Yeni Sayfa 3
Yüksek Planlama Kurulundan:
Tarih : 15/6/2007
Karar No : 2007/33
Konu : Orta Vadeli Mali Plan.
Yüksek Planlama Kurulunca;
Maliye Bakanlığının 13/6/2007 tarih ve 11606 sayılı yazısı dikkate
alınarak; Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ekli “Orta Vadeli Mali Plan
(2008-2010)”ın kabulüne, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 16.
maddesine göre karar verilmiştir.
Yeni Sayfa 2
3 Temmuz 2007 SALI
Resmî Gazete
Sayı : 26571
KURUL KARARI
Yüksek Planlama Kurulundan:
Tarih : 15/6/2007
Karar No : 2007/33
Konu : Orta Vadeli Mali Plan.
Yüksek Planlama Kurulunca;
Maliye Bakanlığının 13/6/2007 tarih ve 11606 sayılı yazısı dikkate
alınarak; Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ekli “Orta Vadeli Mali Plan
(2008-2010)”ın kabulüne, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 16.
maddesine göre karar verilmiştir.
ORTA VADELİ MALİ PLAN
(2008 - 2010)
GİRİ?
Kamu gelir, harcama ve borçlanma politikalarının birbirleriyle
uyumlu olarak oluşturulması ve uygulanması, ekonomik programların kararlı bir
şekilde yürütülmesi, mali disiplinin tesis edilerek kararlılıkla sürdürülmesi ve
kamu sektöründe yapısal önlemlerin alınması sonucunda son yıllarda Türkiye’de
ekonomik ve mali istikrar sağlanmıştır.
Bütçe politikasının uygulamasında sağlanan etkinlik sayesinde,
merkezi yönetim bütçe giderlerinin gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYİH) oranı
azaltılmış, kamu harcamalarının kalitesi artırılmış, faiz giderlerinin bütçe
üzerindeki baskısı hafifletilmiş, program hedefleriyle uyumlu faiz dışı fazla
sağlanarak bütçe açığı belirgin bir şekilde düşürülmüş ve buna bağlı olarak kamu
kesimi borçlanma gereği ve kamu net borç stokunun GSYİH’ye oranında dikkate
değer bir düşüş sağlanmıştır.
Ekonomide ve kamu maliyesinde kaydedilen iyileşmenin sürdürülmesi,
gerekli yapısal önlemlerin alınması suretiyle etkili ve esnek bir kamu
sektörünün oluşturulmasına bağlıdır. Bu çerçevede, son yıllarda önemli reform
projeleri uygulamaya konulmuştur.
Uygulamaya konulan önemli kamu mali yönetim reform girişimlerinin
başında gelen 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile bütçe
hazırlık süreci güçlendirilmiş, çok yıllı bütçelemeye geçilmiş, mali saydamlık
ve hesap verebilirliği artırmak üzere kamu idarelerince faaliyet raporu
hazırlanması uygulamasına başlanmış, kamuda bütçe sınıflandırması ve muhasebe
sisteminde birlik sağlanmıştır.
Ayrıca, kamu idarelerinde mali hizmetler birimleri (strateji
geliştirme birimleri) kurularak, idarelerin mali yönetim ve kontrol
fonksiyonlarını etkili bir şekilde yürütebilmeleri için gerekli idari kapasite
oluşturulmuştur. Merkezi uyumlaştırma fonksiyonu kapsamında, idarelerin mali
yönetim, kontrol ve iç denetim uygulamalarının standartlara uygun bir şekilde
icra edebilmelerini sağlamak üzere gerekli mevzuat düzenlemeleri yapılmış ve
idarelere eğitim verilmiştir.
2006 yılından itibaren ülkemizde uygulanmaya başlanan çok yıllı
bütçeleme sistemi, kamu mali yönetiminde öngörülebilirliğin artırılmasında ve
saydamlık ilkesinin güçlendirilmesinde önemli katkılar sağlamaktadır. Çok yıllı
bütçeleme sisteminin etkinliği, idarelerin stratejik planlama ve performans
esaslı bütçelemeye geçişlerinin tamamlanmasıyla artacaktır.
