Yeni Sayfa 8
JEOTERMAL KAYNAKLAR VE DO?AL
MİNERALLİ SULAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİ?İ
Yeni Sayfa 7
JEOTERMAL KAYNAKLAR VE DO?AL
MİNERALLİ SULAR KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİ?İ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 –
(1) Bu Yönetmeliğin amacı, 3/6/2007 tarihli ve 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar
ve Doğal Mineralli Sular Kanununun uygulanması ile ilgili usul ve esasları
düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –
(1) Bu Yönetmelik, belirlenmiş ve belirlenecek jeotermal kaynaklar ve doğal
mineralli sular ile jeotermal kökenli gazların aranması ve işletilmesi için
ruhsat verilmesi, ruhsatın devredilmesi, faaliyetlerin, kaynağın ve çevrenin
denetlenmesi, ruhsatın sona erdirilmesi, kaynak ve kaptajın korunması, ruhsat
alanının terk edilmesi ile ilgili usul, esas ve yaptırımları kapsar.
Dayanak
MADDE 3 –
(1) Bu Yönetmelik, 3/6/2007 tarihli ve 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal
Mineralli Sular Kanununun 20 nci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 –
(1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Akışkan: Kaynaklardan elde edilen
su, gaz ve buharı,
b) Arama Faaliyet Raporu: Arama ruhsat
döneminde hak sahipleri tarafından, her yıl arama projesine göre yapılmış olan
faaliyetlere ilişkin ilgili mühendis tarafından hazırlanmış bilgi ve belgeleri
içeren İdare ve MTA’ya verilmesi gereken raporu,
c) Arama ruhsatı: Sınırları
belirlenmiş bir alanda, kaynak arama faaliyetlerinde bulunulabilmesi amacıyla
projeye dayalı verilen izin belgesini,
ç) Arama: Jeotermal sistemden akışkan
elde etmek amacıyla jeolojik araştırmalarla başlatılan, jeokimyasal ve jeofizik
çalışmalarla desteklenen, yapılan tüm çalışmalara ait verilerin
değerlendirilmesi sonucu belirlenen lokasyon veya lokasyonlarda amaç ve
tekniğine uygun olarak jeolojik takiple açılan sondaj çalışmaları ile üretime
yönelik test çalışmalarını da içeren projede belirtilen faaliyetler bütününü,
d) Bakanlık: Enerji ve Tabiî Kaynaklar
Bakanlığını,
e) Beklenmeyen haller: Jeoloji ve
kaynak şartlarındaki beklenmeyen fiziksel ve kimyasal değişiklikler ile ilgili
mevzuat gereğince diğer kurumlardan alınması gereken izinlerin alınamaması
durumlarını,
f) Bloke alan: İşletme ruhsatı
verilmiş bir jeotermal kaynaktan yapılan üretim faaliyetlerinin etkilenmemesi
için işletme ruhsatı sahibi dışındaki talep sahiplerine kapatılmış ve işletmeye
açılmayacak alanları,
g) Deşarj: Jeotermal akışkanın
kullanımından sonra reenjekte edilemeyen kısmının veya tamamının çevre
kirliliğine neden olmayacak şekilde başka alıcı ortamlara gönderilmesini,
ğ) Doğal mineralli su: Yerkabuğunun
farklı derinliklerinde, uygun jeolojik şartlarda doğal olarak oluşan bir veya
daha fazla kaynaktan yeryüzüne kendiliğinden çıkan ya da çıkartılan, mineral
içeriği ve diğer bileşenleri ile tanımlanan; tedavi, şifa amaçlarıyla da
kullanılan içmece suyu, şifalı su ve benzeri adlarla anılan soğuk ve sıcak doğal
suları,
h) Emniyetli verim: Jeotermal sistemi
ve rezervuar dengesini bozmayacak şekilde aynı rezervuardan birim zamanda
üretilebilecek azami akışkan miktarını,
ı) Enjeksiyon:Akışkanların, yapay
yöntemlerle jeolojik formasyonlara gönderilmesini,
i) Faaliyet
dönemi: Arama ve işletme ruhsat dönemlerinde bir yılda yapılan faaliyetleri,
j) Faaliyet: Jeotermal kaynakların
aranması, geliştirilmesi, işletilmesi ve terk edilmesi ile jeotermal ve doğal
mineralli suların kullanılması hususundaki işlemleri,
k) Gayrisafi hâsılat: İşletmenin
toplam yıllık cirosu olup, işletmelere ait tahakkuk eden her türlü mal ve hizmet
satış bedelleri, faizler ile yapılan kiralamaların dahil olduğu miktarı,
l) İdare: İl özel idarelerini,
m) İdare payı: Akışkanın doğrudan
ve/veya dolaylı kullanıldığı tesislerin gayrisafi hâsılatının % 1’i tutarında
her yıl Haziran ayı sonuna kadar İdareye ödenen payı,
n) İşletme: Arama faaliyetleri
sonucunda elde edilen kaynağın üretim, kullanım, reenjeksiyon, enjeksiyon,
deşarj ve bu faaliyetlere yönelik sondaj çalışmalarını içeren projede belirtilen
faaliyetler bütününü,
o) İşletme faaliyet raporu: İşletme
faaliyeti döneminde ruhsat sahipleri tarafından yılda bir kez işletme projesine
