GENELGE
2008/5
5302 sayılı
İl Özel İdaresi Kanunu hükümleri doğrultusunda, il çevre düzeni planı yapılmamış
ve onaylanmamış ancak il bütününde değil de birden çok belediyeyi kapsayan
alanlarda gerek Bakanlığımızca gerekse de
mülga Çevre Bakanlığınca onaylanan çevre düzeni planları ile bu planlarda
yapılacak plan değişikliklerinde hangi kurumun yetkili olduğuna ilişkin bazı
tereddütlere dair yazılar çeşitli tarihlerde Bakanlığımıza iletilmiş olup bu
hususlara açıklık getirilmesi gerektiği tespit edilmiştir......
T.C.
BAYINDIRLIK VE İSKÂN BAKANLI?I
Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü
DOSYA
:BPÇ-1/403
SAYI
:B.09.0.TAU.0.17.00.00-4851
06.06.2008
KONU
:Çevre
Düzeni Planları
GENELGE
2008/5
5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu hükümleri
doğrultusunda, il çevre düzeni planı yapılmamış ve onaylanmamış ancak il
bütününde değil de birden çok belediyeyi kapsayan alanlarda gerek
Bakanlığımızca gerekse de mülga Çevre
Bakanlığınca onaylanan çevre düzeni planları ile bu planlarda
yapılacak plan değişikliklerinde hangi kurumun yetkili olduğuna ilişkin bazı
tereddütlere dair yazılar çeşitli tarihlerde Bakanlığımıza iletilmiş olup bu
hususlara açıklık getirilmesi gerektiği tespit edilmiştir.
2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 9.uncu
maddesinin b) bendi hükmünde;
“Ülke fizikî mekânında, sürdürülebilir
kalkınma ilkesi doğrultusunda, koruma-kullanma dengesi gözetilerek kentsel
ve kırsal nüfusun barınma, çalışma, dinlenme, ulaşım gibi ihtiyaçların
karşılanması sonucu oluşabilecek çevre kirliliğini önlemek amacıyla nazım ve
uygulama imar plânlarına esas teşkil etmek üzere bölge ve havza bazında
1/50.000-1/100.000 ölçekli çevre düzeni plânları Bakanlıkça yapılır,
yaptırılır ve onaylanır.” denilmektedir.
2872 sayılı Çevre Kanununda Değişiklik
Yapılmasına Dair Kanun Tasarısının Çevre Kanunu’nun 6.ncı maddesinin
değiştiren 9.uncu madde uyarınca yapılacak bölge ve havza bazındaki çevre
düzeni planının niteliği madde gerekçesinde açıklanmamıştır. Buna ilave
olarak, anılan Kanun metnine ilişkin değişiklik önergesinde belirtilen
gerekçede yer verilen;
“Bakanlığın görevleri arasında bulunmayan
barınma, çalışma ve ihtiyaç alanlarını belirleme hükmü çıkarılmış…” ifadesi
ve Kanun metninde geçen “Ülke fiziki mekanında, sürdürülebilir kalkınma
ilkesi doğrultusunda, koruma-kullanma dengesi gözetilerek kentsel ve kırsal
nüfusun barınma, çalışma, dinlenme, ulaşım gibi ihtiyaçlarının karşılanması
sonucu oluşabilecek çevre kirliliğini önlemek amacıyla…” ibaresi birlikte
değerlendirildiğinde; Çevre Kanunu’nun anılan fıkrasında sözü edilen plan;
imara, yapılaşmaya ve yerleşmeye yönelik değil, imar, yapılaşma ve yerleşme
sonucu ortaya çıkabilecek çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik nitelik
taşıyan ve mekansal kararlar içermeyen ekolojik plandır. Bu, 2872
sayılı Kanunun 6.nci maddesinin gerekçesinde, madde hükmünü ilave ettiren
yasa koyucu tarafından da tartışmasız ve net bir şekilde belirtilmiştir.
Diğer yandan, 5302 sayılı İl Özel İdaresi
Kanunu’nun 6. maddesinde;
“İl çevre düzeni planı; Valinin
koordinasyonunda, büyükşehirlerde büyükşehir belediyeleri, diğer illerde il
belediyesi ve il özel idaresi ile birlikte yapılır. İl çevre düzeni plânı
belediye meclisi ile il genel meclisi tarafından onaylanır. Belediye
sınırları il sınırı olan Büyükşehir Belediyelerinde il çevre düzeni planı
ilgili Büyükşehir Belediyeleri tarafından yapılır veya yaptırılır ve
doğrudan Belediye Meclisi tarafından onaylanır.”