Çok yıllı bütçelemenin başarılı bir şekilde sürdürülmesi, bütçe
uygulamalarında kamu idareleri arasında gerekli işbirliği ve eşgüdümün sağlıklı
bir şekilde yürütülmesine bağlı bulunmaktadır. Bütün kamu idareleri, önceki
dönemlerde olduğu gibi 2008-2010 yıllarını kapsayan çok yıllı bütçe döneminde de
aynı anlayışla hareket edeceklerdir.
Orta Vadeli Program ve Orta Vadeli Mali Plana dayalı olarak
hazırlanacak 2008-2010 yılları merkezi yönetim bütçesi, mali disiplin anlayışını
göz ardı etmeksizin kaynakların belirlenmiş temel politika öncelikleri
doğrultusunda dağıtılmasını, kamu harcamalarının kalitesinin artırılmasını ve bu
suretle halkın hayat standardının yükseltilmesini sağlayacaktır.
Bu dönemde, ekonomide sürdürülebilir büyüme ortamının devam
ettirilmesi ve ekonomik istikrarın güçlendirilmesi hedeflenirken, makroekonomik
göstergelerdeki iyileşmenin süreceği tahmin edilmektedir. Ayrıca, Avrupa Birliği
ile yapılacak tam üyeliğe ilişkin müzakere sürecinde Birlik müktesebatına uyum
çalışmalarında önemli bir mesafenin alınması ve buna bağlı olarak doğrudan
yabancı sermaye yatırımlarında artış eğiliminin devam etmesi beklenmektedir.
Mali Plan döneminde, kamu mali yönetimi ve kontrol alanında Avrupa
Birliği müktesebatına uyumu sağlamak üzere yürütülmekte olan reform çalışmaları
tamamlanacak ve 5018 sayılı Kanunun öngördüğü yeni kamu mali yönetimi ve kontrol
sisteminin etkin bir şekilde uygulanması için gerekli önlemler alınacaktır.
Bilindiği üzere, 5018 sayılı Kanunun öngördüğü yeni bütçe sistemi
çerçevesinde, çok yıllı bütçe hazırlık süreci Bakanlar Kurulunun temel politika
öncelikleri ile hedef ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri
içeren Orta Vadeli Programı kabul etmesiyle başlamaktadır.
Bütçe hazırlık sürecini ve çok yıllı bütçeleme anlayışını
yönlendiren ikinci önemli belge ise, Orta Vadeli Programla uyumlu olmak üzere,
gelecek üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminleriyle birlikte hedef açık
ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlarını içeren ve
Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanarak Yüksek Planlama Kurulu tarafından
karara bağlanan Orta Vadeli Mali Plandır.
2008-2010 merkezi yönetim bütçesinin hazırlığına esas teşkil edecek
temel makroekonomik göstergeler, gelir ve gider tahminleri, hedef açık ve
borçlanma durumu ile genel ve özel bütçeli idarelerin ödenek teklif tavanlarına
bu Mali Planın izleyen bölümlerinde yer verilmiştir.
Kamu idareleri Orta Vadeli Program ile Orta Vadeli Mali Planda yer
alan politika önceliklerini, makroekonomik göstergeleri ve ödenek tavanlarını
esas almak suretiyle, çok yıllı bütçeleme anlayışına uygun olarak kendi kurumsal
önceliklerini saptayacaklar ve bütçe tekliflerini 2008, 2009 ve 2010 yılları
için hazırlayacaklardır.
I. BÜTÇE HAZIRLIKLARI SIRASINDA DİKKATE ALINACAK MAKROEKONOMİK
GÖSTERGELER
Bütçe ödenek teklif tavanlarının belirlenmesinde, Orta Vadeli
Programda öngörülen ve Tablo 1’de yer alan makroekonomik göstergeler esas
alınmıştır. Kamu idareleri de, 2008, 2009 ve 2010 yıllarına ilişkin bütçe ödenek
tekliflerini hazırlarken söz konusu makroekonomik göstergeleri dikkate
alacaklardır.
Tablo 1-
Temel Makroekonomik Göstergeler
2008
2009
2010
GSYİH Büyümesi (%)
5,5
5,7
5,7
GSYİH (Milyon YTL, Cari
Fiyatlarla)
719.888
791.358
869.924
GSYİH (Milyar Dolar, Cari
Fiyatlarla)
482.693
527.150
571.154
GSYİH Deflatörü (%)
5,1
4,0
4,0
TÜFE Yılsonu (%)
4,0
4,0
Kaynak : Orta Vadeli Program 2008-2010
II. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE ÖDENEK TEKLİF TAVANLARI
A. Bütçe Giderlerini Etkileyebilecek Temel Politikalar
2008-2010 döneminde izlenecek makro politikalar, hedefler ve
öncelikler Orta Vadeli Programda belirlenmiştir.