göre yapılmış olan faaliyetlere ilişkin, ilgili mühendis tarafından hazırlanmış
bilgi ve belgeleri içeren İdare ve MTA’ya verilmesi gereken raporu,
ö) İşletme ruhsatı: Belirli bir alanda
akışkanın üretilebilmesi ve değerlendirilmesi için projeye dayalı verilen izin
belgesini,
p) Jeotermal alan: Yapılan bilimsel ve
teknik çalışmalarla sınırları belirlenen ve üzerinde jeotermal kaynak veya
jeotermal kaynakla birlikte doğal mineralli suların bulunduğu alanı,
r) Jeotermal kaynak: Jeolojik yapıya
bağlı olarak yerkabuğu ısısının etkisiyle sıcaklığı sürekli olarak bölgesel
atmosferik yıllık ortalama sıcaklığın üzerinde olan, çevresindeki sulara göre
daha fazla miktarda erimiş madde ve gaz içerebilen, doğal olarak çıkan veya
çıkarılan su, buhar ve gazlar ile yeraltına insan düzenlemeleri vasıtasıyla
gönderilerek yerkabuğu veya kızgın kuru kayaların ısısı ile ısıtılarak su, buhar
ve gazların elde edildiği yerleri,
s) Jeotermal rezervuar: Sıcaklık ve
jeokimyasal açıdan doğal bir denge içinde bulunup bir bütünlük ifade eden,
değişik şekillerde dışardan beslenen yarı açık veya kapalı sıcak su ve/veya
buhar üretim ortamını,
ş) Jeotermal sistem: Jeotermal alan
oluşumunu sağlayan; beslenme alanı, akışkan, ısı kaynağı, rezervuar ve/veya
zonu, örtü kaya ve boşalım alanının tümünü kapsayan, jeotermal kaynak ve/veya
doğal mineralli suların çıktığı ve/veya üretildiği, kendine özgü jeolojik
yapısı, hidrojeolojik ve kimyasal özellikleri olan sistemi,
t) Kanun: 3/6/2007 tarihli ve 5686
sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanununu,
u) Kaptaj: Akışkanın doğal olarak
ve/veya bilimsel yöntemler ve uygun araçlar kullanılarak rezervuardan yeryüzüne
ulaşmasından itibaren kirlenmesinin önlenerek ve korunarak daha sağlıklı şekilde
değerlendirilebilmesi için kullanım öncesi özel teknikle yapılan toplama
havuzlarında, galeri ve/veya kuyularda biriktirilmesi işlemini,
ü) Kaynak: Doğal yolla, sondaj veya
kuyularla jeotermal akışkan veya doğal mineralli su, gaz veya bunların birlikte
elde edildiği yerleri,
v) Kira sözleşmeleri: İşletme
ruhsatına dayalı kullanım alanlarıyla ilgili hakların, başkalarına
kiralanmasını sağlayan sözleşmeleri,
y) Koruma alanı: Kaynak ve bunların
bağlı olduğu jeotermal sistemin; bozulmasına, kirlenmesine ve sürdürülebilir
özelliğinin yitirilmesine neden olacak dış etkenlerden korumak amacıyla sahanın
jeolojik, hidrojeolojik yapısı, iklim koşulları, zemin cinsi ve tipleri, drenaj
sahası sınırı, kaynak ve kuyu çevresindeki yerleşim birimleri, endüstri
tesisleri, çevrenin topografik yapısı gibi unsurlara bağlı olarak belirlenmiş,
önlemler alınması gereken, içerisinde yapılan faaliyetlerin kontrol ve denetime
tâbi olduğu ve gerektiğinde yapılaşma ve arazi kullanım faaliyetleri
kısıtlanabilir alanları,
z) Koruma alanları etüt raporu:
Kaynağın işletmeye alınmasından önce bu yönetmelikte belirtilen ilgili format ve
kriterlere göre ilgili mühendisler tarafından yapılan çalışmalar sonucunda
hazırlanan ve MTA’nın görüşü alınarak İdare tarafından onaylanan raporu,
aa) Kuyu başı donanımı: Üretim ve
reenjeksiyon kuyularında akışkanın sağlıklı ve çevreyi kirletmeyecek bir şekilde
üretimini ve reenjeksiyonunu sağlamak ve gerektiğinde kuyuyu uygun şekilde
kapatabilmek maksadıyla kullanılan borular, vanalar, adaptör ve spul hattı
malzemeleri gibi ekipmanları,
bb) Kuyu içi logları: Kuyunun
derinliği boyunca gözlemlenen litolojik değişimler, kayaç yoğunluğu, tabaka
kalınlıkları, çatlaklı zonlar ve rezervuar zonlarda sıcaklık, gözeneklilik ve
geçirgenlik, akışkana doygunluk, tuzluluk parametreleri, boru arkası çimento
homojenliği ile kalınlığını ve kuyu çapındaki değişimler gibi özellikleri
belirlemeye yönelik ölçümleri,
cc) MTA: Maden Tetkik ve Arama Genel
Müdürlüğünü,
çç) MİGEM: Maden İşleri Genel
Müdürlüğünü,
dd) Mücbir sebep: Sel, yangın, deprem,
çökme, heyelan, savaş hali ile yönetmelikte belirtilen diğer halleri,
ee) Proje: Kaynaktan yararlanmak
amacıyla yapılacak çalışmaları düzenleyen, belirlenen usûl ve esaslara göre
hazırlanan, arama ve işletme dönemindeki faaliyetlerin başlaması, gelişimi ve
bitirilmesi ile ilgili süreleri içeren, beyan niteliğindeki metni,
ff) Reenjeksiyon: Üretilen jeotermal
akışkanların kullanıldıktan sonra tamamının veya kalan kısmının yapay