şeklinde ifade edilmiştir.
1/3
Bu kapsamda, 5302 sayılı İl Özel İdaresi
Kanunu’nda “il çevre düzeni planı” kavramına tanım getirilmemekle birlikte,
madde hükmünden anlaşılacağı üzere bu planlar il bütününde yapılması zorunlu
olan çevre düzeni planlarıdır.
3194 sayılı İmar Kanunu’nun 5. maddesinde
ise;
“Çevre düzeni planı: ülke ve bölge plan
kararlarına uygun olarak konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme
ve arazi kullanılması kararlarını belirleyen plandır.”
ifadesiyle tanımlanmıştır.
?imdiye kadar değinilen madde hükümleri
çerçevesinde, 2872 sayılı Çevre Kanunu, 5302, 5216 ve 5393 sayılı Kanunlar
ve 3194 sayılı İmar Kanunu birlikte değerlendirildiğinde; 2872 sayılı Çevre
Kanunu hükümleri kapsamında bölge ve havza bazında kentsel ve kırsal nüfusun
barınma, çalışma, dinlenme, ulaşım gibi
ihtiyaçlarının karşılanması sonucu oluşabilecek çevre kirliliğini önleme
amacıyla hazırlanan çevre düzeni planları ile 5302, 5216 ve 5393
sayılı Kanunlarla onaylanan çevre düzeni planlarının aynı planlar olmadığı
açıktır. 2872 sayılı Çevre Kanunu kapsamında onaylanan planlar imara,
yerleşme ve yapılaşmaya yönelik mekansal boyutlu, fiziksel planlar değildir.
Bu durum Başbakanlıkça Çevre ve Orman Bakanlığına gönderilen hukuki
değerlendirmelerde de belirtilmiştir.
Bu çerçevede, İl bütününde 5302 sayılı Kanun
uyarınca il çevre düzeni planı onaylanmamış ise, Bakanlığımızca ve mülga
Çevre Bakanlığınca daha evvel ki tarihlerde 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 5.
maddesinde tanımlandığı şeklinde onaylanmış ve halen geçerliliğini koruyan
çevre düzeni planlarının bulunması halinde, söz konusu çevre düzeni
planlarında istenilebilecek değişiklik taleplerinin 3194 sayılı İmar
Kanunu’nun 9. maddesi kapsamında Bakanlığımızca değerlendirilmesi gerekmekte
olup konuya ilişkin Valiliğiniz sınırları içerisinde bulunan bütün
belediyelerin Genelgemizde belirtilen
hususlar dahilinde bilgilendirilmesinin sağlanması hususunda bilgi
alınmasını ve gereğini rica ederim.
Faruk Nafız ÖZAK
Bakan
2/3
Necatibey Cad., No:63,
06450 Demirtepe-Kızılay /ANKARA
Tel : 0312.410.24.56 Faks : 0312.230.36.66
T.C. BAYINDIRLIK VE İSKÂN BAKANLI?I
Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü
DOSYA :BPÇ-1/403
SAYI :B.09.0.TAU.0.17.00.00-4851
06.06.2008
KONU :Çevre Düzeni
Planları
Dağıtım
Listesi :
DA?ITIM
:
Gereği
:
-Tüm Valiliklere
(Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü)
(İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği)
-Genelkurmay Başkanlığına
(Harekat Dairesi Başkanlığına)
-Çevre ve Orman Bakanlığına
(ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğü)
(Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı)
-Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı
(İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Gn. Mdr.)
-İçişleri Bakanlığına
(Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü)
-Maliye Bakanlığına
(Milli Emlak Genel Müdürlüğü)
-Kültür ve Turizm Bakanlığına
(Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü)
(Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü)
-Tarım ve Köyişleri Bakanlığına
(Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü)
.../.../2008 Müsteşar :S.Ö.ERBAKAN
Necatibey Cad., No:63, 06450 Demirtepe-Kızılay
/ANKARA Tel : 0312.410.24.56 Faks : 0312.230.36.66
3/3