Yeni Sayfa 4
İLLER BANKASINCA HAZIRLANAN
İMAR PLÂNLARININ DÜZENLENMESİ İLE İLGİLİ
TEKNİK ?ARTLA?MA
Yeni Sayfa 3
İLLER BANKASINCA HAZIRLANAN
İMAR PLÂNLARININ DÜZENLENMESİ İLE İLGİLİ
TEKNİK ?ARTLA?MA
BÖLÜM 1
TANIMLAR-KAVRAMLAR
Madde 1.01- Bu şartname “İmar Plânı Yapılması ve Değişikliklerine Ait
Esaslara Dair Yönetmelik”in 7 nci maddesi gereği hazırlanmıştır.
Madde 1.02- Bu şartnamede sözü geçen ve açıklanması gerekli görülen temel
kavramlar aşağıda tanımlanmıştır.
1) Ülke Fiziksel Plânı:
Ulusal sınırlar ile tanımlanan ülke bütününde; sosyal
ve ekonomik plân kararlarının mekana yansımasını, mekandaki oluşumların kalkınma
plânlarına aktarılmasını, ülke ölçeğindeki yatırımların dengeli dağılımını,
kentleşme ve nüfus dağılımını sağlayan; bölge, çevre düzeni, nazım imar plânı ve
uygulama imar plânı gibi daha alt kademe plânlamaları yönlendiren üst düzeyde
plândır.
2) Bölge Plânı:
Seçilen ve sınırları belirlene, ülke
fiziksel ve kalkınma plânları ilkeleri doğrultusunda hazırlanan; bölgesel
kademelenme, bölgesel alan kullanımı ve alt yapıya ilişkin kararları ve
yatırımları zaman ve mekan boyutu ile belirleyerek, ilgili kuruluşların sektörel
uygulama plân ve programlarına yansımasını, yatırımların koordinasyon ve
yönlendirilmesini sağlayan; çevre düzeni ve nazım imar plânlarını yönlendiren
plândır.
3) Çevre Düzeni Plânı:
Konut, sanayi, tarım, turizm gibi farklı
alan kullanımı taleplerinin yoğunlaştığı kentsel ve onunla bütünleşen kırsal
alanların birlikte oluşturduğu, seçilen ve sınırları belirlenen “çevresel
bütünlüğü olan alanlar” da düzenlenen, üst düzey plân kararları çerçevesinde ve
imar plânlarına yol gösterici ve çevreden yaklaşım sağlayıcı nitelikte
hazırlanan, getirdiği tüm yerleşme alan kullanımı, koruma ve kısıtlama kararları
açısından plâncı, uygulayıcı, yatırımcı sektörler ve kişiler için uygulanması
gereken bir nazım plân olup, ölçeği genellikle 1/50000 ve 1/25000’dir.
4) İmar Plânı:
Belirli bir tarihsel oluşumun zaman içinde
geliştirdiği, fonksiyonlarda uzmanlaşmış bugünkü yerleşik alanlarda (meskûn)
bunların çevresindeki gelişme alanlarının (inkişaf) oluşturduğu, çeşitli alan
kullanışları arasında en uygun kentsel gelişme biçimini belirleyen ve uygulamaya
yönelik ayrıntıda bir plândır. Bu plân, üst düzeydeki bölge ya da çevre düzeni
plânları ilke kararları uyarınca düzenlenir ve uygulamaya dönük ayrıntı getirir.
İmar plânı, belde halkının sağlığını korumak, sosyal ve kültürel
gereksinmelerini, iyi yaşama düzenini ve çalışma koşullarını ve güvenliğini
sağlamak amacıyla, oturma, çalışma, dinlenme, ulaşım gibi kentsel fonksiyonlar
arasında v ar olan ve sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözüm yollarını
bulmak için onaylı halihazır haritalar üzerinde nazım plân ve uygulama plânı
olarak düzenlenen, getirdiği tüm kentsel yerleşme, alan kullanımı, koruma ve
kısıtlama kararları ve uygulama ilkeleri açısından bütün ilgili taraflar için
uyulması gereken bir plândır.