yöntemlerle üretildikleri jeolojik formasyonlara geri
gönderilmesini/basılmasını,
gg) Ruhsat: Sınırları belirlenmiş bir
alanda kaynak tespiti ve işletilmesi faaliyetlerinin yapılabilmesi için verilen
izin belgesini,
ğğ) Ruhsat Dönemi: Alan, kuyu ve/veya
doğal çıkışa bağlı olarak ruhsat süresince yapılan faaliyetleri,
hh) Sicil: İdare tarafından kaynağa
ilişkin hak verilmesi, hakların devredilmesi, haciz, rehin, ipotek, sona ermesi
ve terk edilmesi gibi hususları içeren kayıtları,
ıı) Sondaj: Jeotermal akışkanları
aramak, üretmek, kullanım sonrası reenjekte etmek, rezervuarı gözlemlemek veya
test etmek için bilimsel yöntemler ve uygun araçlar kullanılarak, gereken
derinlik ve çapta yeryüzünden kaynağa doğru jeolojik takip ile delik kazma ve
açma işlemi ile jeotermal rezervuar oluşturmak için akışkan enjekte etmek için
kuyu açma işlemini,
ii) Teminat: Kaynağın
değerlendirilmesine yönelik faaliyetlerde, kamu can ve mal sağlığını etkileyecek
durumların oluşması ve ruhsat sahibi tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması
halinde kullanılmak üzere arama, işletme ve bloke alanları için nakdi para,
banka ve özel finans teminat mektubu, Devlet bono ve tahvili olarak İdareye
verilen güvenceyi,
jj) Test: Rezervuarın üretimi,
yönetimi ve izleme programını oluşturmak için fiziksel ve kimyasal parametreleri
belirlemeye yönelik yürütülen çalışmaları,
kk) Üretim Değerleri: Üretim testleri
sonucunda belirlenen kuyu dibi, kuyu başı, statik ve dinamik sıcaklık, basınç,
debi gibi parametreleri
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Ruhsatlar ve İlgili Hükümler
Mülkiyet ve ruhsat
MADDE 5 –
(1) Jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sular devletin hüküm ve tassarrufu
altında olup bulundukları arzın mülkiyetine tabi değildir. Kaynağa ilişkin
herhangi bir faaliyetin yapılabilmesi için Kanuna göre ruhsat alınması
zorunludur.
(2) Jeotermal kaynaklar ve doğal
mineralli sulara ilişkin haklar, medeni hakları kullanmaya ehil Türkiye
Cumhuriyeti vatandaşlarına, statüsünde jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli
sularla ilgili faaliyet yapabileceği hususu yer alan Türkiye Cumhuriyeti
kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişiliği haiz şirketlere, kamu iktisadi
teşebbüsleri ile müesseselerine, bağlı ortaklık ve iştiraklerine, diğer kamu
kurum kuruluş ve idarelerine, gerçek veya tüzel kişi adına verilir.
(3) Jeotermal kaynaklar ve doğal
mineralli sulara ilişkin haklar, miras yolu ile intikal eder. Bu haklar, bütün
mirasçıların vekâletini havi bir vekâletname ile ikinci fıkrada belirtilen
niteliklere sahip mirasçılardan birine veya üçüncü bir şahsa devredilir.
Mirasçıların ittifak edememeleri halinde mirasçılardan birinin müracaatı ile
mahkeme mirasçılardan bu hakkın en ehil olana tahsisine veya bu da mümkün
olmazsa ruhsatın satılmasına karar verir. Mahkeme bu hususu basit muhakeme usûlü
ile halleder. Eğer dava söz konusu değil ise altı ay içerisinde intikal
işlemleri tamamlanmayan ruhsatlar feshedilir.
Arama ruhsatı almak için müracaat
esasları
MADDE 6 –
(1) Arama ruhsatı müracaatları, talep sahibi
tarafından 1/25000 ölçekli pafta adı ve altı derecelik dilim esas alınarak yedi
basamaklı koordinat sistemine göre yirmi noktayı ve beş bin hektarı geçmeyecek
şekilde koordinatları belirtilerek hazırlanan, ekinde arama projesini içeren
müracaat formu Ek-1 ile İdareye yapılır.
(2) Arama ruhsatı almak için yapılan
başvuru alanının birden fazla il sınırları içine tekabül etmesi durumunda, talep
alanının daha büyük olduğu il idaresine başvuru yapılır ve diğer il veya iller
idarelerine başvuruyu kabul eden İdare tarafından bilgi verilerek o bölgeye
başvuru kabul edilmemesi sağlanır. Arama ve mevcut işletme ruhsatlı faaliyet
alanlarında da aynı işlem yapılır. Müracaat edilen alanın koordinatları saat
ibresi yönünde sağa (y), yukarı (x) olarak belirtilir. Müracaatlar tek poligon
üzerinden yapılır. Bu esaslara uygun şekilde yapılmayan müracaatlar kabul
edilmez.
(3) Müracaatlarda öncelik hakkı
esastır. Talep sahibinin İdareye müracaatı esnasında müracaat tarihi, numarası,
saati, dakikası, arama ruhsat müracaat formu Ek-1 üzerine kaydedilir. Müracaata
esas olan bilgileri içeren belge, müracaat sahibine müracaat bitiminde verilir.
