14 Temmuz 2007 CUMARTESİ
Resmî Gazete
Sayı : 26582
YÖNETMELİK
Başbakanlık (Hazine Müsteşarlığı)’tan:
SİGORTA VE REASÜRANS ŞİRKETLERİ İLE EMEKLİLİK ŞİRKETLERİNİN
FİNANSAL RAPORLAMALARI HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu
Yönetmeliğin amacı, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketlerinin;
hesap ve kayıt düzeninde şeffaflık ve tekdüzenin sağlanması, işlemlerinin kayıt
dışında kalmasının önlenmesi, faaliyetlerinin gerçek mahiyetlerine uygun olarak
sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi, konsolide ve konsolide
olmayan bazda mali durumları, mali performansları ile yönetimin etkinliği
hakkında bilgileri içeren finansal tablolarının zamanında ve doğru bir şekilde
hazırlanması, raporlanması ve yayımlanmasına ve belgelerin saklanmasına ilişkin
usul ve esasları düzenlemektir.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı
Sigortacılık Kanununun 18 inci maddesi ile 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı
Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun 11 inci maddesine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte yer alan;
a) Birlik: Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğini,
b) Kanun: 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile 4632 sayılı Bireysel
Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununu,
c) Müsteşarlık: Hazine Müsteşarlığını,
ç) Sigortacılık Gözetim Sistemi: Şirketlerin uzaktan gözetimini
teminen oluşturulan elektronik veri transferi sistemini,
d) Şirket: Türkiye'de kurulmuş sigorta ve reasürans şirketleri ile
yabancı ülkelerde kurulmuş sigorta ve reasürans şirketlerinin Türkiye'deki
teşkilatını ve emeklilik şirketlerini,
e) Türkiye Muhasebe Standardı: Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu
tarafından yürürlüğe konulmuş olan Türkiye Muhasebe Standartları ve Türkiye
Finansal Raporlama Standartları ile bunlara ilişkin ek ve yorumları
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Faaliyetlerin Muhasebeleştirilmesi, Finansal Tablolar ve Finansal Raporlar
Faaliyetlerin muhasebeleştirilmesi
MADDE 4 – (1) Şirket faaliyetlerinin, ikinci fıkrada belirtilen
konularda Müsteşarlıkça çıkarılacak tebliğler hariç olmak üzere, bu Yönetmelik
ile Türkiye Muhasebe Standartları Kurulunun finansal tabloların hazırlanma ve
sunulma esaslarına ilişkin mevzuat hükümleri çerçevesinde muhasebeleştirilmesi
esastır.
(2) Sigorta sözleşmelerine, bağlı ortaklık, birlikte kontrol edilen
ortaklık ve iştiraklerin muhasebeleştirilmesi ve konsolide finansal tablolar,
kamuya açıklanacak finansal tablolar ile bunlara ilişkin açıklama ve dipnotların
düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar Müsteşarlıkça çıkarılacak tebliğler ile
belirlenir.
Finansal tablolar
MADDE 5 – (1) Finansal tablolar; bilanço, gelir tablosu, özsermaye
değişim tablosu, nakit akış tablosu ile kâr dağıtım tablosundan oluşur.
Finansal tablo dipnot ve açıklamaları ile finansal tablolarda yer alan bilgilere
ilişkin açıklayıcı rapor ve tablolar, finansal tabloların ayrılmaz parçalarıdır.
Bilanço ve gelir tablosu, dipnot, açıklama ve ekleri ile birlikte temel finansal
tabloları oluşturur.
Bilanço
MADDE 6 – (1) Bilanço, şirketlerin belirli bir tarihteki iktisadi
ve mali durumunu yansıtan, varlıklarını, borçlarını ve özsermayelerini, aktif ve
pasif hesaplar şeklinde gerçeğe uygun ve doğru bir biçimde gösteren tablodur.
Bilançonun aktif bölümü paraya dönüşüm çabukluğuna, pasif bölümü ise ödeme
çabukluğuna göre düzenlenir.
(2) Bilanço net değer esasına göre hazırlanır. Bu nedenle, şirketin
aktif ve pasif yapısını düzenleyici nitelikteki hesaplar ilgili bulundukları
kalemlerin altında birer indirim kalemi olarak gösterilir. Bilançonun aktif ve
pasif yapısını yansıtan hesaplar kendi aralarında mahsup edilemez. Borç bakiyesi
veren hesapların bilançonun aktif bölümünde, alacak bakiyesi veren hesapların
pasif bölümünde yer alması sağlanır.