İmar plânı, nazım imar plânı ve uygulama
imar plânı olmak üzere iki aşamalıdır.
a) Nazım İmar Plânı:
Onaylı halihazır haritalar üzerine çizilen, konut,
ticaret, sanayi bölgeleri, yeşil alanlar gibi arazi parçalarının genel kullanış
biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfuslarını, nüfus
yoğunluklarını ve gerekirse yapı yoğunluklarını, çeşitli yerleşme alanlarının
gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemleri gibi hususları
göstermek ve uygulama imar plânlarının hazırlanmasına esas olmak için düzenlenen
plândır.
Belediye sınırlarını, varsa mücavir
alanlarını da kapsayabildiği gibi birden çok belediye ve mücavir alanlarını da
içine alan müşterek bir nazım imar plânı da İmar Kanunu ve Yönetmeliklerinde
belirtilen esaslara göre hazırlanabilir. Genellikle ölçekler; 1/50000, 1/25000,
1/10000, 1/5000 ve 1/2000 olup, en çok kullanılır ölçek 1/5000’dir.
b) Uygulama İmar Plânı: Yeterli
ayrıntıyı içeren ve son durumu gösteren onaylı halihazır haritalar üzerine varsa
kadastral durumda işlenmiş olarak nazım plân ilke kararlarına göre çizilen ve
çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve yapı düzenini,
parselasyonunu, yollarını ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına
esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntılarıyla gösteren
plândır.
Uygulama imar plânları, ölçeğin
gerektirdiği ayrıntıda inceleme ve değerlendirmelere dayalı olarak nazım imar
plânlarının aynen büyütülmüş kopyaları niteliğinde olmayıp, alan koruma ve
kullanma kararları ve önlemleriyle gereken farklılıkları getirirler. Ölçeği
genellikle 1/1000’dir.
5) Koruma Amaçlı İmar Plânı:
Sit içeren yerleşme alanlarında düzenlenen koruma ve geliştirme amaçlı plân
olup, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununca tanımlanan taşınmaz eski
eser kapsamındaki “anıt”, “külliye”, “sit”, “arkeolojik sit”, “ören yeri”, ve
“tabii sit”ler ile, kent mekanı ve bunu bütünleyen çevresel alanlarda yer alan
tarihi arkeolojik ya da mimari değeri bulunan eski eser ve sanat yapılarının ya
da tek tek sanat değeri taşımasalar bile bozulmamışlıkları ve bütünlükleri
açısından belirli bir devri karakterize eden yerleşme dokuları ve kent
parçalarının topluca oluşturdukları “kentsel sit” alanlarının korunmaları, bu
alanlara uygun yeni kentsel fonksiyonlar getirilmesi ile bu çevrelerde yeni
yapılar yapılabilmesi için uyulması gereken koşulları yeterli ayrıntıda
belirleyen plândır.
6) Ulaşım Plânı: Bugünkü
karakteristiklere dayanılarak, plân dönemi içinde olacağı belirlenen ulaşım
taleplerine göre; kentsel ve çevresel alanda ulaşım sistemini, ulaşım ağını,
standart ve kapasiteleri ile ulaşımın türlere dağılımını, toplu taşınım,
hareketli ve duran trafik ve yayalaştırma konularında gereken ayrıntıları eve
geometrik düzenlemeleri, kısa ve uzun dönemde sorunlara çözüm önerilerini içeren
plândır.
Ulaşım plânı yerleşmenin imar plânıyla
karşılıklı etkileşim ve onunla bütünleşir biçimde ele alınır.
Farklı plân kademelerinde, yerleşmelerin
büyüklük ve nitelikleri ile gelişme aşamalarına göre değişik ölçüm ve
araştırmalar adayalı olarak farklı amaç ve kapsamda ulaşım plânları üretilir.
7) İlave İmar Plânı:
Uygulama aşamasına geçilmiş yürürlükte bir imar plânı bulunan, ancak bu plânla
karar getirilmemiş yakın ya da uzak çevredeki alanlarda, değişen koşullar
nedeniyle arazi kullanma kararları üretilmesi gerekli görülen hallerde, bu
alanlarda düzenlenen ve mevcut plânla bütünleşen ya da ilişkilendirilen sınırlı
ve dar kapsamlı plândır. İlave plân için araştırma ve plânlama
sürecinin tümüyle yenilenmesi gerekmeyip, ancak fiziksel mekanda plân sonrası
ortaya çıkan değişikliklerden kaynaklanan ve gelişmeye açılan yeni alanlarda
üretilen ek plân kararlarının yönlendiren kısıtlı bir dizi araştırma ve
yenilenen toplu değerlendirme ile yetinilir.