Anılan dönemde esas alınacak temel önceliklerden birisi, 5018
sayılı Kanunun etkin bir şekilde uygulanmasının sağlanmasıdır. Kamu
idarelerinin, söz konusu Kanunun bütçe hazırlık ve uygulama süreçleri ile iç
kontrol alanında idarelere verdiği yeni görev ve sorumlulukları gereğince yerine
getirebilmelerini sağlamak amacıyla, yeterli idari kapasiteye kavuşturulmalarına
yönelik olarak başlatılan çalışmalar yoğunlaştırılarak sürdürülecek ve iç
denetim sisteminin genel yönetim kapsamındaki tüm kamu idarelerinde etkin bir
şekilde uygulamaya konulması için gerekli önlemler alınacaktır.
2006 yılı başından itibaren uygulanmaya başlanan yeni kamu mali
yönetimi ve kontrol sisteminin etkin bir şekilde işlemesi açısından önemli rolü
olan Strateji Geliştirme Birimlerinin tüm fonksiyonları ile birlikte faaliyet
göstermesi için gerekli personel ve donanıma sahip olmaları sağlanacak ve
bunlara yönelik eğitim çalışmalarına devam edilecektir.
Etkin bir kamu mali yönetimi, giderlerin iyi bir şekilde
önceliklendirilmesini ve kaynakların bu önceliklere göre tahsisini esas
almalıdır. 2008-2010 yıllarını kapsayan dönemde, çok yıllı bütçeleme anlayışının
uygulanmasında elde edilen tecrübeler de göz önüne alınarak kaynak tahsisinde
etkinliğin artırılması hususu, temel önceliklerden birisi olmaya devam
edecektir.
Bu kapsamda, kamu idarelerinin karar verme süreçlerini
güçlendirmek, mali saydamlık ve hesap verilebilirliği artırmak amacıyla devam
etmekte olan stratejik planlama ve performans esaslı bütçeleme çalışmaları
yaygınlaştırılacaktır.
Ayrıca, 2008-2010 döneminde, kamu mali yapısındaki iyileşmeye
paralel olarak eğitim, sağlık, Ar-Ge ve sosyal nitelikli harcamalara daha fazla
önem verilerek, toplumun yaşam kalitesinin yükseltilmesi, beşeri sermayenin
niteliklerinin geliştirilmesi, gelir dağılımının iyileştirilmesi, yoksullukla
mücadele ve bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılması konularında
iyileştirmeler sağlanması yönünde politikalar uygulanmaya devam edilecektir.
Mali Plan döneminde, Ulusal Tarım Stratejisi Belgesi (2006-2010)
ile 5488 sayılı Tarım Kanunu çerçevesinde, alan ve ürün temelinde
farklılaştırılarak üretimde etkinliğin sağlanması amacıyla tarımsal
desteklemeler devam edecektir.
Yatırımların ve istihdamın teşvik edilmesi amacıyla Hazinenin özel
mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazların gerçek
veya tüzel kişilere bedelsiz irtifak hakkı tesis edilmesi veya bedelsiz kullanma
izni verilmesi işlemlerine bu Mali Plan döneminde de devam edilecektir.
5018 sayılı Kanun uyarınca, genel yönetim kapsamındaki kamu
idarelerinin nakit esaslı bütçe istatistiklerinin ve mali raporlarının tahakkuk
esaslı olarak Avrupa Hesap Sistemi (ESA 95) ve IMF İstatistik El Kitabı (GFSM
2001) kriterlerine uygun şekilde üretilmesi ve raporlanması sağlanacaktır.
B. Ödenek Tavanları
5018 sayılı Kanunun 2 nci maddesi gereğince, söz konusu Kanuna ekli
(I) ve (II) sayılı cetvellerde yer alan genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri
ve özel bütçeli idarelere ait ödenek teklif tavanlarına bu Mali Planda yer
verilmiş olup, anılan Kanun’a ekli (III) sayılı cetvelde yer alan düzenleyici ve
denetleyici kurumlar kapsama alınmamıştır.