(4) Ancak aynı yer için aynı anda
birden fazla talep olması durumunda projeler İdarece incelenerek, en hızlı ve en
fazla yatırımı öngören arama projesi tercih edilir ve ruhsatlandırma işlemi
yapılır.
(5) İdare müracaat alanı hakkında
bilgileri en geç onbeş gün içinde MİGEM’e bildirir. MİGEM tarafından arama
ruhsatı talep edilen alan, mevcut haklar dikkate alınarak değerlendirilir,
önceden ruhsata bağlanmış kısımlar varsa, bloke alanı kısmı ile birlikte
çıkarılarak geride kalan ve uygun olan alan için arama ruhsatı verilebileceği en
geç onbeş gün içinde İdareye bildirilir. İdare MİGEM tarafından aramalara açık
olduğu belirlenen alan için arama ruhsatı verilmesine ilişkin kararını en geç
onbeş gün içinde verir ve sonuç ile ilgili olarak müracaat sahibine yazılı
tebligat yapılır.
Arama ruhsatına ilişkin belgeler ve
ruhsatının verilmesi
MADDE 7 –
(1) Müracaat sahibi, İdarenin tebligat tarihinden itibaren on beş gün içinde,
gerçek kişiler için Ek-2, tüzel kişiler için Ek-3’de yer alan taahhütnameyi
belgeleriyle birlikte İdareye teslim etmek zorundadır. Belgelerin eksiksiz
olarak İdareye verilmesinden sonra İdarece en geç onbeş gün içinde Ek-4’e göre
düzenlenmiş arama ruhsatı verilir.
(2) Arama ruhsatı İdarece sicile
işlendiği tarihte yürürlüğe girer ve bu tarihten itibaren
arama ruhsat süresi üç yıldır. Arama ruhsatı verilen alan koordinatları ile
birlikte MİGEM’e en geç onbeş gün içinde bildirilir. Ruhsat verilen alan
MİGEM tarafından kayıtlara alınır. Arama ruhsatı sürecinde ilave etütlere ve
süre uzatımına ihtiyaç duyulması halinde, ruhsat sahibi tarafından ruhsat süresi
bitiminden önce revize proje ile arama ruhsatı süre uzatımı için İdareye başvuru
yapılır. Verilen revize projenin İdarece uygun bulunması halinde en geç bir ay
içinde süre uzatım talebi sonuçlandırılarak, arama ruhsat süresi bir yıl
uzatılır ve en geç onbeş gün içinde MİGEM’e bildirilir.
(3) Arama ruhsatı döneminde İdareye
bilgi verilmek koşuluyla sadece test amaçlı üretim yapılabilir. Bu testler
sırasında üretilecek akışkanın çevre mevzuatındaki kapasite ve limitleri
aşmaması gerekir. Test amaçlı üretim, dinamik sıcaklık, statik sıcaklık, dinamik
basınç, statik basınç, su kaybı, basınç düşümü, basınç yükselimi, injektivite
testleri ile su kimyası, izotop hidrolojisi, inhibitör testleri, korozyon ve
kabuklaşma parametrelerinin belirlenmesi ve doygunluk indisi gibi
hidrojeokimyasal çalışmalar yapılabilir.
(4) Bu çalışmaların sonucuna göre
ruhsat sahibi tarafından bloke alan talep edilmesi halinde İdare’ye başvuruda
bulunulur. Bu alan, gerekli tüm masrafları ruhsat sahibi tarafından karşılanmak
üzere MTA tarafından belirlenerek ruhsat sahibine ve İdareye bildirilir.
Belirlenen bloke alan diğer talep sahiplerine kapatılır.
Arama faaliyetleri ve faaliyet
raporları
MADDE 8 –
(1) Arama ruhsat sahibince arama faaliyet döneminde ruhsat alanında;
a) Ruhsat alanı ve mücaviri ile ilgili
önceden yapılmış çalışmalara yönelik literatür çalışması,
b) Jeolojik prospeksiyon,
c) 1/25 000 ölçekli jeoloji haritası
yapımı veya temini ile birlikte gerek duyulması halinde daha büyük uygun ölçekli
jeoloji haritası,
ç) Jeotermal jeolojisi çalışması,
jeolojik kesitler, jeofizik araştırmalar, hidrojeokimyasal çalışmalar; jeoloji
mühendisinin nezaretinde açılan sondajlı arama çalışmaları,
yapılabilir.
(2) Bu çalışmalar sonucu,
a) Kuyu içi logları; sıcaklık,
elektrik-SP, sonik, gama-ray, nötron, yoğunluk, kaliper, çimento logu,
b) Kesinleşmiş litolojik log ve kuyu
donanımı, işletmeye esas olacak kuyu debisi ile rezervuara ilişkin; dinamik
sıcaklık, statik sıcaklık, dinamik basınç, statik basınç, su kaybı, basınç
düşüm, basınç yükselim, injektivite v.b. bilgileri içeren raporlar,
düzenlenir.
(3) Arama faaliyet raporu, ruhsatın
verildiği yılı takip eden yılın Mart ayında başlamak üzere her yıl Mart ayı
içerisinde jeoloji mühendisi ile birlikte faaliyetin niteliğine göre diğer
ilgili mühendis veya mühendisler tarafından hazırlanarak İdareye verilir ve
İdare tarafından bir nüshası MTA’ya gönderilir. Faaliyet raporu, hazırlayan
jeoloji mühendisi ve ilgili mühendisler ile ruhsat sahibi veya kanunî vekili
tarafından imzalanır.