8) Revizyon İmar Plânı (Yenileme):
Kentsel ve çevresel alanlarda; uygulama aşamasına geçilmiş yürürlükte bir
imar plânı bulunması, ancak bu plânın değişen koşullarda uygulamayı
yönlendirmede yetersiz kaldığının belirlenmesi sonucunda, aksayan konularda ve
topluca düzeltilmesinin gerekli görüldüğü durumlarda, yürürlükteki plânın temel
ilke kararları değiştirilmeden bu plân üzerinde uygulamaya dönük ayrıntılarda
getirilen gerekli bir dizi düzeltme ve yenileme yapılarak, yürürlükteki plânın
yenilenmesi (revize edilmesi)dir.
Uygulamadaki öncelikler nedeniyle kısa sürede elde
edilmesi amaçlanan plân revizyonu iin araştırma ve plânlama sürecinin tümüyle
yenilenmesi gerekmeyip, ancak fiziksel mekanda plân sonrası ortaya çıkan
değişikliklerden kaynaklanan ve revizyon gerekçesi olan aksaklık ve sorunların
araştırılması ve toplu değerlendirmenin yenilenmesi ile yetinilir.
9) Yerel Plân (Mevzii İmar Plânı):
Mevcut imar plânı sınırları dışında olup, bu plânla bütünleşmeyen bir konumda
bulunan alanlar üzerinde hazırlanan sosyal ve teknik alt yapı ihtiyaçlarını
kendi bünyesinde sağlamış olan plândır.
BÖLÜM II
İMAR PLÂNI DÜZENLENMESİ VE
A?AMALARI
İMAR PLÂNININ NİTELİKLERİ VE AMACI
Madde 2.01-
İmar Plânı: Ülke, bölge kent verilerine göre;
-
Oturma (iskân),
-
Çalışma,
-
Sosyal ve kültürel ihtiyaçlar (Yönetim,
Eğitim, Sağlık, Kültürel vb.),
-
Dinlenme, eğlence (Rekreasyon),
-
Ulaşım gibi kentsel fonksiyonlar
arasında mevcut ve sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi çözümü, koruma ve
kullanma dengesini en rasyonel biçimde belirleyerek, belde halkına iyi yaşama
düzeni koşulları ve fiziksel çevreyi sağlamak amacıyla hazırlanır.
Bu nedenle imar plânı hazırlanırken;
a)
Devlet plânında güdülen hedeflere,
ülke fiziksel, bölge ve çevre düzeni plânı ana kararlarına uyularak, varsa eski
imar plânlarıyla ilişkili biçimde tanzim edilecektir.
b)
Genel gelişme yönlerinde; eşik ve
sınırlamalara uyarak kentin yaşayış ve karakteriyle çelişmeyen, mahalli
istekleri olanaklar ölçüsünde değerlendiren ve kentin gelişme potansiyelinden
yararlanan kararlar getirecektir.
c)
Değişik arazi kullanma alanlarında
yönetmeliklerle getirilen standart büyüklüklere uyulurken, bunların biçim ve
konumlandırılmalarında birbirleriyle fonksiyon ilişkilerine dikkat edilecek ve
gelişebilir esnek plân anlayışı sağlanacaktır.
d)
Ulaşım şebekesinin; beldenin değişik
alan kullanımları ile ve çevresiyle olan bağıntılarının gelişebilir, kolay
ulaşılır, gelecekte yoğunluk artışıyla doğacak trafik talebini karşılayabilir
düzey ve kapasiteyi sağlayacak biçimde olmasına dikkat edilecektir.
e)
Hukuki, idari, ekonomik ve teknik
yönlerden uygulama kabiliyetinde, uygulamada etaplamaya olanak sağlayan uygulama
imar plânlarında, yapı adaları içinde, belediyesince hazırlanacak parselasyon
plânlarına esas olacak imar parselleri düzenlenecektir.
f)
Çevre ve beldenin; tabii, kültürel,
ekonomik ve estetik varlıklarını ve çevre sağlığını koruyucu, bu değerlere katkı
sağlayıcı plânlama anlayışına özen gösterilecektir.