1. Ekonomik Sınıflandırma
Bazında Merkezi Yönetim Bütçe Ödenek Teklif Tavanları
Orta Vadeli Program ve Orta Vadeli Mali Planda yer alan politika
öncelikleri ve makroekonomik göstergelere dayanılarak ekonomik sınıflandırma
bazında belirlenen merkezi yönetim bütçe ödenek teklif tavanları Tablo 2’de yer
almaktadır.
Bütçe giderleri tahmin edilirken, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık
Sigortası Kanununun 2008 yılından itibaren yürürlüğe gireceği, kamu personel
reformunun Mali Plan döneminde uygulamaya konulacağı, Devlet memurları ile
bakmakla yükümlü oldukları kişilerin sağlık giderlerinin ilgili kurum
bütçelerinden karşılanmaya devam edileceği ve kamu personeline mali imkanlar ve
program hedefleriyle uyumlu maaş ve ücret artışı sağlanacağı varsayılmıştır.
Diğer taraftan, faiz giderlerinin tahmininde 2006 Mayıs ve Haziran
aylarında ulusal ve uluslararası para piyasalarındaki dalgalanmaların faiz
giderlerine olan muhtemel etkileri de dikkate alınmıştır.
Tablo 2- Ekonomik Sınıflandırma Bazında Bütçe
Ödenek Teklif Tavanları
(Milyon YTL)
2008
2009
2010
Merkezi Yönetim Bütçe
Giderleri
225.859
228.070
238.045
Faiz Dışı Giderler
166.559
177.970
190.795
I. Personel Giderleri
47.855
50.256
55.305
II. Sosyal Güvenlik
Kurumlarına Devlet Primi Giderleri
6.212
6.515
6.778
III. Mal ve Hizmet Alım
Giderleri
18.752
19.496
20.260
IV. Faiz Giderleri
59.300
50.100
47.250
V. Cari Transferler
72.807
78.863
83.995
VI. Sermaye Giderleri
12.403
13.635
14.989
VII. Sermaye Transferi
2.553
2.958
3.016
VII. Borç Verme
4.211
4.397
4.513
IX. Yedek Ödenek
1.765
1.850
1.939
2008-2010 döneminde, merkezi yönetim bütçe giderlerinin GSYİH’ye
oranının azalan bir seyir izlemesi ve 2008, 2009 ila 2010 yıllarında sırasıyla
yüzde 31.4, yüzde 28.8 ve yüzde 27.4 olarak gerçekleşmesi öngörülmüştür.
Benzer bir düşüş eğilimi faiz hariç bütçe giderlerinde de
görülecektir. Aynı şekilde, faiz giderlerinin de bu dönemde azalma eğilimi
göstererek 2010 yılında GSYİH’ye oranının yüzde 5.4’e düşeceği tahmin
edilmektedir. Böylece, faiz giderlerinin bütçe üzerindeki baskısı önemli ölçüde
azalacak ve bütçe esnekliği artacaktır.
Faiz dışı bütçe giderleri içinde mal ve hizmet alım giderleri ile
cari transferlerin GSYİH’ye oranında düşüş olması, diğer giderlerin GSYİH’ye
oranının ise aynı düzeyde kalması öngörülmektedir.
Tablo 3- Merkezi Yönetim Bütçe Giderlerinin
GSYİH’ye Oranı (%)
2008
2009
2010
Merkezi Yönetim Bütçe
Giderleri
31,4
28,8
27,4
Faiz Dışı Giderler
23,1
22,5
21,9
I.Personel Giderleri
6,6
6,4
6,4
II.Sosyal Güvenlik
Kurumlarına Devlet Primi Giderleri
0,9
0,8
0,8
III.Mal ve Hizmet Alım
Giderleri
2,6
2,5
2,3
IV.Faiz Giderleri
8,2
6,3
5,4
V.Cari Transferler
10,1
10,0
9,7
VI.Sermaye Giderleri
1,7
1,7
1,7
VII.Sermaye Transferi
0,4
0,4
0,3
VII.Borç Verme
0,6
0,6
0,5
IX.Yedek Ödenek
0,2
0,2
0,2
2. Kurumsal Ödenek Teklif Tavanları
Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idarelerin
2008, 2009 ve 2010 yıllarına ilişkin ödenek teklif tavanları ekli tablolarda yer
almaktadır.
