Resmi Gazete Tarihi: 10.12.1987
Resmi Gazete Sayısı: 19660
KORUNMASI GEREKLİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VE
TABİAT VARLIKLARININ TESPİT VE TESCİLİ HAKKINDA YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç ve kapsam
Madde 1- (Değişik: RG 19.8.1989-20257)
Bu Yönetmelik 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun 3 üncü
maddesinde tarif olunan ve 6 ncı maddesinde belirtilen korunması gerekli
taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının tespit ve tescili ile, bu Kanunu
değiştiren 3386 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinde belirtilen araştırma, kazı ve
sondaj yapılan alanların korunması ve değerlendirilmesi ile ilgili usulleri,
esasları ve kıstasları kapsar.
Dayanak
Madde 2-(Değişik: RG 19.8.1989-20257)
Bu yönetmelik 21/7/1983 tarih ve 2863 sayılı Kanunun 17/6/1987 tarih ve 3386
sayılı Kanunla değişik 7 ve 10 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Kısaltma ve tanımlar
Madde 3- Bu Yönetmelikte geçen kısaltma ve
tanımlar şunlardır:
a)Kısaltmalar:
"Bakanlık" tabiri; Kültür ve Turizm
Bakanlığı'nı,
"Koruma Yüksek Kurulu"; Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunu,
"Koruma Kurulu"; Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kurulunu, ifade eder.
b) Tanımlar:
"Taşınmaz kültür varlıkları": tarih öncesi
ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve güzel sanatlarla ilgili bulunan
yer üstünde, yer altında veya su altındaki korunması gerekli taşınmaz
varlıkları,
"Taşınmaz tabiat varlıkları": jeolojik devirlerle, tarih öncesi ve
tarihi devirlere ait olup, ender bulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri
bakımından korunması gerekli yer üstünde, yer altında veya su altında bulunan
taşınmazları,
"Kentsel sit": mimari, mahalli, tarihsel, estetik ve sanat özelliği
bulunan ve birarada bulunmaları sebebiyle teker teker taşıdıkları kıymetten daha
fazla kıymeti olan, kültürel ve tabii çevre elemanlarının (yapılar, bahçeler,
bitki örtüleri, yerleşim dokuları, duvarlar) birlikte bulundukları alanları,
"Tarihi sit": önemli tarihi olayların cereyan ettiği ve bu sebeple
korunması gerekli yerleri,
"Arkeolojik sit": antik bir yerleşmenin veya
eski bir medeniyetin kalıntılarının bulunduğu yer veya su altında bilinen veya
meydana çıkarılan korunması gerekli alanları,
"Tabii sit": ilginç özellik ve güzelliklere
sahip olan ve ender bulunan korunması gerekli alanları ve taşınmaz tabiat
varlıklarını,
"Tespit": 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma
Kanunu'nun 3 üncü maddesinde tarif edilen ve 6 ncı maddesinde belirtilen
korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının bu yönetmelikte
belirtilen usuller, esaslar ve kıstaslar doğrultusunda teknik bir çalışma ile
değerlendirilerek belgelendirilmesini,
"Tespit ekibi": tespit çalışmalarını yapmak
üzere, yapılacak çalışmanın konusu, çalışmaya esas teşkil eden varlıkların
nitelikleri ve yerine göre Bakanlıkça ve gerektiğinde diğer ilgili kurum ve
kuruluşların uzmanlarından veya Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün kendi uzmanlarından
veya Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün kendi uzmanlarından 2 kişiden az olmamak üzere
kurulacak ekibi,
"Tescil": taşınmaz kültür ve tabiat
varlıklarından korunması gerekli olanlarının koruma kurulu kararıyla
belirlenmesini, ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Esas Hükümler
Tespitlerde değerlendirme kıstasları
Madde 4- Taşınmaz kültür ve tabiat
varlıklarından korunması gereklilerinin tespitinde aşağıdaki hususlar gözönünde
bulundurulur:
a) Korunması gerekli tabiat varlıkları ile,
19 uncu yüzyıl sonuna kadar yapılmış taşınmazlardan olması,
b) 19 uncu yüzyıl sonundan sonra yapılmış
olmasına rağmen önem ve özellikleri bakımından korunmasına gerek görülmesi,
c) Taşınmazların sit alanı içinde bulunması,
d) Taşınmazın milli tarihimizdeki önemleri
sebebiyle zaman unsuru ve tescil söz konusu olmaksızın Milli Mücadele ve Türkiye
Cumhuriyeti'nin kuruluşunda büyük tarihi olaylara sahne olmuş binalar ve tespit
edilecek alanlar ile Mustafa Kemal Atatürk tarafından kullanılmış evlerden
olması,
e) Taşınmaz tabiat varlıklarının ender
bulunan değişik özelliklere sahip olması,
f) Tek yapılar için; taşınmazın sanat
değeri, mimari, tarihi, estetik, mahalli, arkeolojik değerler kapsamı içinde;
strüktürel, dekoratif, yapısal durum, malzeme, yapım teknolojisi, şekil
bakımından özellik arzetmesi,
g) Kentsel sit'ler için; korunması gerekli kültür varlığı özelliği
gösteren tek yapıların yoğunluk, mimari, tarihi bütünlük göstermesi,
h) Arkeolojik sit'ler için; yazılı bilgi, sathi kalıntılar, bilimsel
araştırmalar, çevresel gözlemler, ekolojik gözlemler, bilimsel tahmin ve
topografik yapı yönlerinden niteliklere sahip olması,
i) Tabii sit'ler için; bilimsel araştırma,
jeolojik yapı, çevresel gözlemler, ekolojik gözlemler ve topografik yapı
hususlarında özellikleri bulunması,
j) Tarihi sit'ler için; yazılı bilgi ve tarihi araştırmalar
sonucunda önemli tarihi olayların cereyan ettiği hususunun sabit olması.