İMAR PLÂNININ A?AMALARI
Madde 2.02-
İmar plânlarını düzenleme sürecinde birbirini izleyen
aşamalar vardır:
1-
Plân öncesi ön bilgi ve dokümanların
toplanması; Halihazır harita, jeolojik rapor, DSİ rapor ve projeleri, eski eser
ve sit bölgeleri, yüksek gerilimli enerji nakil hatları, Devlet Karayolu geçişi,
kıyı kenarı, demiryolu, liman, hava alanı, orman sınırı gibi verilerin ilgili
kurumlardan elde edilmesi,
2-
Amaçların belirlenmesi hedeflerin
saptanması,
3-
Bilgi toplama, araştırmalar (Analiz),
4-
Bilgileri birleştirme (Sentez), yorum,
sonuçların değerlendirilmesi,
5-
Plân kararları, plânlamaya geçiş, plân
alternatifleri, alternatifler arasında karşılaştırma, değerlendirme,
6-
Sonuç plân belgesi ve ekleri, plân
hükümleri, plân notları,
7-
Plân uygulama programları,
Plânlama sürecindeki 1 inci aşama plânlama
öncesi çalışmaları; 2, 3, 4, 5 inci aşamaları plânlama için yapılması gerekli
araştırma ve değerlendirmeyi (ön çalışmalar) kapsar.
ARA?TIRMA VE DE?ERLENDİRME ÇALI?MALARININ
(ÖN ÇALI?MALAR) AMACI
Madde 2.03-
Araştırmaların plân için, plânlamaya dönük ve plânlama
amacına hizmet eder nitelikte, yeterli ve gerekli kapsam ve içerikte olması
gereklidir.
Yerleşme fiziksel plânlaması için
yapılacak araştırma ve değerlendirme çalışmaları (ön çalışmalar), plânlaması
yapılan yörenin bugünkü durumunu geçmişteki durumu ile karşılaştırarak gelişme
potansiyelini, gelişme eğilimlerini, gelişmeyi etkileyen ve yönlendiren eşik ve
sınırlamaları ve yerleşmenin imkânlarını belirlemek ve yerleşmenin gelecekte
plân dönemi sonunda erişeceği düzeyi gerçeğe olabildiğince yakın biçimde tahmin
etmek amacıyla yapılan çalışmalardır.
ARA?TIRMA KAPSAMININ BELİRLENMESİ
Madde 2.04-
Yerleşme fiziksel plânlamaları için yapılacak
araştırmaların konuları ve değerlendirme yöntemi ile tüm ön çalışmaların
kapsamı, plânlanan yörenin büyüklüğü, yerleşmenin karakteristik özellikleri ve
gelişme potansiyeline göre farklılık gösterir.
BÖLÜM III
ARA?TIRMA-DE?ERLENDİRME
ÇALI?MALARI
Bu
bölümde, yerleşme fiziksel plân kademelerinde yapılacak araştırma ve
değerlendirme çalışmaları standart başlıkları ile verilmiş olup, banka, gerekli
gördüğü durumlarda bunların dışında ya da bunlara ek olarak yeni araştırma
konuları belirleyebileceği gibi bu konulardan bazılarının araştırmasından
vazgeçilmesine, yine bunun gibi değerlendirme yöntemlerinde farklılıklar
getirilmesine de karar verebilir
Kentsel yerleşmelerde; yerleşmenin büyük
ya da yaygın, küçük ya da toplu olma niteliğine, plânın ilave ve/veya revizyon
gibi ele alınış biçimine göre yapılacak araştırma çalışmaları
gruplandırılmıştır.
PLÂN KARARLARI
PLÂN KARARLARINA GEÇİ?-PLÂN ALTERNATİFLERİ
a) Nazım İmar Plânı Aşamasında,
Kentsel mekânda düzenlenen imar plânlarında, nazım
plân aşamasında; plânlamaya geçişte, kent plânlamasının genel amacı yanı sıra
kentin özelliği ve gelişme aşamasına göre belirlenen gelişme hedefleri uyarınca
ve gelişmeyi yönlendiren eşik ve sınırlamaların belirlendiği gelişme potansiyeli
ve projeksiyonları sonucunda elde edilen alt/üst değerlerin tanımladığı
çerçevede, geleceğe dönük bir dizi varsayıma dayanılarak plân kararlarının
üretilmesine geçilir.