5018 sayılı Kanunun (I) ve (II) sayılı cetvellerinde yer alan
kurumlara ilişkin ödenek teklif tavanları belirlenirken, Orta Vadeli Programda
tespit edilen politika öncelikleri ile makroekonomik göstergeler, ulusal ve
uluslararası piyasalardaki gelişmeler, söz konusu idarelerin geçmiş yıl
giderlerinde görülen artış eğilimi ile yürüttükleri önemli faaliyet ve projeler
esas alınmıştır.
III. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE GELİR TAHMİNLERİ
A. Bütçe Gelirlerini Etkileyebilecek Temel Politikalar
2008-2010 döneminde izlenecek kamu gelir politikası hedef ve
öncelikleri Orta Vadeli Programda yer verilmiştir. Bu çerçevede;
Vergi kanunlarında yer alan istisna, muafiyet ve vergi indirimi
hükümleri, ekonomik ve sosyal politikalar çerçevesinde yeniden değerlendirilerek
vergi mevzuatı sadeleştirilecektir.
Özel girişimcilerin uzun vadeli planlama yapmalarını sağlamak ve
öngörülebilirliği artırmak amacıyla vergi politikalarında istikrar esas
olacaktır.
Doğrudan sermaye yatırımlarının ülkeye girişinin hızlandırılmasına,
istihdam ve ihracatın arttırılmasına, yüksek katma değerli ürün kapasitesinin
geliştirilerek ülke ekonomisinin uluslararası düzeyde rekabet edebilir bir
yapıya kavuşturulmasına yönelik vergi politikalarına devam edilecektir.
Kayıt dışı ekonominin azaltılması, vergi yükünün tabana yayılarak
kayıtlı mükellefler üzerindeki yükün zaman içinde düşürülmesi ve bu suretle
vergi gelirleri performansının artırılması amacıyla, 2008-2010 döneminde de
kayıt dışı ekonomiye karşı yürütülen mücadele yoğun bir şekilde sürdürülecektir.
Ekonomi içinde haksız rekabete yol açan kayıt dışılıkla etkin
mücadele sonucunda oluşacak kaynaklar, öncelikle istihdam üzerindeki mali
yüklerin düşürülmesi amacıyla yapılacak vergi indirimleri nedeniyle oluşacak
gelir kaybının telafisinde kullanılacaktır.
Kamu finansman dengesi de göz önünde bulundurularak mali aracılık
faaliyetleri üzerindeki vergi yükünün düşürülmesine yönelik çalışmalara devam
edilecektir.
Türk vergi sisteminin Avrupa Birliği vergi sistemine uyumuna
ilişkin çalışmalar tamamlanacak; ülkemizle dış ticareti bulunan ve henüz çifte
vergiyi önleme anlaşması imzalanmamış olan ülkelerle çifte vergiyi önleme
anlaşmaları imzalanması çalışmaları sürdürülecektir.
Vergi mükelleflerine, elektronik ortamda verilen hizmetlerin
kapsamı ve erişilebilirliği artırılacak, bu amaçla e-beyanname verme
zorunluluğunun kapsamı genişletilecektir.
Mükellef ihtiyaçlarına cevap vermek üzere, telefon aracılığı ile
hizmet verecek Vergi İletişim Merkezi kurulması planlanmaktadır.
Büyük mükelleflere yönelik hizmetlerin tek bir merkezden sunulması
amacıyla kurulan Büyük Mükellefler Vergi Dairesinin geliştirilmesi
sağlanacaktır.
Vergisini tam olarak ve zamanında ödemeyenleri tespit etmek,
süresinde ödenmeyen vergi ve cezaların cebren tahsilini sağlamak için borç takip
ve değerlendirme sistemi kurulacak ve bu sistem için gerekli teknolojik
yatırımlar yapılacaktır.
Vergi Dairelerinin Tam Otomasyonu Projesi (VEDOP) mal müdürlükleri
de dahil tüm vergi dairelerine yaygınlaştırılarak VEDOP’lu vergi dairesi
sayısının 1.034’e çıkarılması planlanmaktadır.
