. Yapı sahibi,
yapısının fenni mesuliyetini üstlenemez.
27 nci madde kapsamındaki
yapılar ile entegre tesis niteliğinde olmayan ruhsata tabi tarım ve
hayvancılık yapılarına ait 22 nci maddede yer alan etüt ve projeler, il
özel idarelerince veya Bakanlığın taşra teşkilatınca hazırlanabilir. Bu
tarım ve hayvancılık yapılarına dair fenni mesuliyet, il özel idaresinin
veya Bakanlığın taşra teşkilatının mimar ve mühendisleri tarafından
üstlenilebilir.
Yapı müteahhidi ve
şantiye şefi; yapıyı, tesisatı ve malzemeleriyle birlikte bu Kanuna,
ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt
ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa
etmek, neden olduğu mevzuata aykırılığı gidermek mecburiyetindedir. Yapı
müteahhidi ve şantiye şefi, ilgili fenni mesullerin denetimi olmaksızın
inşaat ve tesisatlarına ilişkin yapım işlerini sürdüremez, inşaat ve
tesisat işlerinde yetki belgesi olmayan usta çalıştıramaz.
Bakanlıktan veya
Bakanlıkça yetkilendirilmiş idareden yetki belgesi almaksızın, inşaat ve
tesisat dahil yapım işlerinin müteahhitliği üstlenilemez. Yetki
belgeleri geçici veya daimi olarak düzenlenebilir. Gerçek kişilere ve
özel hukuk tüzel kişilerine yapı inşa eden müteahhitlerin kayıtları, her
yapı için ayrı ayrı tutulur. Bu kayıtların birer nüshası, ilgili yapı
müteahhidinin yetki belgelendirmesi işlemlerinde değerlendirilmek üzere
Bakanlığa gönderilir. Müteahhitlere yetki belgesi verilmesi işlemleri,
bu kayıtlar da değerlendirilerek Bakanlıkça yürütülür.
Fenni mesullerce denetime
ilişkin mimarlık ve mühendislik raporları hazırlanan, yapı sahibi, fenni
mesuller ve ilgili idare elemanlarının birlikte düzenlediği tespit
tutanağı ile tamamlandığı belirlenen, ancak, yapı müteahhidinin yapım
işlerinden doğan vergi ve sigorta primi borçlarının ve diğer
sorumluluklarının gereğinin yerine getirilmemesi sebebiyle yapı kullanma
izin belgesi verilmesi işlemleri tamamlanamayan yapılar için, yapının
müteahhidi olmayan yapı sahibinin talebi üzerine, ilgili idarece durum
tespit edilerek yapı kullanma izin belgesi verilir. Bu belgenin bir
örneği, ilgili kurumlara ve ilgililerin kayıtlarına işlenmek ve
değerlendirilmek üzere ilgili meslek odalarına ve Bakanlığa gönderilir.
Yapı sahibi, ruhsat
süresi dolmamış olan bir yapının etüt ve proje müellifliği, yapı
müteahhitliği ve şantiye şefliği görevlerinden herhangi birini
üstlenmemiş ise bütün sorumluluk, ilgisine göre etüt ve proje
müelliflerine, yapı müteahhidine, şantiye şefine ve ilgili fenni
mesullere aittir.”
MADDE 2 –
3194 sayılı Kanunun 42 nci maddesi başlığı ile birlikte aşağıdaki
şekilde değiştirilmiştir.
“İdari müeyyideler:
MADDE 42- Bu maddede
belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin
tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare
encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı
ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır.
Ruhsat alınmaksızın veya
ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak
yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü
içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet
durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına,
yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip
etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az
olmamak üzere, aşağıdaki şekilde hesaplanan idari para cezaları
uygulanır:
a) Bakanlıkça belirlenen
yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden
hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için;
1) I. sınıf A grubu
yapılara üç, B grubu yapılara beş Türk Lirası,
2) II. sınıf A grubu
yapılara sekiz, B grubu yapılara onbir Türk Lirası,
3) III. sınıf A grubu
yapılara onsekiz, B grubu yapılara yirmi Türk Lirası,
4) IV. sınıf A grubu
yapılara yirmiüç, B grubu yapılara yirmibeş, C grubu yapılara otuzbir
Türk Lirası,
5) V. sınıf A grubu
yapılara otuzsekiz, B grubu yapılara kırkaltı, C grubu yapılara elliiki,
D grubu yapılara altmışüç Türk Lirası,
idari para cezası
verilir. Bu miktarlar her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl
için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298
inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme
oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle
artırılarak uygulanır.
b) Mevzuata aykırılığı
yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının
cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi
için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça
yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte
bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin %
20’si kadar idari para cezası verilir.