Geleceğe dönük varsayımların sayısı
arttırılırsa da genelde bu kadar çok değişkenin bir arada olduğu bir fiziksel
alan düzenlemesinde sadece bir tek gelişme şeması ve stratejisi bulunmaz. Farklı
varsayımlara da dayanılarak kentsel alan ve onu bütünleyen çevresel alanlarda,
kaynak kullanımı ile alan koruma ve kullanımı dengesinin değişiminde ayrıca
farklı kentsel alan kullanımlarının yer seçimi ve dağılımında birden çok sayıda
olası kentsel gelişme alternatifi tanımlanır. Kent plânlamasının yalnız nazım
imar plânı aşamasında üretilen bu alternatif kentsel gelişme şemaları ve
uygulama stratejileri arasında bilinen yöntemlerle farklı ağırlıkta
değerlendirme kriterlerinin topluca devreye girmesi ile karşılaştırma yoluyla
değerlendirme yapılır.
Gelişme alternatiflerin kent plânlamasının
önceden belirlenen amacına uygunlukları, gelişme hedefleri ile tutarlılıkları,
hedeflere ulaşmada yeterlilikleri ve gerçeklilikleri ile değerlendirirler.
Her kentsel gelişme alternatifi şeması,
birlikte getirdiği gelişme politikaları ve uygulama stratejileri ile birlikte
değerlendirmeye alınır.
Kentsel gelişme alternatifleri arasında
kamulaştırma yoluyla yapılan değerlendirme sonucunda, kentsel ve onu bütünleyen
çevresel alanlarda, gelişmenin o aşaması için en uygun bulunan kentsel gelişme
biçimi seçilir. Buradan kent imar plânı kararlarının nazım plân ölçeğinde
üretilmesine, kentsel yerleşme koruma ve kentsel alan kullanımı ile ilgili
ilkelerin, politikaların belirlenmesine geçilir.
Hangi alternatif kentsel gelişme şeması ve
uygulama stratejisinin ağırlıkta, hangi kriterlere göre değerlendirilerek ve
hangi yöntemle seçildiği açıklanır.
Kent plânlaması için alternatif gelişme
stratejilerinin belirlenmesinde,
-
Kentsel nüfus projeksiyonlarının alt ya
da üst değerlerini varsayan farklı nüfus büyüklüklü alternatifleri,
-
Eşiklerin aşılma oranlarında farklılık
getiren koruma ağırlıklı muhafazakar ya da daha kayıtsız-serbest kentsel gelişme
alternatifleri,
-
Fiziksel mekânda farklı gelişme
yönlerine ağırlık veren ve farklı gelişme alanlarında kentsel gelişme öneren
alternatifler,
-
Farklı yoğunluk kabulleri ile
geliştirilen yoğun ya da yaygın kentsel gelişme alternatifleri,
-
Farklı sektörel yerleşme talepleri
arasından seçim yaparak, sektörlerin seçilen ağırlık ve kompozisyonları ile
kentin işlevsel yapısında farklılık getiren alternatif gelişmeler,
-
Kent mekânında, dışsal veri
niteliğindeki büyük altyapı yatırımlarının farklı yer seçimlerine, ya da kentsel
ulaşım altyapısının farklı yönlerde geliştirilmesine dayalı olarak üretilen
alternatif kentsel gelişme biçimleri,
-
Ya da bunların kendi aralarında
gruplaşmalarından çok sayıda kentsel gelişme alternatifi tanımlanabilir.
Ancak, üretilen alternatif kentsel gelişme
şeması ve stratejilerinin tümünün, tek tek ele alındıklarında, gerçekleşemez
öneriler içermemeleri, hepsinin uygulanabilir nitelikte olması gerekir.
Birden çok sayıda kentsel gelişme
alternatifi, yalnız büyük ve yaygın kentsel gelişmelerin plânlamaları için ve
nazım imar plânının elde edilmesi aşamasında üretilir.
Küçük ve toplu kentlerde düzenlenen imar
plânlarında kentsel gelişmenin yönü-büyüklüğü dağılımı ve yoğunluğunun
belirlenmesinde, nazım plân kararlarına ulaşmada, ancak gerek görülen durumlarda
seçilen gelişme biçimi ve stratejisinin irdelenmesi, ikinci bir alternatif
kentsel gelişme önerisi ile karşılaştırılması yapılır. Genellikle küçük
yerleşmeler için sentez ve projeksiyonlardan sonra doğrudan nazım plân ilke
kararlarının üretilmesine geçilir.
