Resmi Gazete Tarihi: 26.07.2005
Resmi Gazete Sayısı: 25887
KORUMA AMAÇLI İMAR PLANLARI VE ÇEVRE
DÜZENLEME
PROJELERİNİN HAZIRLANMASI, GÖSTERİMİ,
UYGULAMASI,
DENETİMİ VE MÜELLİFLERİNE İLİŞKİN USUL VE
ESASLARA AİT YÖNETMELİK
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı, koruma
amaçlı imar planlarının ve çevre düzenleme projelerinin hazırlanması, yapım
esasları, gösterimi, onaylanması, uygulaması, denetimi ve bu plan ve projeleri
hazırlayacak müelliflerin nitelikleri ile görev, yetki ve sorumluluklarına
ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
Madde 2 — Bu Yönetmelik hükümleri, sit
alanları, kültür ve tabiat varlıkları ve bunların etkileşim geçiş sahaları ile
koruma alanlarında yapılacak koruma amaçlı imar planı ve değişiklikleri ile
çevre düzenleme projelerinin yapımına ve müelliflerinin görev yetki ve
sorumluluklarına ilişkin esasları kapsar.
Sit alanlarında gerçekleştirilecek koruma
amaçlı imar planları ile ören yerlerinde gerçekleştirilecek çevre düzenleme
projelerinin hazırlanma, uygulama ve denetim sürecinde uyulacak teknik ve
yönetsel esaslar konusunda bu Yönetmelik hükümleri geçerlidir.
Dayanak
Madde 3 — Bu Yönetmelik 21/7/1983 tarihli
ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 17 nci maddesine
dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen;
Bakanlık: Kültür ve Turizm Bakanlığını,
Kanun: 2863 sayılı Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Kanununu,
Genel Müdürlük: Kültür Varlıkları ve
Müzeler Genel Müdürlüğünü,
Koruma Yüksek Kurulu: Kültür ve Tabiat
Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunu,
Koruma bölge kurulu: Kültür ve tabiat
varlıklarını koruma bölge kurulunu,
Koruma bölge kurulu müdürlüğü: Kültür ve
tabiat varlıklarını koruma bölge kurulu müdürlüğünü,
İdare: Büyükşehir belediyesi bulunan
yerlerde büyükşehir belediyesini, belediye sınırları içinde belediyeleri,
dışında il özel idarelerini, ayrıca özel kanunlarla belirlenmiş olan alanlarda
imar planı yapma, yaptırma ve onama yetkisi bulunan ilgili kamu kurum ve
kuruluşlarını,
Sit: Tarih öncesinden günümüze kadar
gelen çeşitli medeniyetlerin ürünü olup, yaşadıkları devirlerin sosyal,
ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini yansıtan kent ve kent kalıntıları,
kültür varlıklarının yoğun olarak bulunduğu sosyal yaşama konu olmuş veya önemli
tarihi hadiselerin cereyan ettiği yerler ve tespiti yapılmış tabiat özellikleri
ile korunması gerekli alanları,
Kentsel sit: Mimari, mahalli, tarihsel,
estetik ve sanat özelliği bulunan ve bir arada bulunmaları sebebiyle teker teker
taşıdıkları kıymetten daha fazla kıymeti olan kültürel ve tabii çevre
elemanlarının (yapılar, bahçeler, bitki örtüleri, yerleşim dokuları, duvarlar)
birlikte bulundukları alanları,
Arkeolojik sit: Antik bir yerleşmenin
veya eski bir medeniyetin kalıntılarının bulunduğu yer veya su altında bilinen
veya meydana çıkarılan korunması gerekli alanları,
Doğal sit: İlginç özellik ve güzelliklere
sahip olan ve ender bulunan korunması gerekli alanları ve taşınmaz tabiat
varlıklarını,
Tarihi sit: Önemli tarihi olayların
cereyan ettiği ve bu sebeple korunması gerekli yerleri,
Ören yeri: Tarih öncesinden günümüze
kadar gelen çeşitli uygarlıkların ürünü olup topografik olarak tanımlanabilecek
derecede yeterince belirgin ve mütecanis özelliklere sahip, aynı zamanda
tarihsel, arkeolojik, sanatsal, bilimsel, sosyal veya teknik bakımlardan dikkate
değer, kısmen inşa edilmiş, insan emeği kültür varlıkları ile tabiat
varlıklarının birleştiği alanları,
Koruma amaçlı imar planı: Kültür ve
Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca belirlenen sit alanlarında, alanın
etkileşim geçiş sahasını da göz önünde bulundurarak, kültür ve tabiat
varlıklarının sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda korunması amacıyla