(3) Varlıklar gelecekteki iktisadi faydaların kullanma hakkının
şirkete ait olması ve güvenilir bir şekilde ölçülebilen değer veya maliyetinin
bulunması durumunda bilançoda gösterilir. Tutarları kesin olarak saptanamayan
alacaklar için herhangi bir tahakkuk işlemi yapılamaz. Bu tür alacaklar aktif
kalemlere ilişkin açıklama ve dipnotlarda gösterilir.
(4) Yükümlülükler iktisadi faydaları içeren kaynakların şirket
dışına çıkmasına yol açacak bir edime sahip olunması ve bu edimin yerine
getirilmesi için gerekli tutarın güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi durumunda
bilançoda gösterilir.
(5) Tutarı kesin olarak saptanamayanlar veya ihtilafa konu olanlar
da dahil olmak üzere, şirketin bilinen ve tutarı uygun olarak tahmin edilebilen
bütün yabancı kaynakları tespit ve kayıt edilerek bilançoda gösterilmelidir.
Gelir tablosu
MADDE 7 – (1) Gelir tablosu, şirketin belirli bir hesap döneminde
elde ettiği tüm hasılat ve gelirler ile katlandığı tüm maliyet ve giderleri
sınıflandırılmış olarak gösteren ve dönem faaliyet sonuçlarını kâr veya zarar
olarak özetleyen tablodur.
(2) Bütün gelir ve giderler, tahakkuk tarihleri itibarıyla kayda
alınır ve tahakkuk ettikleri hesap dönemine ait gelir tablosunda gösterilir.
(3) Bütün gelir ve giderler, kaynakları itibarıyla sınıflandırılır,
her gelir grubu benzer olduğu gider grubu ile karşılaştırılır. Bir gelir kalemi,
tamamen veya kısmen bir gider kalemiyle netleştirilmek suretiyle gelir tablosu
kapsamından çıkarılamaz.
(4) Gelirler, varlıklardaki artışa veya yükümlülüklerdeki azalışa
bağlı olarak elde edilebilir iktisadi faydalarda güvenilir bir şekilde
ölçülebilen bir artış olduğunda, gelir tablosunda muhasebeleştirilir. Gelirlerin
kayda alınması, varlıklardaki artış veya yükümlülüklerdeki azalışlarla eş
zamanlı olarak gerçekleştirilir.
(5) Giderler, varlıklardaki azalış veya yükümlülüklerdeki artışa
bağlı olarak elde edilebilir iktisadi faydalarda güvenilir bir şekilde
ölçülebilen bir azalış olduğunda, gelir tablosunda muhasebeleştirilir.
Giderlerin muhasebeleştirilmesi, yükümlülüklerdeki artış veya varlıklardaki
azalışlarla eş zamanlı olarak gerçekleştirilir.
(6) Gerçekleşmemiş gelir ve kârlar, gerçekleşmiş gibi veya
gerçekleşenler gerçek tutarından fazla veya az gösterilemez. Belirli bir dönem
veya dönemlerin, gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını göstermek için, ilgili dönem
veya dönemlerin başında veya sonunda doğru hesap kesimi ve mutabakatı işlemleri
yapılmalıdır.
(7) Gelir, gider, kâr ve zarar kayıtları ile ilgili olarak düzeltme
kaydı yapılmasının gerekmesi, ancak, bu kayıtların önceki dönemlerin finansal
tablolarında düzeltme yapılmasını gerektirecek büyüklük ve nitelikte olmaması
durumunda, yapılan düzeltmeler dönemin gelir tablosunda gösterilir.
Nakit akış tablosu
MADDE 8 – (1) Nakit akış tablosu, belirli bir muhasebe döneminde
şirketlerin nakit ve nakit benzeri varlıklarında meydana gelen değişiklikleri
ifade eden nakit akışlarını (nakit tahsilat ve ödemelerini), kaynakları ve
kullanım yerleri bakımından sigortacılık faaliyetleri, yatırım faaliyetleri ve
finansman faaliyetleri itibarıyla sınıflandırarak gösteren tablodur. Nakit akış
tablosu, şirketin nakit ve nakde eşdeğer varlık yaratma kabiliyetinin, bunların
tutarının, zamanlamasının ve kesinliğinin değerlendirilmesine yönelik finansal
bilgileri içerir ve bu tablonun düzenlenmesinde nakit esası benimsenir.