EKLER
Alternatif kentsel gelişme şemalarının düzenlenmesinde, şemaların fazla
ayrıntıya girilmeden, önerilen gelişme biçimi ve stratejisinin kolay anlaşılır
nitelikte olmaları ve yan yana koyularak karşılaştırma yoluyla
değerlendirilebilmeleri için nazım imar plânına göre daha küçük ölçekte
haritalar üzerine şematik olarak çizilmeleri gerekir.
Alternatif gelişme şemaları üzerinde o
stratejide benimsenen varsayım ve kabullerle, uygulama stratejileri yazılı olur.
Dil birliği sağlamak açısından
alternatifler arasında, çizim tekniği renk ve detay farklılıkları yapılmaz.
Uygun görülerek seçilen stratejide, bir kez diğer alternatiflerle birlikte ve
yine aynı teknikte sunulur.
b) Uygulama İmar Plânı Aşamasında Plân
Kararlarına Geçiş, Kent imar plânları için yapılan ön çalışmalar kapsamında
yer alan araştırma ve değerlendirmeler sadece, kentsel gelişme stratejisinin
belirlendiği ve gelişme ile ilgili genel ilke kararlarının alındığı nazım plân
aşamasına yönelik değildir. Araştırma ve değerlendirme sonuçları hem nazım plân
hem de uygulama plânı ölçeğinde plânlamayı yönlendirecek nitelikte olup,
uygulamaya dönük yeterli ayrıntıda belirleme yaparlar.
Bu nedenle nazım imar plânı ilke kararları
doğrultusunda uygulamaya dönük ayrıntılarda çözüm getirecek olan uygulama imar
plânlarının hazırlanması aşamasında, plânlamaya geçişte, ayrıntıda yeni gelişme
alternatifleri ile seçilen stratejinin yeniden irdelenmesine gerek görülmez.
Nazım plânın kesinleşmesinden sonra imar
uygulama plânlarının ya da bir bölümünün, gelişmenin ilerdeki aşamalarına
bırakıldığı durumda, onaylı nazım plân ilke kararlarının alınması için araştırma
sonuçları ve değerlendirmelerin değişen koşullarda irdelenmeleri ve gereğince
güncelleştirilmesi yapılır. Bu durumda uygulama plânları yapılmadan önce,
yapılacak yeni ek araştırma ya da irdeleme-güncelleştirmenin gerekliliğini Banka
saptar.
Ayrıca Banka gerekli gördüğü durumlarda,
yine nazım plân ve uygulama plânı aşamaları arasında, ayrıntıda kentsel doku
analizi yapılması, kentsel sit değerlerinin saptanması, kent estetiği ve kentsel
imajla ilgili değerlendirmeler, yayalaştırma için ön araştırma, otopark ihtiyacı
belirleme, kirlenme, gürültü ve görsel tedirginlik gibi çevre sorunları ile
ilgili konularda ya da uygun göreceği ve eksik gördüğü diğer konularda, ölçeğin
gerektirdiği ayrıntılarda yeni ek araştırma ve değerlendirmeler yapılmasını
isteyebilir.
Madde 3.02- Plân yapım alanı 500
hektara kadar veya plânlamaya esas olan gelecekteki nüfus projeksiyonu 30 000
kişiden daha KÜÇÜK ve KENTSEL YERLE?MELERDE (E, F Grubu) aşağıda
belirlenen ARA?TIRMA konuları yer alır.
1. KENTİN GENEL TANIMI-BÖLGESİ İÇİNDE
VE
ÇEVRESİNDEKİ YERİ
Kent, bulunduğu bölgenin yönetimsel ve
ekonomik bütünlüğü içindeki yeri ve özelliği ile tanımlanır.
Ayrıca, kent plânlaması çevre düzeni
plânlaması ile birlikte bir bütün olarak düzenlenmiyor ise kent çevresi ile
birlikte ele alınarak kentsel çevresel alanların bütünlüğü ve ilişkileri
irdelenir.
Bu kapsamda,
-
Kentin, bölgesindeki idari yeri (il,
ilçe gibi),
-
Kentin ekonomik yapısı (sanayi, tarım,
madencilik gibi en etken uğraşısı), etkilendiği veya etkilediği alan veya
yerleşimler,
-
Yakın çevresindeki kırsal kentsel
yerleşimler, bu yerleşimlerin nüfusları ve kente olan uzaklıkları,
-
Kentin önemli ulaşım akslarına uzaklığı,
1/100000 ve 1/250000 ölçekli şemada belirtilir.
