Türk seçmeni, anayasa değişikliği paketinin
halkoyuna sunulmasıyla, 21 Ekim'de 5. kez halk oylaması için sandık
başına gidecek.
YSK 'devam' dedi, pazar günü sandık başındayız
NEREDE OY KULLANACA?INIZI Ö?RENMEK İÇİN
TIKLAYINIZ
Halk oylamasında, 42 milyon 629 bin 733 seçmen, 134 bin 700 sandıkta
oy kullanacak. Seçmen listelerini yeniden güncelleyen YSK, milletvekili
genel seçiminde 42 milyon 533 bin 41 olan seçmen sayısını, 96 bin 692
kişi artışla 42 milyon 629 bin 733 olarak belirlendi.
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Türkiye'de ilk halk
oylaması, 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesinin ardından hazırlanan 1961
Anayasası için yapıldı. 9 Temmuz 1961'deki halk oylaması ile 1961
Anayasası, yüzde 38.3 ''hayır'' oyuna karşılık, yüzde 61.7 ''evet''
oyuyla kabul edildi.
O dönemde 12 milyon 735 bin 9 seçmenin 10 milyon 322 bin 169'u halk
oylamasına katıldı. Bu seçimde katılım yüzde 80.7 oldu. Oylardan 10
milyon 282 bin 561'i geçerli, 39 bin 608'i geçersiz sayıldı.
Seçmenlerin, 6 milyon 348 bin 191'i ''evet'', 3 milyon 934 bin 370'i
''hayır'' oyu verdi.
-HAVA ŞARTLARI NEDENİYLE ULAŞILAMAYAN OYLAR-
Türkiye ikinci kez ''1982 Anayasası''nın halkoyuna sunulması üzerine
sandık başına gitti. İkinci referandum, 1980 askeri müdahalesinin
ardından hazırlanan 1982 Anayasası için 7 Kasım 1982'de yapıldı.
Halk oylamasında, kayıtlı 20 milyon 722 bin 602 seçmenin, yüzde
90.32'si (18 milyon 718 bin 115 seçmen), 82 bin 913 sandıkta oy
kullandı. Kullanılan oylardan 18 milyon 600 bin 313'ü geçerli, 117 bin
802 oy geçersiz sayıldı. Halk oylaması sonucunda, 16 milyon 945 bin 545
seçmen ''kabul'', 1 milyon 594 bin 761 seçmen de ''ret'' oyu kullandı.
Bu halk oylamasında, hava koşulları nedeniyle bazı sandıklardaki
oylar YSK'ya ulaştırılamadı. YSK, seçim sonuçlarını açıklarken, Kurul'a
ulaşamayan 730 sandıkta, toplam en fazla 219 bin seçmenin oy
kullanabileceğini, sonuçların ne zaman alınacağının da belli olmadığını
belirterek, bu oyların beklenmemesine karar verdi. Kurulun kararında,
''Beklenmesi hiçbir yarar sağlamaz. Bu oyların tümü ret oyu olarak kabul
edilse bile bu halin geçerli tüm oylar içinde yüzde 90'ı aşan kabul
oylarının oranını ve böylece oluşan hukuksal sonucu etkilemeyeceği ve
değiştirmeyeceği tartışma kabul etmez şekilde açık ve kesin bir
gerçektir'' denildi.
-3. HALK OYLAMASINA KATILIM YÜZDE 94.6-
Türkiye'de 3. halk oylaması, 1982 Anayasası'nın Geçici 4. maddesi ile
getirilen 10 ve 5 yıllık siyasal yasakların kalkıp kalkmaması konusunda
6 Eylül 1987'de düzenlendi. Yüksek Seçim Kurulu (YSK), halk oylaması
sonuçlarını 12 Eylül 1987'de açıkladı.
Bu halk oylamasında, 25 milyon 732 bin 345 seçmenin kütüklere kaydı
yapıldı,toplam 98 bin 557 sandıkta 24 milyon 436 bin 821 seçmen oy
kullandı. Böylelikle referanduma katılım yüzde 94.6 oldu.
Kullanılan oyların 1 milyon 88 bin 965'i geçersiz sayıldı. Geçerli 23
milyon 347 bin 856 oyun 11 milyon 711 bin 461'i ''Evet'', 11 milyon 636
bin 395'i ''Hayır'' çıktı. Böylece, geçici 4. madde yürürlükten kalktı.
-4. HALK OYLAMASI KATILIM YÜZDE 88.82-
Türkiye'nin dördüncü kez önüne getirilen halk oylaması sandığının
konusu ise Anayasa'nın 127. maddesindeki yerel seçimlerin 1 yıl erkene
alınıp alınmaması oldu. Bu halk oylaması, 25 Eylül 1988'de yapıldı.
Bu halk oylamasına, kayıtlı 26 milyon 718 bin 518 seçmenden, 23
milyon 750 bin 873'ü katıldı. Katılım oranı yüzde 88.82 oldu.
100 bin 846 sandıkta gerçekleşen oy kullanma işleminde, oyların 23
milyon 730 bin 164'ü illerde, 20 bin 709'u da gümrük kapılarında
kullanıldı.
Toplam oyların 793 bin 995'i geçersiz kabul edildi. Geçerli oylardan
8 milyon 34 bin 933'ü (yüzde 35) ''evet'', 14 milyon 921 bin 945'i
(yüzde 65) ''hayır'' oyu kullandı. Böylece yerel seçimlerin erkene
alınması için Anayasa'nın 127. maddesindeki değişiklik kabul edilmedi ve
13 Kasım 1988 olarak öngörülen erken yerel seçim yapılmadı.
-MALİYETİ 103 MİLYON YTL-
YSK, halk oylaması için 103 milyon YTL'lik harcama çıkardı. Şu ana
kadar hazırlıklar için bu paranın 30-40 milyon YTL'sini harcayan YSK,
bundan sonraki çalışmalarda ve sandık kurulları görevlilerine verilecek
ücretler için kalan parayı harcayacak.