(4) Arama faaliyet raporlarında;
yukarıda sayılan faaliyetlerden o döneme ait yapılmış çalışmalardan elde edilen
bulgular ve bunların sonuçları yer alır.
İşletme ruhsatı
MADDE 9 –
(1) İşletme faaliyetleri; akışkanın üretimi, kullanım alanları, enjeksiyon,
reenjeksiyon, deşarj ve bu faaliyetlere yönelik sondaj çalışmaları, testler ve
kullanım alanları ile bunlarla ilgili tesisleri kapsar.
(2) İşletme ruhsatı için arama ruhsat
sahibi, arama ruhsat süresi son günü akşamına kadar Ek-5 de yer alan formata
uygun olarak hazırlanmış başvuru formu, konusu ile ilgili bir mühendis
tarafından imzalanmış işletme projesi, varsa koordinatları belirtilmiş bloke
alan ve işletme ruhsatı harcı ile birlikte İdareye başvurur. Varsa eksiklikler,
İdarece en geç bir ay içerisinde ruhsat sahibine bildirilir ve bildirim
tarihinden itibaren en geç üç ay içinde ruhsat harcı ve teminatı dahil eksikler
tamamlanır. İşletme ruhsat müracaatları ile eksiklikleri tamamlattırılan
müracaatlar İdare tarafından en geç bir ay içerisinde sonuçlandırılarak Ek-6
daki forma göre düzenlenmiş işletme ruhsatı verilir. Eksiklerini verilen süre
içinde tamamlamayanların işletme ruhsatı talepleri reddedilerek mevcut
teminatları irat kaydedilir. İdarece verilen işletme ruhsatları, koordinatları
ile birlikte onbeş gün içinde MİGEM’e bildirilir.
(3) İşletme ruhsatı alındıktan sonra,
ruhsat sahibince Çevresel Etki Değerlendirmesi olumlu kararı veya Çevresel Etki
Değerlendirilmesi Gerekli Değildir karar belgesi alınarak, ruhsat alanı ve
faaliyete ilişkin diğer meri mevzuattan kaynaklanan gerekli izinlerin alınması
için ilgili bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları nezdinde en geç üç ay içinde
girişimde bulunulması zorunludur. Çevresel Etki Değerlendirmesi işlemleri
tamamlanmadan ve gerekli izinler alınmadan işletme faaliyetlerine başlanmaz.
Gerekli olan işlem ve izinler için; İdare, ilgili bakanlıklar, kamu kurum ve
kuruluşlarının yapacağı mahallindeki tetkiklere yönelik maddi yükümlülükler
ruhsat sahibi tarafından karşılanır. Gerekli izinlerin iki yılda alınamaması
durumunda ruhsat iptal edilerek teminatı iade edilir.
(4) İşletme ruhsatı İdare tarafından
sicile işlendiği tarihte yürürlüğe girer. Bu tarihten itibaren ruhsat süresi
otuz yıldır. Süre uzatımları talep edilmesi halinde onar yıllık dönemler halinde
yapılır. İşletme ruhsat süresinin son günü akşamına kadar ruhsat sahibinin
projesi ile birlikte süre uzatma talebinde bulunması halinde; işletme ruhsatı en
geç bir ay içinde on yıl süre ile uzatılır. Süre uzatımları İdare tarafından en
geç onbeş gün içinde MİGEM’e bildirilir.
(5) İşletme ruhsat sahibi, projesinde
belirtilen termin planına göre akışkanı işletmeye almak zorundadır. Termin
planında belirtilen süre içinde akışkan işletmeye alınamaz ise sebepleri ile
birlikte İdareye ek süre talebinde bulunulur. İdarece, ek süre talebi
incelenerek en fazla üç ay ek süre verilir. Bu sürede de işletme başlatılamaz
ise teminat irat kaydedilerek ruhsat iptal edilir.
(6) İşletme ruhsat sahibi, işletme
projesinde belirtmiş olduğu faaliyetler dışında İdareden izin almadan proje
değişiklikleri ve revizyonlar yapamaz, projede yer alan her hangi bir kuyu
lokasyonunun değiştirilmesi, kuyu sayısının ve kapasitesinin artırılması,
gradyan, enjeksiyon, reenjeksiyon, üretim ve diğer amaçlara yönelik sondaj
faaliyetlerinde bulunamaz. Ancak, kuyu tamir, bakım ve temizleme işlemleri
yapıldıktan sonra İdareye bildirilir. İdareden izin alınmadan yapılan işlem ve
faaliyetlerin tespiti halinde, teminat irat kaydedilerek faaliyetler durdurulur.
İrat kaydedilen teminatın üç katı tutarındaki yeni teminat üç ay içinde
yatırılmaz ise ruhsat iptal edilir. Yeni teminatın belirtilen süre içerisinde
yatırılması ve yapılmış olan faaliyetlerin uygun bulunması ve revize proje ile
kayıtlara alınması veya yapılmış işlemlerin düzeltilmesi ve oluşan zararın
tazmin edilmesi halinde faaliyetlere izin verilir. İzinsiz yapılan işlemlerin
uygunluğu veya düzeltilmesi konularında İdarece gerek görülen hallerede, bedeli
idare tarafından ödenmek kaydı ile İdare konu hakkında MTA’dan değerlendirme
isteyebilir ve değerlendirme sonucuna göre İdare kararını verir. Aynı fiilin
tekrarı halinde teminat irat kaydedilerek ruhsat iptal edilir.