Özsermaye değişim tablosu
MADDE 9 – (1) Özsermaye değişim tablosu, sermaye kalemlerinin her
birinin dönem başı bakiyesini, dönem içinde söz konusu kalemlerde meydana gelen
artışları veya azalışları ve dönem sonu kalanını ayrı ayrı gösterecek biçimde
düzenlenir. Karşılaştırılabilirliği sağlamak bakımından, cari dönem
hareketlerinin yanı sıra önceki dönem hareketleri ayrı bir bölüm şeklinde
gösterilir.
Kâr dağıtım tablosu
MADDE 10 – (1) Kâr dağıtım tablosu şirketlerin dönem kârının
dağıtım biçimini gösteren tablodur. Bu tablo dönem kârından ödenecek vergilerin,
ayrılacak yedeklerin ve ortaklara dağıtılacak kâr paylarının açıkça görülmesi
için düzenlenir.
Finansal raporlar
MADDE 11 – (1) Şirketler tarafından bu Yönetmelik ve ilgili
tebliğlerde belirtilen biçim ve içerikte hazırlanan yıl sonu bilânçosu, yıllık
gelir, nakit akış, özsermaye değişim, kâr dağıtım tabloları, bunların açıklama
ve dipnotları ile bağımsız denetim raporu hesap yılı sonu finansal raporunu; ara
dönem bilânçosu, gelir, nakit akış ve özsermaye değişim tablosu, bunların
açıklama ve dipnotları ve bağımsız denetim raporu ara dönem finansal raporunu
oluşturur.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Finansal Raporlamadan Sorumluluk, Finansal Raporların
Yetkili Kişilerce İmzalanması, Sunumu ve Yayımlanması
Yönetim kurulunun sorumluluğu
MADDE 12 – (1) Yönetim kurulu, bu Yönetmelikte belirlenen usul ve
esaslara uygun olarak faaliyetlerin muhasebeleştirilmesi, finansal tabloların
hazırlanması, onaylanması, denetlenmesi, yetkili mercilere sunulması ve
yayımlanması dâhil finansal raporlama sistemi ile ilgili görev, yetki ve
sorumlulukları belirlemek, bilgi sistemlerini yeterli hale getirmek ve
uygulamayı gözetmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğe bağlı olarak yönetim kurulu,
muhasebe ve raporlama sistemiyle ilgili olarak; temel politikaların
belirlenmesi, iş tanımlarının, görev, yetki ve sorumlulukların iş akış şemasına
uygun olarak açık bir şekilde yapılması, iç ve dış bilgi akış sisteminin yeterli
hale getirilmesi, yetki ve sorumlulukların açık bir şekilde belirlenmesi ve
bununla ilgili uygulamanın gözetilmesi hususlarında gerekli tedbirleri almakla
sorumludur.
Finansal raporların yetkili kişilerce imzalanması
MADDE 13 – (1) Şirketlerin genel müdürü, mali işlerden sorumlu
genel müdür yardımcısı, muhasebe veya mali işlerden sorumlu müdürü tarafından
ad, soyad ve unvan belirtilmek suretiyle, bağımsız denetim raporu hariç olmak
üzere, biçimi Müsteşarlıkça belirlenecek yıl sonu ve ara dönem finansal tablolar
ile bunlara ilişkin açıklama ve dipnotları bu Yönetmelik hükümlerine ve muhasebe
kayıtlarına uygun olduğu belirtilerek imza edilir ve denetçiler tarafından
onaylanır. İlgili branşlarda faaliyet gösteren sigorta şirketlerinde finansal
tablolar ilave olarak yetkili aktüer tarafından onaylanır.
(2) İmza yükümlülüğü, Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyette
bulunan şirketlerin finansal tabloları Türkiye’deki yönetim merkezleri
tarafından düzenlenir.