Halk oylamasıyla ilgili gümrük kapılarında oy verme işlemi, 11 Eylül
2007 Salı günü başladı. Kapıkule ve İpsala karayolu gümrük kapıları;
Antalya, İzmir Adnan Menderes, Ankara Esenboğa, İstanbul Atatürk ve
Sabiha Gökçen, Kayseri Erkilet ve Adana Şakirpaşa havalimanlarındaki oy
verme, halk oylamasının yapılacağı 21 Ekim 2007 Pazar günü saat 17.00'de
sona erecek.
Gümrük kapılarında şu ana kadar yaklaşık 20 bin seçmen oyunu
kullandı. Gümrük kapılarındaki oy verme işleminde, 11. cumhurbaşkanının
seçiminin nasıl ve ne zaman yapılacağını da düzenleyen geçici maddelerin
de yer aldığı 5678 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın Bazı
Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun tümüyle halk oyuna
sunuldu.
Anayasa değişikliği paketinin 6. maddesi içinde yer alan, ''Seçim
kanunlarında yapılacak değişikliklerin 11. cumhurbaşkanı seçiminde
uygulanmasına imkan tanıyan'' geçici 18. maddesi ile ''cumhurbaşkanı
seçimine ilişkin getirilen yeni düzenlemelerin 11. Cumhurbaşkanı
seçiminde de uygulanmasını'' öngören geçici 19. madde 16 Ekim'de TBMM'de
kabul edilen yasayla metinden çıkartıldı. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül
tarafından aynı gün onaylanarak dün Resmi Gazete'de yayımlanan
değişiklik üzerine toplanan YSK, halk oylamasının daha önce belirlenen
21 Ekim tarihinde yapılmasını kararlaştırdı.
-21 EKİM'DE HALK OYUNA SUNULACAK ANAYASA PAKETİ-
5678 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın Bazı Maddelerinde
Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'dan, 11. Cumhurbaşkanı'nın halk
tarafından seçilmesini öngören iki geçici maddenin çıkarılmasından sonra
kalan metin 21 Ekim'de halk oyuna sunulacak.
Yasanın birinci maddesiyle Anayasa'nın 77. maddesinde yapılan
değişiklik, 5 yılda bir yapılan TBMM seçiminin 4 yılda bir yapılmasını
öngörüyor.
Anayasa'nın ''Cumhurbaşkanının nitelikleri'' başlıklı 101.
maddesindeki değişiklik, Cumhurbaşkanı'nın, 40 yaşını doldurmuş ve
yüksek öğrenim yapmış TBMM üyeleri veya bu niteliklere ve milletvekili
seçilme yeterliğine sahip Türk vatandaşları arasından, halk tarafından
seçilmesi kuralını getiriyor.
Söz konusu düzenleme, Cumhurbaşkanının görev süresini 5 yıl olarak
belirliyor ve bir kimsenin en fazla iki defa Cumhurbaşkanı
seçilebileceğini hükme bağlıyor.
Yasa, Cumhurbaşkanlığına TBMM üyeleri içinden veya TBMM dışından aday
gösterilebilmesini yirmi milletvekilinin yazılı teklifi şartına
bağlıyor, son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar
toplamı birlikte hesaplandığında yüzde onu geçen siyasi partilerin ortak
aday gösterebilmesine imkan tanıyor.
-CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ-
Yasanın Anayasa'nın 102. maddesinde değişiklik yapılmasına ilişkin
maddesi, Cumhurbaşkanı seçiminin, Cumhurbaşkanının görev süresinin
dolmasından önceki altmış gün içinde; makamın herhangi bir sebeple
boşalması halinde ise boşalmayı takip eden altmış gün içinde
tamamlanmasını öngörüyor. Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların
salt çoğunluğunu alan adayın Cumhurbaşkanı seçilmiş olacağı hükme
bağlanıyor. İlk oylamada bu çoğunluğun sağlanamaması halinde, bu
oylamayı izleyen ikinci pazar günü, ilk oylamada en çok oy alan iki
adayın ikinci oylamaya katılması öngörülüyor ve geçerli oyların
çoğunluğunu alan adayın Cumhurbaşkanı seçilmiş olacağı da 102. madde
kapsamında düzenleniyor.
İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya
seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde; ikinci oylamanın, boşalan
adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle
yapılması, ikinci oylamaya tek adayın kalması halinde bu oylamanın
referandum şeklinde yapılması öngörülüyor.
Anayasa değişikliğine ilişkin yasa, Cumhurbaşkanı göreve başlayıncaya
kadar görev süresi dolan Cumhurbaşkanının görevinin devam etmesini de
hükme bağlıyor.
Anayasa'nın 79. maddesinde yapılan değişiklik, Cumhurbaşkanı
seçiminin Yüksek Seçim Kurulu yönetim ve denetimi altında yapılmasını
düzenliyor.
Anayasa'nın 96. maddesinin birinci fıkrası da değiştiriliyor. Fıkra,
''Türkiye Büyük Millet Meclisi, yapacağı seçimler dahil bütün işlerinde
üye tam sayısının en az üçte biri ile toplanır. Türkiye Büyük Millet
Meclisi, Anayasa'da başkaca bir hüküm yoksa toplantıya katılanların salt
çoğunluğu ile karar verir; ancak karar yeter sayısı hiçbir şekilde üye
tam sayısının dörtte birinin bir fazlasından az olamaz'' şeklinde
değiştiriliyor.
 |