(7) Doğal çıkış halindeki jeotermal
kaynaklar, doğal mineralli sular ve jeotermal kökenli gazlar için, gerekli
kaptajı yapılarak İdareye doğrudan işletme ruhsatı talebinde bulunulabilir. Bu
taleplerde, MİGEM’ in kaynağın bulunduğu saha ile ilgili ruhsat ve hakların
çakışması açısından değerlendirmesi bir ay içinde tamamlandıktan sonra bu Kanun
hükümlerine göre İdarece doğrudan işletme ruhsatı en geç bir ay içinde verilerek
MİGEM’ e onbeş gün içerisinde bildirilir.
(8) İşletme ruhsat sahibi işletme
ruhsatı alındıktan sonra akışkanı üretime almadan önce kaynak koruma alanı
etüdünü yaptırır. Ruhsat sahibi tarafından kaynak koruma alanı etüdü
yaptırılmadan kaynağın işletmeye alınması durumunda faaliyetler durdurularak
teminat irat kaydedilir ve altı ay içinde kaynak koruma alanı etüdünün
yaptırılması ve eski teminatın üç katının yatırılması sağlanır. Yeni teminatın
yatırılmadığı ve koruma alanı etüdü yaptırılmadığı sürece faaliyeti durdurma
kararı kaldırılmaz.
Teknik sorumluluk ve faaliyet
raporları
MADDE 10 –
(1) Arama ve işletme ruhsatı süresince projede belirtilen faaliyetlerin tümü
jeoloji mühendisi veya faaliyetin niteliğine göre diğer ilgili mühendislerden
bir mühendisin teknik sorumluluğunda yürütülür. Teknik sorumlu olmaksızın hiç
bir faaliyette bulunulamaz. Bulunulması halinde ruhsat teminatı irat kaydedilir
ve faaliyetler durdurulur. Durdurulan faaliyetler teknik sorumlu atanmadığı
sürece devam ettirilemez.
(2) Teknik sorumlu; jeotermal sistem,
jeotermal rezervuar ile kaynağın aranması, araştırılması, geliştirilmesi,
korunması, sürdürülebilirliğinin sağlanması ve buna yönelik testlerin yapılması,
akışkanın emniyetli verimi göz önüne alınarak üretimi, enjeksiyonu,
reenjeksiyonu, deşarjı gibi faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde bilimsel ve
teknik esaslara bağlı kalarak görev ve sorumluluklarını yerine getirir.
(3) Doğal mineralli su işletme
tesislerinde ilgili mühendislik fakültesi mezunu olan kişiler teknik sorumlu
olarak atanabilir.
(4) Teknik sorumlu veya sorumlularca
hazırlanarak imzalanan yıllık arama ve işletme faaliyet raporlarının ruhsat
sahibi tarafından iki nüsha halinde takip eden yılın en geç Mart ayı sonuna
kadar İdareye verilmesi zorunludur. Bu raporların bir nüshası İdare tarafından
MTA’ ya gönderilir.
(5) Arama ve işletme faaliyet
raporlarının süresi içerisinde İdareye verilmemesi halinde teminatı irat
kaydedilerek iki aylık ek süre verilir ve teminat iki ay içerisinde iki katına
tamamlattırılır. Bu süre sonunda arama faaliyet raporunun verilmemesi halinde
arama ruhsatı iptal edilir ve MİGEM’e bildirilir.
Mücbir sebeplerle geçici tatil
MADDE 11 –
(1) Sel baskını, deprem, çökme, heyelan, çığ, yangın, grizu patlaması gibi doğal
afetler ile savaş hali gibi olumsuz hallerin ortaya çıkması durumunda, ruhsat
sahibi İdareye müracaat ederek, gerekçe ve süre belirtmek şartıyla on gün
içerisinde mücbir sebepten dolayı geçecek sürenin ruhsat süresine eklenmesini ve
bu sürede yükümlülüklerinin askıya alınmasını talep eder. Yapılan inceleme
ve/veya değerlendirme neticesinde taleple ilgili karar, ruhsat sahibine en geç
onbeş iş günü içinde bildirilir. İdare taleple ilgili kararını, onbeş iş günü
içinde ruhsat sahibine bildirmediği takdirde geçici tatil talebi olumlu olarak
nitelendirilir. Talebin kabul edilmesi durumunda İdareye yapılan müracaat tarihi
geçici tatilin başlama tarihi olarak kabul edilir.
(2) Jeotermal rezervuar, jeotermal
alan, mücaviri ve civarında yürütülen patlatma, ulaşım, alt yapı, enerji
güzergâh faaliyeti, sondaj, madencilik gibi faaliyetler sonucunda meydana gelen;
çökme, kayma, kaynağın kesilmesi, üretim ve/veya sıcaklıkta azalma, üretimde ve
sıcaklıkta sistemin kapasitesini geçen artış gibi fiziksel olumsuzluklar ile
insan sağlığını ve sistemi olumsuz etkileyen organik ve inorganik kirlilik gibi
kimyasal olumsuzluklar beklenmeyen hal olarak kabul edilir. Bu gibi durumlarda
da mücbir sebeple ilgili hükümler uygulanır.