c) (a) ve (b) bentlerine
göre cezalandırmayı gerektiren aykırılığa konu yapı;
1) Hisseli parselde diğer
maliklerin muvafakati alınmaksızın yapılmış ise cezanın % 30’u,
2) Kamuya veya başkasına
ait bir parselde yapılmış ise cezanın % 40’ı,
3) Uygulama imar planında
veya parselasyon planında “Kamu Tesisi Alanı veya Umumî Hizmet Alanı”
olarak belirlenmiş bir alanda yapılmış ise cezanın % 60’ı,
4) Mevcut haliyle veya
öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit
ediyor ise cezanın % 100’ü,
5) Uygulama imar planı
bulunan bir alanda yapılmış ise cezanın % 20’si,
6) Yapılaşmaya
yasaklanmış bir alanda yapılmış ise cezanın % 80’i,
7) Özel kanunlar ile
belirlenmiş özel imar rejimine tabi bir alanda yapılmış ise cezanın %
50’si,
8) Ruhsatsız ise cezanın
% 180’i,
9) Ruhsatı hükümsüz hale
gelmesine rağmen inşaatı sürdürülüyor ise cezanın % 50’si,
10) Yapı kullanma izin
belgesi alınmış olmakla birlikte, ruhsat alınmaksızın yeni inşaî
faaliyete konu ise cezanın % 100’ü,
11) İnşaî faaliyetleri
tamamlanmış ve kullanılmıyor ise cezanın % 10’u,
12) İnşaî faaliyetleri
tamamlanmış ve kullanılıyor ise cezanın % 20’si,
13) Çevre ve görüntü
kirliliğine sebebiyet veriyor ise cezanın % 20’si,
(a) ve (b) bentlerinde
belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı
ayrı hesap edilerek ilave olunur. Para cezalarına konu olan alanın
hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alan dikkate alınır.
18, 28, 32, 33, 34, 35,
36, 37, 40 ve 41 inci maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine
getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan yapı veya parsel sahibine,
harita, plan, etüt ve proje müelliflerine, fenni mesullere, yapı
müteahhidine ve şantiye şefine, ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere
ikibin Türk Lirası, bu fiillerin çevre ve sağlık şartlarına aykırı
olması halinde dörtbin Türk Lirası, can ve mal emniyetini tehdit etmesi
halinde altıbin Türk Lirası idari para cezası verilir.
Yapıldığı tarih
itibarıyla plana ve mevzuata uygun olmakla beraber, mevcut haliyle veya
öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit
ettiği veya edeceği ilgili idare veya mahkeme kararı ile tespit olunan
yapılara, ilgili idarenin yazılı ikazına rağmen idarece tanınan süre
içinde takviyede bulunmayan veya bu yapıları 39 uncu madde uyarınca
yıkmayan yapı sahibine onbin Türk Lirası idari para cezası verilir.
27 nci maddeye göre il
özel idaresince belirlenmiş köy yerleşme alanı sınırları içinde köyün
nüfusuna kayıtlı olan ve köyde sürekli oturanlar tarafından, projeleri
il özel idaresince incelenerek fen, sanat ve sağlık şartlarına uygun
olmasına rağmen muhtarlık izni olmaksızın konut ve zatî maksatlı tarım
ve hayvancılık yapısı inşa edilmesi halinde yapı sahibine üçyüz Türk
Lirası idari para cezası verilir. Bu yapılardaki diğer aykırılıklar ve
ruhsata tabi tarım ve hayvancılık maksatlı yapılardaki aykırılıklar için
verilecek olan idari para cezası, üçyüz Türk Lirasından az olmamak
üzere, ikinci fıkraya göre hesaplanan toplam ceza miktarının beşte biri
olarak uygulanır.
Yukarıdaki fıkralarda
belirtilen fiil ve hallerin, yapının inşa edilmesi süreci içinde tekrarı
halinde, idari para cezaları bir kat artırılarak uygulanır.
Yukarıdaki fıkralar
uyarınca tahsil olunan idari para cezaları, aynı fiil nedeniyle
26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 184 üncü maddesine
göre mahkûm olanlara faizsiz olarak iade edilir.
Yapının bu Kanuna, ilgili
diğer mevzuata, plana, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere uygun hale
getirilmesi için idarenin yazılı izni dahilinde yapılan iş ve işlemler
mühür bozma suçu teşkil etmez.
Müelliflerin, fenni mesul
mimar ve mühendislerin, yapı müteahhitlerinin, şantiye şefi mimar ve
mühendislerin, imar mevzuatına aykırı fiillerinden dolayı verilen
cezaları ve haklarındaki kesinleşmiş mahkeme kararları, kendi
kayıtlarına işlenmek ve ilgili mevzuata göre cezai işlem yapılmak üzere,
üyesi bulundukları meslek odasına ve Bakanlığa ilgili idarece
bildirilir. Bu kişiler, verilen ceza süresi içinde yeni bir iş
üstlenemez.