Finansal raporların sunumu ve yayımı
MADDE 14 – (1) Sigorta ve emeklilik şirketleri; Mart, Haziran ve
Eylül ayları sonu itibarıyla düzenleyecekleri konsolide olmayan ara dönem
finansal raporlarını bir ay içinde, konsolide olanları ise iki ay içinde Aralık
ayı sonu itibariyle düzenleyecekleri konsolide olmayan yıl sonu finansal
raporlarını iki ay içinde, konsolide olanları ise üç ay içinde Müsteşarlığa
elektronik ortamda ve matbu olarak tevdi etmek zorundadır. Söz konusu finansal
raporların denetimden geçmesi durumunda bu sürelere iki hafta ilave edilir.
(2) Reasürans şirketlerinde bu maddede belirtilen süreler iki katı
olarak uygulanır. Bir yıldan uzun süreli hayat, sağlık ve ferdi kaza sigorta
sözleşmeleri için şirketlerce gönderilecek finansal tablolara ayrıca yetkili
aktüer tarafından onaylanacak matematik karşılıkları ve hayat sigortaları için
sigortalılara dağıtılacak kâr payının özetini gösteren bir belge de eklenir.
(3) Şirketler yıl sonu finansal raporlarını genel kurullarının
onayladığı tarihten itibaren bir ay içinde yurt çapında dağıtımı yapılan ve son
bir aylık asgari ortalama tirajı Müsteşarlıkça belirlenen günlük iki gazetede
ilan ettirmek ve ilan edilen gazetenin bir nüshası ile birlikte ilan edilen
bilgilerin Müsteşarlığa gönderilen bilgilerle aynı olduğuna ilişkin beyanlarını
ve ayrıca 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 347 nci
maddesi uyarınca teşkil olunan denetçiler tarafından hazırlanan rapor ile 327
nci maddesi uyarınca teşkil olunan yönetim kurulu raporunu ilanı müteakip yedi
gün içerisinde Müsteşarlığa ve Birliğe matbu olarak tevdi etmek zorundadır.
Finansal tabloların Mayıs ayı sonuna kadar şirket genel kurulu tarafından
onaylanamaması durumunda; söz konusu bilgi ve belgeler, genel kurul tarafından
onaylama işleminin yapılamamasının nedenleri ile birlikte, Haziran ayı sonuna
kadar Müsteşarlığa ve Birliğe tevdi edilir.
(4) Türkiye’de teşkilat kurmak suretiyle faaliyette bulunan
şirketlerin, merkezlerinin bilânço, gelir ve nakit akış tablolarını kurulu
bulundukları ülkede yetkili organlarınca onayladıkları tarihten itibaren
Müsteşarlığa elektronik ortamda ve matbu olarak tevdi etmek zorundadır.
(5) Şirketler, yıl sonu finansal raporlarını üçüncü fıkra
kapsamında gazetede yayımlandığı tarih itibariyle, ara dönem finansal
raporlarını ise Müsteşarlığa tevdi ettikleri tarih itibariyle kendi internet
sayfalarında yayımlamak ve en az beş yıl süreyle kullanıcıların kesintisiz
erişimine olanak sağlamak zorundadır. Birlik şirketlerin bu yükümlülüklerinin
yerine getirilip getirilmediğini takip etmek, aksaklıkların giderilmesini
teminen şirketleri uyarmak ve gerekli durumlarda Müsteşarlığa bilgi vermek
zorundadır.
(6) Finansal raporların birinci, ikinci ve üçüncü fıkrada
belirtilen yetkili mercilere gönderilmesine ve ilân edilmesine ilişkin olarak
arızî hâllerde şirketlere ek süre vermeye Müsteşarlık yetkilidir.
Finansal tabloların yeniden yayımlanması
MADDE 15 – (1) Şirketlerin yayımladıkları finansal tablolarda;
aktif toplamının yüzde 5’i, hesap kalemlerinin yüzde 20’si veya dipnotların
yüzde 20’si tutarında hata bulunması veya dipnotların yayımlanmaması veya şirket
vergi sonrası kâr ya da zarar tutarının özsermayeleri yüzde 1 fazla ya da az
gösterecek şekilde düzenlenmiş olması hallerinde, finansal tabloların
düzeltilmiş şekli yayımlatılma gerekçesi ile birlikte, durumun Müsteşarlık
tarafından ilgili şirkete tebliğini takip eden on gün içerisinde daha önceki
ilanın yapıldığı gazetelerde şirketçe yayımlatılır ve ilan edilen gazetenin bir
nüshası ilanı müteakip yedi gün içerisinde Müsteşarlığa gönderilir. Yanlış
düzenlenen ancak üzerinden bir veya daha fazla hesap yılı geçmiş olan finansal
tabloların düzeltilmiş şekli ile yayımlatılmamasına Müsteşarlık karar verebilir.