Hazineye ait ve bir kamu hizmetine tahsisli olmayan taşınmazların,
izlenmekte olan ekonomi politikası çerçevesinde ekonomiye kazandırılması ve
bütçeye kaynak sağlamak üzere etkin bir şekilde değerlendirilmesine kararlılıkla
devam edilecektir.
B. Merkezi Yönetim Bütçe Gelirlerinin Tahmini
Merkezi yönetim bütçe gelirleri tahmin edilirken, Orta Vadeli
Programda yer alan makroekonomik göstergeler ile gelir politikalarının bütçe
gelirlerine etkileri, ulusal ve uluslararası piyasalardaki gelişmeler ve
gelirlerin geçmiş yıllarda gösterdiği eğilim hesaba katılmıştır.
Tablo 4- Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri
(Milyon YTL)
2008
2009
2010
Merkezi Yönetim
Bütçe Gelirleri (Net)
206.951
220.755
235.526
Merkezi Yönetim Bütçesi Vergi
Gelirleri (Net)
174.141
186.866
202.953
2008-2010 yıllarını kapsayan dönemde, merkezi yönetim bütçe
gelirlerinin GSYİH’ye oranı düşme eğilimi gösterecektir. Bu çerçevede, merkezi
yönetim bütçe gelirlerinin (red ve iadeler hariç) 2010 yılı sonunda yüzde 27.1
olması öngörülmektedir.
Tablo 5- Merkezi Yönetim Bütçe Gelirlerinin
GSYİH’ye Oranı (%)
2008
2009
2010
Merkezi Yönetim Bütçe
Gelirleri (Net)/GSYİH (%)
28,7
27,9
27,1
Merkezi Yönetim Bütçesi Vergi
Gelirleri (Net)/GSYİH (%)
24,2
23,6
23,3
Benzer bir eğilim vergi gelirlerinde de görülecek olup, vergi
gelirlerinin (red ve iadeler hariç) GSYİH’ye oranının 2010 yılında yüzde 23.3’e
düşmesi beklenmektedir.
IV. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE DENGESİ
I ve II’nci bölümlerde merkezi yönetim bütçe gelir ve giderleri
konusunda yapılan tahminler çerçevesinde tespit edilen merkezi yönetim bütçe
dengesi ve faiz dışı fazla hedefleri Tablo 6’da yer almaktadır.
Tablo 6- Merkezi Yönetim Bütçe
Dengesi ve Faiz Dışı Fazlası
2008
2009
2010
Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi
(Milyon YTL)
-18.909
-7.315
-2.519
Merkezi Yönetim Bütçe
Dengesi/ GSYİH (%)
-2,6
-0,9
-0,3
Faiz Dışı Fazla (Milyon YTL)
40.391
42.785
44.731
Faiz Dışı Fazla/GSYİH (%)
5,6
5,4
5,1
2008-2010 döneminde, merkezi yönetim bütçe açığının düşüş eğilimi
göstermesi öngörülmektedir. 2007 yılı merkezi yönetim bütçesinde (genel bütçe
kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idarelerin) yüzde 2.8 olarak
öngörülen bütçe açığının GSYİH’ye oranının, 2008 yılında yüzde 2.6’ya, 2009
yılında yüzde 0.9’a, 2010 yılında ise yüzde 0.3’e düşeceği tahmin edilmektedir.
Böylece, son yıllarda oluşturulan mali disiplinin kararlılıkla sürdürülmesi
sonucunda, bütçe açığı sorun olmaktan büyük ölçüde çıkacak ve bütçe yapısındaki
iyileşme bu Mali Plan döneminde de devam edecektir.
Mali Plan döneminde, GSYİH’ye oranı açısından 2008 yılında yüzde
5.6, 2009 yılında yüzde 5.4, 2010 yılında ise yüzde 5.1 oranında faiz dışı fazla
hedeflenmiştir. Yüksek faiz dışı fazla kamu borç stokundaki düşüş eğiliminin
sürdürülmesini sağlayacaktır. Bu durum, nominal ve reel borçlanma faizlerinin
hızlı bir şekilde düşürülmesine de yardımcı olacaktır.
V. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE AÇI?ININ FİNANSMANI
Kamu borç ve risk yönetiminin temel ilkeleri;
• Makroekonomik dengelerin gözetilerek para ve maliye politikaları
ile uyumlu sürdürülebilir, saydam ve hesap verilebilir bir borçlanma
politikasının izlenmesi,
• Finansman ihtiyaçlarının, iç ve dış piyasa koşulları ve maliyet
unsurları göz önüne alınarak belirlenen risk düzeyi çerçevesinde, orta ve uzun
vadede mümkün olan en düşük maliyetle karşılanması,
olarak belirlenmiştir.
Bu kapsamda yürütülmekte olan "ölçüt borçlanma politikası"
çerçevesinde 2008-2010 döneminde;
• Borçlanma politikasının yürütülmesinde karşı karşıya
kalınabilecek faiz ve döviz kuru risklerinin hafifletilmesi amacıyla
borçlanmanın faiz yenileme süresinin uzatılması ve ağırlıklı olarak YTL
cinsinden gerçekleştirilmesi,
• Ortalama vadenin piyasa koşullarının elverdiği ölçüde uzatılması,
• Nakit ve borç yönetiminde oluşabilecek likidite riskinin
azaltılması amacıyla yıl boyunca yeterli düzeyde rezerv tutulması,
hedeflenmektedir.
Mali disiplin ve istikrarlı büyümenin sonucu olarak son yıllarda
kamu brüt ve net borç stokunun GSYİH’ye oranında sağlanan düşüş eğiliminin
2008-2010 döneminde de devam etmesi beklenmektedir. Kamu net borç stokunun
GSYİH’ye oranında Mali Plan dönemi sonunda 2007 yılına göre 11.2 puanlık bir
düşüş hedeflenmektedir. Kamu brüt borç stoku oranının, 2008’de yüzde 56.9,
2009’da yüzde 52.4, 2010’da ise yüzde 47.9; kamu net borç stokunun da 2007, 2008
ve 2009 yıllarında sırasıyla yüzde 39.4, yüzde 35.1 ve yüzde 30.6 olarak
gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
Tablo 7- Kamu Borç Stoku
Tahminleri
2008
2009
2010
Kamu Brüt Borç Stoku / GSYİH
(%)
56,9
52,4
47,9
Kamu Net Borç Stoku / GSYİH
(%)
39,4
35,1
30,6
Kamu borç stokunun GSYİH’ye oranındaki düşüşe katkı yapacak önemli
unsurlar, son yıllarda olduğu gibi istikrarlı ve program hedefleriyle uyumlu
faiz dışı bütçe fazlası, istikrarlı büyüme ve sıkı sıkıya sürdürülmeye devam
edilecek mali disiplin olacaktır.
VI. MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE HAZIRLIK SÜRECİ
2008, 2009 ve 2010 yılları bütçe teklifleri 5018 sayılı Kanunun 15,
16, 17 ve 18 inci maddelerine uygun olarak çok yıllı bütçeleme anlayışı ile
uyumlu bir şekilde hazırlanacaktır.
A. Genel Bütçe Kapsamındaki
Kamu İdareleri İle Özel Bütçeli İdarelerce Yapılacak Bütçe Hazırlık
Çalışmaları
5018 sayılı Kanunun 17 nci maddesi uyarınca, genel bütçe
kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler 2008, 2009 ve 2010
yıllarına ilişkin bütçe tekliflerini Temmuz ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına
(Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğüne) göndereceklerdir. Kamu idareleri,
yatırım tekliflerini değerlendirilmek üzere aynı süre içinde Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığına vereceklerdir.
Gelir ve ödenek tekliflerinin hazırlanmasında;
• Bakanlar Kurulunca kabul edilen ve Resmi Gazetede yayımlanan Orta
Vadeli Programda yer alan makro politikalar, ilkeler, hedef ve gösterge
niteliğindeki temel ekonomik büyüklükler ile Orta Vadeli Mali Planda belirlenen
ödenek teklif tavanları,
• Maliye Bakanlığınca hazırlanacak Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe
Hazırlama Rehberi ile Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca hazırlanacak
Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberinde belirlenecek
genel ilkeler, nesnel ve ölçülebilir standartlar, hesaplama yöntemleri, bunlara
ilişkin olarak kullanılacak cetvel ve tablo örnekleri,
esas alınacaktır.