Tespit sonucu düzenlenecek belgeler
Madde 5- Yapılan tespitler sonucunda tescile
esas olmak üzere aşağıdaki belgeler düzenlenir:
1- Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının
tescili için gerekli bilgileri havi Tespit Fişi,
2- Tanıtmaya yeterli fotoğraflar,
a) Tek yapılar için; Taşınmazı içten, dıştan
ve çevresiyle birlikte gösteren tespit fişi üzerinde yer alan fotoğraflar,
b) Arkeolojik, kentsel ve doğal sit alanları
için; Alanı bütünüyle algılamayı sağlamak amacıyla panoramik olarak çekilmiş
fotoğraflar ve alan üzerindeki taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile küçük
buluntuların detaylı çekilmiş, tasdikli, çekim tarihleri belirtilmiş albüm
haline getirilmiş fotoğraflar.
3- İmkanlar ölçüsünde yapılan çalışma için hazırlanmış
diapozitifler.
4- Taşınmazın yerini ve sınırlarını gösterir çizim (harita veya plan
Ek I, Ek II ve Ek III'teki tabloya uyularak hazırlanır ve yapılara verilen sıra
numaraları haritaya da işlenir).
5- Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarını
tarif eden tespit ekibinin görüşünü havi Rapor (Ek IV'teki şemaya göre
hazırlanır) ve ekinde korunması önerilen taşınmaz kültür varlıklarının listesi
(Ek V - VI'daki tabloya uyularak hazırlanır).
6- Tespit ekibince gerekli görülen diğer
belgeler.
Tescil kararı
Madde 6 - Taşınmaz kültür ve tabiat
varlıklarından Bakanlıkça tespiti yapılanlar, koruma kurullarınca
değerlendirilerek tescil olunur.
Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün idaresinde veya denetiminde bulunan mazbut ve
mülhak vakıflara ait taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları, gerçek ve tüzel
kişilerin mülkiyetinde bulunan cami, türbe, kervansaray, medrese, han, hamam,
mescit, zaviye, sebil, mevlevihane, çeşme ve benzeri korunması gerekli taşınmaz
kültür ve tabiat varlıklarının tesbiti, envanterlenmesi, Vakıflar Genel
Müdürlüğü'nce yapılır.
Vakıflar Genel Müdürlüğünce tespiti yapılan
taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları koruma kurullarınca değerlendirilerek
tescil olunur.
Vakıflar Genel Müdürlüğünce tespiti yapılıp,
koruma kurullarınca değerlendirilerek tescil olunan taşınmaz kültür ve tabiat
varlıklarının korunması ve değerlendirilmesi Vakıflar Genel Müdürlüğünce
yürütülür.
Araştırma, kazı ve sondaj yapılan alanların korunması ve değerlendirilmesi
Bakanlığa ait olup, bu alanlardaki uygulamalar konusundaki kararlar Eski Eserler
ve Müzeler Genel Müdürlüğünce alınır.
Tescil İşlemleri
Madde 7- Tescil kararının ilgili kuruluşlara
dağıtımı kararı alan koruma kurullarınca yapılır.
Tescil edilen korunması gerekli taşınmaz
kültür ve tabiat varlığı il merkez ilçesinde bulunuyorsa valilikçe, ilçe
sınırları içinde kalıyorsa kaymakamlıkça, tescil kararının valiliğe veya
kaymakamlığa tebliğ tarihinden itibaren en geç 3 gün içinde ilan tahtalarına
asmak, belediye hoparlörüyle duyurmak ve köy muhtarlığına bildirmek suretiyle
ilâna ait tutanak Bakanlığın o ildeki temsilcisine teslim edilir.
Bu işlemler tamamlandıktan sonra, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat
varlığı il merkez ilçesinde bulunuyorsa valinin, ilçe sınırları içinde kalıyorsa
kaymakamın yazısı üzerine, tapu kütüğünün beyanlar hanesine, korunması gerekli
taşınmaz kültür veya tabiat varlığı olduğuna dair kayıt konur.
Tescil kaydının kaldırılması
Madde 8- Bu Yönetmelik hükümlerine göre
tescil edilmiş korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının tescil
kayıtlarının kaldırılması yukardaki maddelere uygun olarak yürütülür.
Müktesep haklar
Madde 9- (Mülga: RG 19.8.1989-20257)
Kaldırılan hükümler
Madde 10- Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi
ile 10 Ağustos 1984 gün ve 18485 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Korunması
Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tespit ve Tescili Hakkında
Yönetmelik" yürürlükten kalkar.
(Ek: RG 19.8.1989-20257) Ek Madde 1-
Yönetmelikte geçen "Kültür ve Turizm Bakanlığı" ifadesi "Kültür Bakanlığı",
"Kültür ve Turizm Bakanı" ifadesi "Kültür Bakanı" ve "Eski Eserler ve Müzeler
Genel Müdürlüğü" ifadesi "Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Başkanlığı"
olarak değiştirilmiştir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme
Yürürlük
Madde 11- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 12- Bu Yönetmeliği Kültür ve Turizm
Bakanı yürütür.