Yapı müteahhidinin yetki
belgesi;
a) Yapım işinin ruhsata
ve ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilmesi ve 32
nci maddeye göre verilen süre içinde aykırılığın giderilmemesi halinde
beş yıl,
b) Yapım işinde ruhsat
eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilen imalatın can ve mal
güvenliğini tehdit etmesi halinde on yıl,
c) Bakanlıkça olumsuz
kayıt değerlendirmesi yapılan hallerde bir yıl,
süreyle Bakanlıkça iptal
edilir. Yapı müteahhidinin, yapım işlerinden doğan vergi ve sigorta
primi borçlarını ödememesi ve diğer sorumluluklarını yerine getirmemesi
hallerinde yetki belgesi bir yıldan az olmamak üzere Bakanlıkça iptal
edilir ve bunlara sorumluluklarını yerine getirinceye kadar yeni yetki
belgesi düzenlenmez. Yetki belgesi iptal edilen yapı müteahhidi yeni
yetki belgesi düzenleninceye kadar yeni iş üstlenemez, ancak mevcut
işlerini tamamlar. Yetki belgeli yapı müteahhidi olmaksızın başlanılan
yapının ruhsatı iptal edilir ve yapı mühürlenir.”
MADDE 3 –
3194 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinin (I) numaralı fıkrasının
(e) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“e) Her türlü inşaat ve
tesisat dahil yapım işlerine dair yapı müteahhitlerinin yetki
belgelendirilmesi işlemlerine; yapı müteahhitlerinin iş gruplarına,
ihtisaslaşmalarına ve yüklenilecek işin büyüklüğüne göre
sınıflandırılmasına ve bunların sahip olmaları gereken asgari eğitim, iş
tecrübesi, teknik donanımı ve kapasitesi, mali durumu, idari yapısı ve
personel şartları ile niteliklerine; yapı müteahhitlerinin
faaliyetlerinin denetlenmesine, kayıtlarının tutulmasına ve
değerlendirilmesine; mimar ve mühendis unvanlı şantiye şefi
çalıştırılması mecburi ve yapı müteahhidi olmaksızın da yapılması mümkün
olan yapılara; şantiye şeflerine, yapım ve denetim işlerinde istihdam
edilecek fen adamlarına ve yetki belgeli ustalara ilişkin usul ve
esaslar ile diğer hususlar, Milli Eğitim Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı, Mesleki Yeterlilik Kurumu, Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu, Türk
Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin görüşleri alınarak,”
MADDE 4 –
3194 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 12- Bu
Kanunun 44 üncü maddesinin (I) numaralı fıkrasının (e) bendinde
öngörülen konulara ilişkin yönetmelik bir yıl içinde yürürlüğe konulur.
GEÇİCİ MADDE 13- Bu
maddenin yürürlüğe girmesinden sonra inşaat, tesisat, elektrik, sıva ve
benzeri branşlarda yetki belgesi almak isteyenlerden, hangi branşta iş
yaptıklarını belgeleyenlere usta olduklarını gösterir geçici yetki
belgesi verilir. Bu belgeler 1/1/2012 tarihinden itibaren sürekli yetki
belgesine dönüştürülür.”
MADDE 5 –
13/12/1983 tarihli ve 180 sayılı Bayındırlık ve İskan Bakanlığının
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci
maddesinin mülga (g) bendi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiş, (i)
bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve (j) bendinde yer alan
“sicillerini” ibaresi “kayıtlarını” olarak değiştirilmiştir.
“g) Türkiye Coğrafi Bilgi
Sisteminin oluşturulmasına, iyileştirilmesine ve işletilmesine dair iş
ve işlemleri yapmak, yaptırmak, yaygın olarak kullanılmasını teşvik
etmek,”
“i) Gerçek kişilerin,
özel hukuk tüzel kişilerinin ve kamu kurum ve kuruluşlarının yurt
içindeki inşaat ve tesisat dahil yapım işlerini üstlenmek isteyen ve
mevzuatta belirlenen nitelikleri taşıyan gerçek kişilere ve özel hukuk
tüzel kişilerine idarelerce tutulan kayıtlarını da değerlendirerek yapı
müteahhitliği yetki belgesi vermek,”
MADDE 6 –
180 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 12 nci maddesinin (h) bendi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“h) Gerçek kişilerin,
özel hukuk tüzel kişilerinin ve kamu kurum ve kuruluşlarının yurt
içindeki harita ve plan işleri ile inşaat ve tesisat dahil yapım
işlerini üstlenmek isteyen, ilgili mevzuatında belirlenen nitelikleri
taşıyan gerçek kişilere ve özel hukuk tüzel kişilerine; tutulan
kayıtları da dikkate alarak yetki belgesi vermek, bu faaliyetler ile
etüt, proje, kontrollük ve müşavirlik işleri ile ilgili olarak yurt
dışında müteahhitlik hizmeti verenler hakkında gerekli iş ve işlemleri
yapmak, ilgililerin kayıtlarını tutup değerlendirmek ve belge vermek,”
MADDE 7 – Bu Kanunun;
a) 1 inci maddesi ile
değiştirilen 3194 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin sekizinci fıkrasının
son cümlesinde yer alan “inşaat ve tesisat işlerinde yetki belgesi
olmayan usta çalıştıramaz” hükmü ile dokuzuncu fıkrasının müteahhitlere
yetki belgesi verilmesine ilişkin hükümleri 1/1/2012 tarihinde,
b) Diğer hükümleri yayımı
tarihinde,
yürürlüğe girer.
MADDE 8 –
Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
16/12/2009