(2) Müsteşarlık yukarıdaki fıkrada yer alan hata ve yanlışlara
ilişkin oranların altında kalan durumlarda şirketi uyarır. Ancak, bu hataların
Müsteşarlığın uyarısından sonra tekrar etmesi ya da kamuoyunu veya Müsteşarlığı
aldatmaya yönelik kasıt olduğunun tespit edilmesi halinde, Müsteşarlık
yukarıdaki fıkradaki oranları ve süreleri dikkate almadan kamuoyunu yanıltan tüm
finansal tabloların yeniden yayımlatılmasını şirketten isteyebilir.
(3) Yeniden yayımlatılması istenen finansal tabloların
Müsteşarlıkça verilen süre içerisinde Şirket tarafından tekrar
yayımlattırılmaması halinde, söz konusu tablolar Birlik tarafından resen
yayımlatılır ve masrafı şirketten tahsil edilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Gözetim
MADDE 16 – (1) Şirketler, finansal raporlar dışında usul ve
esasları Müsteşarlıkça belirlenecek tablo, rapor ve cetvelleri ile hesap
özetlerini ihtiva eden gözetim raporlarını Müsteşarlıkça belirlenen esaslar ve
süreler çerçevesinde Sigortacılık Gözetim Sistemi kapsamında veya matbu olarak
Müsteşarlığa tevdi etmek zorundadırlar.
(2) Gözetim raporlarının usulüne uygun olarak veya zamanında
gönderilmemesi durumunda Müsteşarlık, şirketlerin muhasebe ve bilgi işlem
birimlerinde yeni eleman ve donanım temini de dahil olmak üzere gerekli
düzenlemelerin veya iyileştirmelerin yapılmasını talep edebilir. Söz konusu
düzenlemenin veya iyileştirmenin yapılmaması ya da yeterli olmaması durumunda
şirketlerin bilgi işlem ve veri tabanı alt yapısının gözetim ve denetim için
yeterli olmadığı kabul edilir.
Tekdüzen hesap planı ve izahnamesi
MADDE 17 – (1) Şirketler tarafından uygulanacak sigortacılık
tekdüzen hesap planı ve izahnamesi Müsteşarlıkça düzenlenir.
Belgelerin saklanması
MADDE 18 – (1) Şirketlerin, sigortalılarından ve resmi ya da özel
kurum ve kuruluşlardan aldıkları mektup, telgraf, elektronik posta mesajı, ilam
ve tebligatlar ile diğer yazıları, faaliyetleri ile ilgili belgelerin asıllarını
veya mümkün olmadığı hâllerde sıhhatlerinden şüpheye mahal vermeyecek
kopyalarını ve sigortalılarına ve Resmî ya da özel kurum ve kuruluşlara
yazdıkları yazıların makine ile alınmış, tarih ve numara sırası verilerek
düzenlenecek suretlerini istenildiğinde ibraz edilebilecek şekilde nezdlerinde
on yıl süreyle saklamaları zorunludur.
(2) Birinci fıkrada belirtilen belgelerin, oluşturulacak evrak
kayıt sisteminde tarih, numara ve konusu belirtilmek suretiyle kaydının
tutulması zorunludur. Şirketler, diğer kanunlar ile getirilen sınırlamalar saklı
kalmak kaydıyla, yasal defterler dışındaki belgeleri, Müsteşarlıkça yapılacak
denetimlerde veya istenmesi halinde ibraz edilebilecek şekilde mikrofilm,
mikrofiş olarak veya elektronik, manyetik veya benzeri ortamlarda
saklayabilirler.
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
MADDE 19 – (1) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanan Sigortacılık Muhasebe Sistemi Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
MADDE 20 – (1) Bu Yönetmelik 1/1/2008 tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 21 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Hazine Müsteşarlığının
bağlı bulunduğu Bakan yürütür.
