6 Ekim 2007 CUMARTESİ
Resmî Gazete
Sayı : 26665
YÖNETMELİK
Sağlık Bakanlığından:
KAMU SA?LIK HİZMETLERİNDE
İYONLAŞTIRICI RADYASYON
KAYNAKLARI İLE ÇALIŞAN PERSONELİN
RADYASYON
DOZ LİMİTLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam,
Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, iyonlaştırıcı radyasyon
ile teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı yerler ile bu iş veya işlemlerde
çalışan kamu sağlık hizmetlerindeki tüm personelin iyonlaştırıcı radyasyondan
kaynaklanabilecek risklere karşı radyasyon dozu limitlerini belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 –
(1) Bu Yönetmelik, kamu sağlık hizmetlerinde,
iyonlaştırıcı radyasyon ile teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı yerler
ile bu iş veya işlemlerde çalışan kamu personelini kapsar.
Dayanak
MADDE 3 –
(1) Bu Yönetmelik, 31/12/1980 tarihli ve 2368 sayılı Sağlık Personelinin
Tazminat ve Çalışma Esaslarına Dair Kanunun 2 nci maddesi ile 13/12/1983 tarihli
ve 181 sayılı Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararnamenin 43 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 –
(1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Eşdeğer doz: Birimi Sievert (Sv) olup, radyasyonun türüne ve
enerjisine bağlı olarak doku veya organda soğurulmuş dozun, radyasyon ağırlık
faktörü ile çarpılmış halini,
b) Etkin doz: Birimi Sievert (Sv) olup, insan vücudunda ışınlanan
bütün doku ve organlar için hesaplanmış eşdeğer dozun, her doku ve organın doku
ağırlık faktörleri ile çarpılması sonucunda elde edilen dozların toplamını,
c) İyonlaştırıcı radyasyon: 100 nm ya da daha kısa dalga boyunda
veya 3x1015 Hertz ya da
daha yüksek frekansta elektromanyetik dalga veya parçacık şeklinde transfer
edilen, doğrudan veya dolaylı olarak iyon oluşturma kapasitesine sahip enerjiyi,
ç) Personel: Teşhis, tedavi veya araştırmanın yapıldığı yerlerde
iyonlaştırıcı radyasyon kaynakları ile bizzat çalışan bilumum kamu personelini,
d) Radyasyon: İyonlaştırıcı radyasyonu,
e) Radyasyon kaynağı: Teşhis ve tedavide kullanılan ve
iyonlaştırıcı radyasyon yayan her türlü cihazı ve radyofarmasötiği
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Radyasyon Kaynakları ile Çalışma Esasları,
Radyasyon Güvenliği Komitesi
Radyasyon kaynakları ile çalışma esasları
MADDE 5 –
(1) Tıbbi amaçlı radyasyon kaynaklarının alınması, bulundurulması ve
kullanılması 9/7/1982 tarihli ve 2690 sayılı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu
ve 24/7/1985 tarihli ve 85/9727 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe giren
Radyasyon Güvenliği Tüzüğünün 7 nci maddesi gereğince Türkiye Atom Enerjisi
Kurumunca verilecek lisansa bağlıdır.
(2) Sağlık kuruluşlarının yetkilileri, tıbbi amaçlı radyasyon
kaynaklarının teslim alınması, bulundurulması, çalıştırılması, kullanılması ve
radyoaktif atıkların bertaraf edilmesine ilişkin idari ve teknik düzenlemeleri
Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun 24/3/2000 tarihli ve 23999 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği ve 21/7/1994 tarihli ve
21997 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıpta Tedavi Amacıyla Kullanılan
İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynaklarını İçeren Tesislere Lisans Verme Yönetmeliği
doğrultusunda yerine getirilmekle yükümlüdür.
(3) Tıbbi amaçlı radyasyon kaynakları ancak, radyasyonun zararlı
etkilerine karşılık elde edilecek faydanın üstünlüğü varsa kullanılır. Bu temel
ilke göz önünde bulundurularak radyasyon uygulamasını talep eden hekim veya
radyasyon uygulamasını yürüten hekim tarafından yapılacak işlem
gerekçelendirilir. Radyasyona maruz kalacak hastaya veya kanuni temsilcisine
tıbbi işlem ve gerekçesi hakkında bilgi verilir ve onayı alınır. Hekimin yazılı
talebi olmadıkça hiçbir iyonlaştırıcı radyasyon uygulaması yapılmaz.
(4) Tanıya yönelik radyasyon uygulamalarında gereksiz tekrar
çekimlerin önlenmesi esastır. Bu açıdan hasta veya hasta yakını bilgilendirilir,
mevcut filmlerinin saklanması sağlanır ve yeni bir film istemi mutlaka tıbbi
gerekçe mevcut olması halinde yapılır. Gereksiz tekrar çekimlerin önlenmesi
amacıyla hekimler arasında filmlerin taşınmasına imkan sağlanır.
(5) Tıbbi amaçlı radyasyon uygulamalarında amaca yönelik olabilecek
en az ışınlama yapılması esastır. Bunun sağlanabilmesi için her radyasyon yayan
cihaz veya uygulama için Türkiye Atom Enerjisi Kurumu lisansının sahibi
sorumluluğunda, ilgili birim çalışanları ile birlikte en uygun çalışma şeklini
tarif eden yazılı bir talimat hazırlanır ve ilgili tüm çalışanlar
bilgilendirilerek bu talimata uyulması sağlanır.