(3) Ruhsat sahibi, mücbir sebep
ve/veya beklenmeyen hallerin ortadan kalkmasından itibaren en geç üç ay içinde
faaliyete geçmek zorundadır. Bu süre içinde faaliyete geçilmemesi durumunda,
teminatı irat kaydedilerek teminatın tamamlatılması istenir ve faaliyete
geçilmesi için üç ay ek süre verilir. Bu ek süre sonunda da teminat tamamlanmaz
ve faaliyete geçilmez ise İdare tarafından ruhsat iptal edilerek onbeş gün
içinde MİGEM’e bildirilir ve bu Yönetmeliğin 17 nci maddesi hükümleri uygulanır.
Faaliyetlerin denetlenmesi
MADDE 12 –
(1) Faaliyetlere yönelik denetimler her yıl İdare tarafından yapılır. İdarece
talep edilmesi halinde MTA tarafından da denetim yapılır. Yapılan denetimlerde,
faaliyetlerin onaylanmış Koruma Alanları Etüt Raporunda öngörülen tedbirlere
uygun yürütülmediğinin tespiti halinde, faaliyetler İdarece durdurulur ve
ruhsat sahibi tarafından alınması gereken tedbirler ve yapılması gerekenler
gerekçeleri ile birlikte İdare tarafından ruhsat sahibine bir ay içinde
bildirilir. Bu tedbirlerin alınması için ruhsat sahibine uygun süre verilir.
Alınacak tedbirin mahiyetine göre bu süre en fazla bir yıl olabilir. Verilen
sürenin sonunda öngörülen tedbirlerin yerine getirilmemesi halinde ruhsat iptal
edilerek, en geç onbeş gün içinde MİGEM’e bildirilir.
(2) Denetimler, denetlenen faaliyetin
mahiyeti ve özelliğine göre ilgili mühendis veya mühendisler, mali uzman ile
hukukçudan oluşturulacak en az üç kişilik bir heyet tarafından yapılır.
(3) Denetimler aşağıda belirtilen
ilkeler dikkate alınarak yürütülür.
a) Denetimlerde;
1) Proje termin planında belirtilen ve
gerçekleştirilen faaliyetlerin projeye uygunluğu,
2) Jeotermal sistemin ve çevrenin
korunması ile ilgili tedbirlerin alınıp alınmadığı,
3) Reenjeksiyon ve deşarjın teknik
kurallarına ve çevre mevzuatına uygunluğu,
4) Faaliyet için alınması gereken
izinlerin; ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlardan süresi içinde alınıp
alınmadığı,
5) İşletme faaliyetlerinin koruma
alanı etüt raporuna uygunluğu,
6) Üretim faaliyetlerinin, üretim
değerlerine yaptığı etkilerin sürekli olarak izlenip izlenmediği,
konularına yer verilir.
(4) Denetim esnasında, çevrenin
kirlenmesi, kaynağın israf edilmesi ile can ve mal emniyeti gibi aciliyet
gerektiren durumların tespiti halinde ara rapor verilerek İdareden ruhsat sahibi
nezdinde gerekli tedbirlerin alınmasını sağlaması istenir. Raporun bir nüshası
ruhsat sahibine verilir.
(5) Faaliyetlere yönelik İdarenin
talebi doğrultusunda MTA’ ya yaptırılacak denetim için ruhsat sahibi tarafından
MTA’ ya bin Türk Lirası ödenir. Bu miktar, MTA tarafından her yıl üretici fiyat
endeksine göre arttırılır.
Görevlendirme giderlerinin
karşılanması
MADDE 13 –
(1) Memuriyet mahalli dışında MTA tarafından görevlendirilen konu ile ilgili
personel ve yardımcı personele 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah
Kanununun 50 nci maddesi ile ilişkilendirilmeksizin, her yıl Bütçe Kanunu ile
belirlenen gündelik harcırah miktarının iki katı tutarında 6245 sayılı Harcırah
Kanunu genel hükümlerine göre harcırah ödenir bu madde kapsamında ödenen
gündelik tutarında herhangi bir ad altında kesinti yapılmaz.
(2) MTA tarafından yapılacak inceleme
ve denetimler için gerekli görülmesi halinde, diğer ilgili bakanlık, kamu kurum
ve kuruluşlarının da katılımı istenebilir. Bu şekilde yapılan görevlendirmelerde
de personelin günlük harcırah miktarı yukarıdaki hükümlere göre belirlenir.
Devir
MADDE 14 –
(1) Arama ve işletme ruhsatları, hukuki bir sakınca olmadığının belirlenmesi
durumunda 5 inci maddede belirtilen şartları haiz gerçek veya tüzel kişilere
devredilebilir.
(2) Ruhsat sahibi, ruhsatını devretmek
istediği gerçek veya tüzel kişiye ait bilgi ve belgeleri İdareye yazılı olarak
bildirir. İdare bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde devir
işlemlerinin 5 inci maddeye uygunluğu açısından değerlendirerek sonucunu ruhsat
sahibine bildirir. Ek-7’de belirtilen ruhsat devir formuna göre hazırlanmış
belge, İdarede görevli yetkilinin huzurunda karşılıklı olarak imzalanarak devir
işlemi tamamlanmış olur.
(3) İdare tarafından kaynağa ilişkin
hak verilmesi, hakların devredilmesi, haciz, rehin, ipotek ve sona erme
hususlarını içeren sicil tutulur. Haklar, sicile işlendiği tarihte yürürlüğe
girerek hüküm ve sonuç doğurur.
