Yeni Sayfa 2
Korunması
gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiş herhangi bir yapının dışar
dan yapılan onarım ve müdahalelerle bu niteliğini yitirmeyeceği gibi yapılan
onarım ve müdahalenin niteliği ve boyutları ne olursa olsun sanat değeri,
mimari, tarihi, mahalli değerlerini barındıran arşiv kayıtları, fotoğraf, rölöve
ve restitüsyon projeleri vb.yardımıyla her zaman orijinal haline
dönüştürülebilmesinin teknik olarak olanaklı olduğu hk.
Yeni Sayfa 2
Dairesi
Karar Yılı
Karar No
Esas Yılı
Esas No
Karar
Tarihi
ALTINCI
DAİRE
2004
5476
2004
1372
09/11/2004
KARAR METNİ
Korunması
gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiş herhangi bir yapının dışar
dan yapılan onarım ve müdahalelerle bu niteliğini yitirmeyeceği gibi yapılan
onarım ve müdahalenin niteliği ve boyutları ne olursa olsun sanat değeri,
mimari, tarihi, mahalli değerlerini barındıran arşiv kayıtları, fotoğraf, rölöve
ve restitüsyon projeleri vb.yardımıyla her zaman orijinal haline
dönüştürülebilmesinin teknik olarak olanaklı olduğu hk.
Temyiz İsteminde Bulunan :Kültür ve Turizm Bakanlığı-ANKARA
Karşı Taraf : Yalıköy Belediye Başkanlığı
Vekili : Av. ?
İstemin Özeti :Trabzon İdare Mahkemesinin 30.1.2004 günlü, E:2003/562, K:2004/56
sayılı kararının usul ve yasaya aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması
istenilmektedir.
Savunmanın Özeti :Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbiri
bulunmadığından, usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği
savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi Ömer Köroğlu'nun Düşüncesi Korunması gerekli taşınmaz
kültür varlığı özelliğini tüm müdahaleler ve onarımlara rağmen yıtırmesi
sözkonusu olmayan uyuşmazlık konusu yapının taşınmaz kültür varlığı özelliği
taşımadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi
kararında hukuka ve kamu yararına uyarlık bulunmadığından kararın bozulması
gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı Sedat Larlar'ın Düşüncesi :İdare ve vergi mahkemelerince
verilen kararların temyizen incelenerek bozulabilmesi için, 2577 sayılı İdari
Yargılama Usulü Kanununun 49 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen
nedenlerin bulunması gerekmektedir.
Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, söz konusu maddede yazılı nedenlerden
hiçbirisine uymadığından, istemin reddi ile temyiz edilen Mahkeme kararının
onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları
dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, Trabzon, Vakfıkebir, Yalıköy Beldesi, Yalıköy Merkez Camiinin 2863 sayılı
Yasanın 6.maddesi kapsamında taşınmaz kültür varlığı özelliği taşıdığı
gerekçesiyle korunması gerekli kültür varlığı olarak tescilinin devamına ilişkin
Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 21.3.2003 günlü, 4669
sayılı kararının iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince, yerinde
yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporla dosyadaki
bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirmesinden, uyuşmazlık konusu yapının
taşınmaz kültür varlığı özelliği taşımadığı anlaşıldığından kültür varlığı
olarak tescilinin devamına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık
bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiş, bu karar davalı idarece temyiz
edilmiştir.
2863 sayılı Yasanın korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları
başlıklı 6.maddesinde;
"a) Korunması gerekli tabiat varlıkları ile 19.Yüzyıl sonuna kadar yapılmış
taşınmazlar,
b)Belirlenen tarihten sonra yapılmış olup önem ve özellikleri bakımından Kültür
ve Turizm Bakanlığınca korunmalarında gerek görülen taşınmazlar,
c)Sit alanı içinde bulunan taşınmaz kültür varlıkları,
d)Milli tarihimizdeki önemleri sebebiyle zaman kavramı ve tescil söz konusu
olmaksızın Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda büyük tarihi
olaylara sahne olmuş binalar ve tespit edilecek alanlar ile Mustafa Kemal
Atatürk tarafından kullanılmış evler."
Ancak, koruma bölge kurullarınca mimari, tarihi, estetik, arkeolojik ve diğer
önem ve özellikleri bakımından korunması gerekli bulunmadığı karar altına alınan
taşınmazlar, korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı sayılmazlar.