2. KENTİN MEKÂN OLU?UMU
Kentin bugünkü formunu etkileyen tarihi değişimler varsa, bunların özet
bilgileri, tescilli anıtsal yapılar, sit alanları, ayrıca plânlamada dikkate
alınması gereken tarihsel çevre, bozulmamışlıkları ve bütünlükleri açısından
korunması gerekli alanların belirlenmesini amaçlayan çalışmaya gerektiğinde 3.01
madde, 2. bendindeki şekiller eklenir.
3. FİZİKSEL YAPI-ÇEVRESEL KAYNAKLAR
Kentin özelliklerini belirten değerler;
-
İklim, topoğrafik, jeolojik veriler,
akarsular, genel bitki örtüsü (orman, sulu tarım, toplu ağaçlık vb.), kaynaklar,
toprak verimliliği özeti (toprak kabiliyeti), sakıncalı alanlar, çevre sorunları
ve görsel değerlerdir.
Not: Jeolojik raporun tamamı ön çalışma
raporu sonunda ek olarak verilecek, bu bölümde tavsiyeler vb. plânlamaya etkili
bilgiler özetlenecektir. Eğim, jeolojik bilgileri içerir harita, kolay
anlaşılabilir ölçekte olmalıdır.
4. KENTSEL NÜFUS-SOSYAL YAPI
-
Kentin geçmiş yıllardaki nüfusu yıllık
büyüme hızları, ortalama yıllık artış oranı,
Bu ortalama değerden önemli derecede sapma
gösteren artışların nedenleri,
-
Etkisi önemli ise göçler,
-
Hanede ortalama aile sayısı, aile
büyüklüğü, hane halkı büyüklüğü,
-
Araştırmanın yapıldığı yıldaki kent
nüfusu (numarataj, sayım veya hane adedi x ort. Aile büyüklüğü x hanede ort.
Aile sayısı hesabından),
-
Yerleşmenin yapısına uygun olduğu
tartışılan metotlara göre yapılan demografik nüfus projeksiyonları,
-
Sosyal yaşantı ve özellikler, okuma
oranı (okuyan ilkokul öğrenci sayısı/ilkokul çağı nüfus).
Nüfus projeksiyonlarını içerir grafik verilir.
5. EKONOMİK YAPI
İmar
plânı çalışmaları için kentsel yerleşme alanlarında genel çizgileriyle, bugünkü
ekonomik yapı ve mevcut işgücünün sektörlere dağılımı ile kentin ekonomik
gelişme potansiyelinin belirlenmesi ve özellikle kentsel, çevresel alanlarda
iş-konut ilişkisinin değerlendirilmesi amaçlanır.
Bu kapsamda;
İşgücünün ekonomik sektörlere dağılımı;
tarım, sanayi ve hizmetler sektöründe türel, niteliksel ve sayısal analizler
yapılır.
6. BUGÜNKÜ KENTSEL ALAN KULLANIMI VE
ALTYAPI
Kentsel alanda pl3an yapıldığı sırada mevcut arazi kullanımı ve kentsel altyapı
bugünkü karakteristikleri ile belirlenir.
Kentsel alan kullanımı-dağılımı ile
ayrıntıda yapı adalarında yapı yoğunlukları ve büyük boşluklar gösterilir.
Bu kapsamda aşağıda alt başlıkları ile
sıralanan konularda gerçekleştirilen bu araştırmalar için bu şartnamenin 3.01
maddesinin 7 nci bendinde açıklanan büyük yerleşmelerde yapılan çalışmalar
yöntemi değiştirilmeden, kapsamı yeterince daraltılarak uygulanır.
6.1. Konut Yerleşme Alanları,
6.2. Kentsel Merkez
(Tek merkez olması durumunda etki alanı kademelenme ve
işlevsel farklılaşmanın analizi gereksizdir),
6.3. Sanayi Alanları,
6.4. Kentsel Yeşil Alanlar,
6.5. Kentsel Sosyal Donanım
(Eğitim, sağlık, kültür, eğlence, turizm),
6.6. Tarım,
6.7. Orman,
6.8. Askeri Alanlar,
6.9. Mezarlıklar.
7.KENTSEL ULA?IM VE TEKNİK ALTYAPI
Küçük
kentlerde yapılan araştırmalar kapsamında, kentsel ulaşım ve kentsel teknik
altyapıya iliş