İntikal
MADDE 15 –
(1) Jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sulara
ilişkin hak ve yükümlülükler miras yolu ile bir bütün olarak intikal eder, bu
haklar mirasçıların rızası olsa da bölünemez. Mirasçıların ilk altı ay içinde,
intikal eden haklarını bir bütün olarak kullanmaları ve bu hakkı 5 inci
maddesinde tanımlanan haklara haiz gerçek ya da tüzel kişiye devir etmek üzere
İdareye müracaat etmeleri zorunludur. Aksi takdirde ruhsat iptal edilir.
(2) Mirasçıların anlaşamamaları
halinde içlerinden birinin mahkemeye müracaat etmesi ve ruhsat ile ilgili
konunun yargıya intikal ettiğini gösterir bir belge ve veraset ilamı ile
birlikte İdareye müracaat etmesi durumunda mahkeme sonucu beklenir.
(3) Mahkeme sonucunda ruhsatın
satışına karar verilmesi halinde ruhsat, İdare tarafından ihale edilir. Bu ihale
sonucu elde edilen gelirden yapılan masraflar düşüldükten sonra kalan miktar
mirasçılara verilir.
(4) Davanın verilen altı aylık yasal
süreden sonra kesinleşmesi halinde, mahkemenin ruhsat hakkını verdiği kişinin
mahkeme kararı ile birlikte iki ay içinde intikal için gerekli belgelerle
İdareye müracaat etmesi zorunludur. Aksi halde ruhsat iptal edilerek mirasçının
Kanundan doğan tüm hakları sona erer.
(5) Ruhsat sahibinin ölüm tarihinden
itibaren altı ay içerisinde İdareye intikal işlemleri için müracaat edilmediği
takdirde, ruhsat iptal edilir. İntikal talebinin ruhsat süresi içinde yapılması
zorunludur. Ancak ölüm tarihinin ruhsat süresinin son iki ayı içinde olması
durumunda, Kanun ile ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmesi için ruhsat
süresi sonundan itibaren iki ay ek süre verilir.
(6) Ruhsat sahibinin vefatı ile
intikal işlemi tamamlanıncaya kadar geçen sürede ruhsattan doğan hak ve
yükümlülüklerden mirasçılar sorumludur.
(7) Devir ve intikal belgeleri ile
gerekli harç ve teminat makbuzlarının İdareye verilmesini takiben intikal
işlemleri yürütülür.
Sicil
MADDE 16 –
(1) Sicile, altı derecelik dilim esasına göre
belirlenmiş ruhsatın koordinatları, doğal çıkış ve kuyuların koordinatları,
üretim değerleri, devir, ihtiyati haciz, rehin, ihtiyati tedbir, ipoteğe ilişkin
bilgiler, akışkanın kullanımına ilişkin kira, devir, verilmiş kullanım hakkı vb.
bilgiler ile ilgili sözleşme ve protokoller, rüsum ve temettü hisse devirleri,
işletme imtiyazı ile hakların sona ermesi işlenir.
(2) İlgililer, sicil kayıtları ile
ilgili bilgileri İdarenin sicil memurlarından biri huzurunda gösterilmesini
isteyebilir. Sicil alenidir ve kaynak sicilindeki kayıtlar herkese açık olup
bilinmediği iddia edilemez.
(3) Haklara ilişkin olarak yapılan
sözleşmeler, İdarece sicile işlenmedikçe üçüncü kişilere karşı ileri sürülemez.
(4) Kaynak sicilini; ruhsat sahibi,
ruhsat sahibinin vekili ve devir talebi söz konusu olduğunda devir alacak gerçek
ve tüzel kişiler ilgili memurun nezaretinde görebilir.
(5) Ruhsatın devri halinde sicil
kayıtları, ruhsatı yeni devir alan gerçek veya tüzel kişi adına yeniden
düzenlenir.
(6) Arama ruhsatı için aşağıdaki
hususlar sicile işlenir;
a) Ruhsat numarası,
b) Ruhsatın yürürlük tarihi,
c) Ruhsat sahibi gerçek kişi ise; adı,
soyadı ve TC kimlik numarası,
ç) Tüzel kişiler için ruhsat sahibinin
adı, vergi dairesi ve numarası,
d) Ruhsatın bulunduğu 1/25.000 lik
pafta, alan ve/veya doğal çıkış, kuyu koordinatları,
e) Kaynağın cinsi; jeotermal kaynak,
doğal mineralli su, jeotermal kökenli gaz/doğal karbondioksit gibi,
f) Devir ve intikal bilgileri,
g) Haciz, rehin, ihtiyati tedbir ve
ipotek bilgileri,
ğ) Ruhsatla ilgili uygulanmış hak
düşürücü madde cezaları,
h) Ruhsatın kanunen sona erme
durumları ve sebepleri,
(7) İşletme ruhsatları sicil
kayıtlarında aşağıdaki hususlar işlenir.
a) Ruhsat numarası,
b) Ruhsatın bulunduğu 1/25.000 lik
pafta ve alanının hektar olarak miktarı,
c) Ruhsatın yürürlük tarihi,
ç) Ruhsat sahibi gerçek kişi ise; adı,
soyadı ve TC kimlik numarası,
d) Tüzel kişiler için ruhsat sahibinin
adı, vergi dairesi ve numarası,
e) İşletme ruhsatının cinsi; jeotermal
kaynak, doğal mineralli su ve jeotermal kökenli gaz,
f) Ruhsatın 6 derecelik dilim esasına
göre koordinat değerleri,