Radyasyon güvenliği komitesi
MADDE 6 –
(1) İyonlaştırıcı radyasyon uygulamalarının yapıldığı nükleer tıp, radyasyon
onkolojisi ve radyoloji birimlerinden en az ikisinin bulunduğu devlet
hastaneleri, askeri hastaneler ve üniversite hastanelerinde çalışanların,
hastaların ve çevrenin radyasyondan korunması ve güvenliğin sağlanması amacıyla
"Radyasyon Güvenliği Komitesi" kurulur. Bu komiteler Türkiye Atom Enerjisi
Kurumu tarafından belirlenmiş çalışma usul ve esasları doğrultusunda görevlerini
yerine getirir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Radyasyon Doz Limitleri ve Çalışma Düzeni
Radyasyon doz limitleri
MADDE 7 –
(1) Radyasyon ile çalışan personel, Radyasyon
Güvenliği Yönetmeliğine uygun olarak kişisel dozimetre taşımak zorundadır. Bu
personelden nükleer tıp alanında çalışan hekimler, hemşireler, nükleer tıp
teknikerleri ve teknisyenleri ve sıcak oda görevlileri rutin gövde dozimetresi
ile birlikte bu Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren altı ay sonra
geçerli olmak üzere el bileği veya yüzük dozimetresi de taşımak zorundadır.
(2) İyonlaştırıcı radyasyon ile çalışan personelin maruz kalacağı
tüm vücut etkin dozu müteakip beş yıl toplamında 100 milisieverti, herhangi bir
tek yılda 50 milisieverti ve ayda 2 milisieverti geçemez. Bu kurala aykırı
olmayacak şekilde ayrıca;
a) Göz merceği için eş değer doz aylık 15 mSv’i,
b) El ve ayaklar için eş değer doz aylık 50 mSv’i,
c) En yoğun radyasyona maruz kalan 1 cm2’lik
alan referans olmak üzere cilt için eş değer doz aylık 50 mSv’i
geçemez.
(3) 18 yaşını doldurmamış olanlar iyonlaştırıcı radyasyon ile
çalışılan işlerde görev alamazlar. Mesleki eğitimleri gereği iyonlaştırıcı
radyasyon ile çalışması zorunlu 16-18 yaş arası stajyer ve öğrenciler için etkin
dozun yılda 6 mSv’i geçmemesi kaydıyla doz limitleri şu şekilde belirlenmiştir:
a) Tüm vücut etkin dozu aylık 0.6 milisieverti,
b) Göz merceği için eş değer doz aylık 5 mSv'i,
c) El, ayak veya deri için eşdeğer doz aylık 15 mSv’i
geçemez.
(4) Hamile personel hamilelik durumu belli olur olmaz ilgili birim
amirlerine derhal haber verirler. Bunların yıllık doz limitleri, yayımlanan
Radyasyon Güvenliği Yönetmeliğinin 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinde toplum için belirlenmiş limitleri aşamayacağından, çalışma koşulları
bilfiil radyasyon kaynakları ile ilgili işleri ve işlemleri içermeyecek şekilde
yeniden düzenlenir.
(5) Emzirme dönemindeki personel radyoaktif maddelerin cilt teması,
solunması veya sindirim yoluyla alınması riski taşıyan nükleer tıp alanında ve
benzer kontaminasyon riski taşıyan iş ve işlemlerde çalıştırılamazlar.
(6) Kişisel dozimetre ölçümlerinde aylık limitlerin aşıldığı
durumlarda ilgili yerin radyasyon güvenliği komitesi, radyasyon güvenliği
komitesinin olmadığı yerlerde birim amiri sorunun kaynağını inceleyip
değerlendirir ve eksik veya yanlış hususların düzeltilmesi için gerekli
tedbirlerin alınmasını sağlar. Yanlış veya eksik hususlar düzeltilinceye kadar
söz konusu radyasyon kaynakları ile yapılan iş ve işlemler yürütülmez.
(7) Radyasyon ile çalışan personelin işe başlamadan önceki ve
yıllık sağlık kontrolleri Ek-I’deki form doğrultusunda yapılır. Personelin
sağlık kontrolleri, tercihen, işyeri hekimliği sertifikası olan bir kurum tabibi
veya kurum amirinin görevlendirdiği bir hekim tarafından gerçekleştirilir.
(8) Kişisel dozimetre ölçümlerinde aylık radyasyon limitinin
aşılması veya yüksek dozda radyasyona maruziyet şüphesi taşıyan radyasyon kazası
durumunda sağlık personeli Ek-I’deki form doğrultusunda değerlendirilir ve
gerekli görülürse ilgili üst kurumlara sevk edilir.
Çalışma düzeni
MADDE 8 –
(1) Personel, iyonlaştırıcı radyasyonla 7 nci maddede belirtilen radyasyon doz
limitleri içinde çalıştırılabilir. Kamu kurum ve kuruluşları bu konuda gerekli
tedbirleri almakla, personel de gerekli korunma tedbirlerine uymakla yükümlüdür.
(2) Sağlık personelinin günlük mesaisi, radyoterapi birimlerinde
acil hasta yükünün karşılanabilmesi ve hiperfraksiyone tedavi şemalarının
uygulanabilmesi için; radyoloji ve nükleer tıp birimlerinde acil tanı ve
tedavinin uygulanabilmesi için vardiya veya nöbet şeklinde düzenlenebilir. Buna
göre;
a) Vardiya veya nöbet için düzenlemeler ilgili birim sorumlusunun
önerileri dikkate alınarak, kurum amirlerince yapılır.
b) Vardiya veya nöbet şeklindeki çalışma düzeninde ilgili hekim
radyasyon uygulamalarına eşlik eder.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Son Hükümler
Yürürlük
MADDE 9 –
(1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe
girer.
Yürütme
MADDE 10 –
(1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı
yürütür.
Eki İçin
Tıklayınız