Kaya mezarlıkları, yazılı, resimli ve kabartmalı kayalar, resimli mağıaralar,
höyükler, tümülüsler, ören yerleri, akropol ve nekropoller; kale, hisar, burç,
sur, tarihi kışla, tabya ve istihkamlar ile bunlarda bulunan sabit silahlar;
harabeler, kervansaraylar, han, hamam ve medreseler; kümbet, türbe ve kitabeler,
köprüler, su kemerleri, su yolları, sarnıçve kuyular; tarihi yol kalıntıları,
mesafe taşları, eski sınırları belirten dikili taşlar, sunaklar, tersaneler,
rıhtımlar, tarihi saraylar, köşkler, evler, yalılar ve konaklar; camiler,
mescitler, musallalar, namazgahlar; çeşme ve sebiller, imarethane, darphane,
şifahane, muvakkithane, simkeşhane, tekke ve zaviyeler; mezarlıklar, hazineler,
aarastalar, bedestenler, kapalı çarşılar, sandukalar, siteler, sinagoglar,
bazilikalar, kilişeler, manastırlar, külliyeler, eski anıt ve duvar kalıntıları;
freskler, kabartmalar, mozaikler, peri bacaları ve benzeri taşınmazlar; taşınmaz
kültür varlığı örneklerindendir. Tarihi mağaralar, kaya sığınakları; özellik
gösteren ağaç ve ağaç toplulukları ile benzerleri taşınmaz tabiat varlığı
örneklerindendir." kuralı yer almış;
Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespiti ve Tescili
Hakkında Yönetmeliğin 3.maddesinde ise; "taşınmaz kültür varlıkları" tarih
öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür , din ve güzel sanatlarla ilgili
bulunan yer üstünde, yer altında veya su altındaki korunması gerekli taşınmaz
varlıkları olarak tanımlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, uyuşmazlık konusu Yalıköy Camiinin yıkılmak istenmesi
üzerine, konuyla ilgili bilgi ve belgelerin değerlendirilmesi sonucu Taşınmaz
Kültür ve Tabiat Varlıkları Yüksek Kurulunun 16.9.1987 günlü, 3602 sayılı
kararıyla korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edildiği,
Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 22.6. 1989 günlü, 391
sayılı kararıyla tescil kaydının devamına karar verildiği, anılan taşınmaz
kültür varlığının yıkılarak yenisinin yapılması istemleri sonucu 6.3.2003
tarihinde yerinde yapılan inceleme sonucu düzenlenen raporda, mevcut
fotoğraflarla karşılaştırıldığında onarım gördüğü ve karakterinin tamamen
değiştirildiği, eski eser özelliklerinin kaybolduğu yapılan onarımlara ilişkin
koruma kurulundan alınmış herhangi bir kararın bulunmadığının belirtildiği, dava
konusu işlemde anılan rapor değerlendirilerek, Yalıköy Merkez Camiinin tescil
kaydının devamına, koruma kurulu müdürlüğü arşivindeki mevcut eski
fotoğraflardan yararlanılarak hazırlanacak restitüsyon projesinin ivedilikle
kurula sunulmasına karar verildiği, İdare Mahkemesince, yerinde yaptırılan keşif
ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda ise özetle; anılan yapının
niteliksiz eklentiler, onarımlar ve müdahalelerle yapıldığı dönemin
karakteristik özelliklerini yitirdiği, bu nedenle 2863 sayılı Yasa kapsamında
taşınmaz kültür varlığı değeri taşımadığı sonucuna ulaşıldığı anlaşılmıştır.
Korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiş herhangi bir
yapı, dışardan yapılan onarım ve müdahalelerle bu niteliğini yitirmeyeceği gibi
yapılan onarım ve müdahalenin niteliği ve boyutları ne olursa olsun sanat
değeri, mimari, tarihi, estetik, mahalli değerlerini barındıran arşiv kayıtları,
fotoğraf, rölöve ve restitüsyon projeleri vb. yardımıyla, her zaman orijinal
haline dönüştürülebilmesi teknik olarak olanaklıdır.
Dosyadaki bilgi ve belgelerle birlikte, yukarıdaki değerlendirilmelerin
ışığında, korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı özelliğini tüm müdahaleler
ve onarımlara rağmen yıtırmesi sözkonusu olmayan restitüsyon projesi
hazırlanarak orjinal durumuna dönüştürülmesinin olanaklı olduğu anlaşılan
uyuşmazlık konusu yapının taşınmaz kültür varlığı özelliği taşımadığı
gerekçesiyle dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında
hukuka uyarlık bulunmamaktadir.
Açıklanan nedenlerle, Trabzon İdare Mahkemesinin 30.1.2004 günlü, E:2003/562,
K:2004/56 sayılı kararının BOZULMASINA, dosyanın adı geçen mahkemeye
gönderilmesine 9.11.2004 gününde oybirliğiyle karar verildi.
B?/ÖEK