Kamu idareleri, gider tekliflerini hazırlarken katılımcı bir
yaklaşım benimseyecekler ve merkez dışı birimlerinin ödenek taleplerinin de
tekliflere yansıtılmasını sağlayacaklardır.
Özel bütçeli idareler, gider teklifleri yanında 2008, 2009 ve 2010
yıllarına ilişkin gelir tekliflerini de hazırlayarak Temmuz ayı sonuna kadar
Maliye Bakanlığına (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğüne) göndereceklerdir.
Genel bütçe gelir teklifi ise Maliye Bakanlığınca hazırlanacaktır.
Gider tekliflerinin, Maliye Bakanlığınca belirlenmiş kurumsal,
fonksiyonel ve ekonomik sınıflandırma esasına (analitik bütçe sınıflandırması);
gelir tekliflerinin ise ekonomik sınıflandırma esasına uygun olarak hazırlanması
gerekmektedir.
Bütçe gelir ve gider teklifleri gerekçeli olarak hazırlanacak ve
ilgili idarelerin yetkilileri tarafından imzalanacaktır.
Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler,
Bütçe Gerekçesine eklenmek üzere, kendilerine bağlı döner sermaye işletmeleriyle
bütçe dışı fonların 2005 ve 2006 yılları bütçe uygulama sonuçları ile 2007 yılı
başlangıç rakamları ve yılsonu gerçekleşme tahminlerini ve 2008, 2009 ve 2010
yılları bütçe gelir ve gider tahminlerini 21 Eylül 2007 tarihine kadar Maliye
Bakanlığına (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü) ileteceklerdir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Sayıştay, 5018 sayılı Kanunun 18
inci maddesi uyarınca bütçelerini Eylül ayı sonuna kadar doğrudan Türkiye Büyük
Millet Meclisine, bir örneğini de Maliye Bakanlığına (Bütçe ve Mali Kontrol
Genel Müdürlüğü) göndereceklerdir.
B. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar Tarafından Yürütülecek
Bütçe Hazırlık Çalışmaları
5018 sayılı Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan düzenleyici
ve denetleyici kurumlar, bütçelerini üç yıllık bütçeleme anlayışına uygun olarak
kurumsal, fonksiyonel ve ekonomik sınıflandırma sistemine göre
hazırlayacaklardır.
Söz konusu kurumlar, bütçelerini Eylül ayı sonuna kadar doğrudan
Türkiye Büyük Millet Meclisine, bir örneğini de Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu
Tasarısına eklenmek üzere Maliye Bakanlığına (Bütçe ve Mali Kontrol Genel
Müdürlüğü), yatırım tekliflerini ise Yatırım Programı ile ilişkilendirilmek
üzere Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına göndereceklerdir.
C. Sosyal Güvenlik Kurumları
İle Mahalli İdarelerce Yürütülecek Bütçe Hazırlık Çalışmaları
5018 sayılı Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan sosyal
güvenlik kurumları, 2008, 2009 ve 2010 yıllarına ilişkin bütçe tahminleri ile
2007 yılı bütçe başlangıç rakamlarını Maliye Bakanlığınca belirlenmiş analitik
bütçe sınıflandırmasına uygun olarak; ayrıca 2005-2006 yıllarına ilişkin bütçe
uygulama sonuçlarını da ayrıntılı bir şekilde düzenleyerek Temmuz ayı sonuna
kadar Maliye Bakanlığına (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğüne), yatırım
tekliflerini ise Yatırım Programı ile ilişkilendirilmek üzere Devlet Planlama
Teşkilatı Müsteşarlığına ileteceklerdir.
İl özel idareleri ile belediyeler ise, 5393 sayılı Belediye Kanunu
hükümlerine uygun olarak, 2005 ve 2006 yıllarına ilişkin bütçe uygulama
sonuçları ve 2007 yılı bütçe başlangıç rakamları ile 2008, 2009 ve 2010
yıllarına ilişkin gelir ve gider tahminlerini Ağustos ayı sonuna kadar İçişleri
Bakanlığına göndereceklerdir.
İçişleri Bakanlığı, mahalli idarelerin gelir ve gider tahminlerini
konsolide ederek Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısına eklenmek üzere Eylül
ayı sonuna kadar Maliye Bakanlığına (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğüne)
iletecektir.