arkeolojik, tarihi, doğal, mimari, demografik, kültürel, sosyo-ekonomik,
mülkiyet ve yapılaşma verilerini içeren alan araştırmasına dayalı olarak;
halihazır haritalar üzerine, koruma alanı içinde yaşayan hane halkları ve
faaliyet gösteren iş yerlerinin sosyal ve ekonomik yapılarını iyileştiren,
istihdam ve katma değer yaratan stratejileri, koruma esasları ve kullanma
şartları ile yapılaşma sınırlamalarını, sağlıklaştırma, yenileme alan ve
projelerini, uygulama etap ve programlarını, açık alan sistemini, yaya dolaşımı
ve taşıt ulaşımını, altyapı tesislerinin tasarım esasları, yoğunluklar ve parsel
tasarımlarını, yerel sahiplilik, uygulamanın finansmanı ilkeleri uyarınca
katılımcı alan yönetimi modellerini de içerecek şekilde hazırlanan, hedefler,
araçlar, stratejiler ile planlama kararları tutumları, plan notları ve açıklama
raporu ile bir bütün olan nazım ve uygulama imar planlarının gerektirdiği
ölçekteki planları,
Revizyon koruma amaçlı imar planı: Mevcut
koruma amaçlı imar planının uygulanmasının mümkün olmadığı veya yeni ihtiyaç ve
sorunların teknik ve bilimsel gerekçelere dayalı araştırmalar sonucu hazırlanan
raporlarla ortaya konulduğu durumlar ile üst ölçekli plan kararlarına
uygunluğunun sağlanması amacıyla koruma amaçlı imar planı yapım ilkelerine bağlı
olarak, planın tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek büyük bir
kısmının yenilenmesi sonucu elde edilen planı,
İlave koruma amaçlı imar planı: Yapılacak
etütler sonrasında koruma amaçlı imar planının kapsadığı sit alanı sınırının
genişlemesi, sit alanına yakın yeni sit alanları belirlenmesi veya başka zorunlu
durumlarda, mevcut plana bitişik ve mevcut planın genel arazi kullanım kararları
ile süreklilik, bütünlük ve uyum sağlayacak biçimde koruma amaçlı imar planı
yapım ilkelerine ve bu Yönetmelik uyarınca plan hazırlama esaslarına bağlı
olarak hazırlanan planı,
Koruma amaçlı imar planı değişikliği:
Koruma amaçlı imar planı ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, teknik
altyapı ve sosyal donatı dengesini bozmayacak nitelikte, bilimsel, nesnel ve
teknik gerekçelere dayanan, sınırlı büyüklükteki bir alan için arazi kullanım
kararını veya plan notunu değiştiren, kamu yararının, arkeolojik, tarihi,
kültürel ve doğal değerlerin korunmasının zorunlu kılması halinde yapılan plan
düzenlemelerini,
Çevre düzenleme projesi: Ören yerlerinin
arkeolojik potansiyelini koruyacak şekilde, denetimli olarak ziyarete açmak,
tanıtımını sağlamak, mevcut kullanım ve dolaşımdan kaynaklanan sorunlarını
çözmek, alanın ihtiyaçlarını çağdaş, teknolojik gelişmelerin gerektirdiği
donatılarla gidermek amacıyla her ören yerinin kendi özellikleri göz önüne
alınarak hazırlanacak 1/500, 1/200 ve 1/100 ölçekli düzenleme projelerini,
Plan müellifi: En az dört yıllık lisans
eğitimi veren fakülte veya bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul edilen
yüksek öğretim kurumlarının şehir planlama veya şehir ve bölge planlama
bölümünden mezun olmuş şehir plancıları veya şehir ve bölge plancıları veya kent
plancıları ile bu kişilerin ortak olduğu tescilli büro ve şirketleri,
Planlama ekibi: Koruma amaçlı imar planı
yapımını yüklenen şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya kent plancısı
müellif tarafından bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda oluşturulan ekibi,
Proje müellifi: Çevre düzenleme projesini
yapmaya yetkili olan gerçek ve tüzel kişileri,
Proje ekibi: Çevre düzenleme projesinin
yapımını üstlenen müellif tarafından bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda
oluşturulan ekibi
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Koruma Amaçlı İmar Planlarının Hazırlanması,
Yapım Esasları,
Onaylanması, Uygulaması ve Denetimi
Yetki ve yöntem
Madde 5 — Koruma amaçlı imar planları
idareler tarafından;
a) Bu Yönetmeliğin 19 uncu maddesinde
belirlenen koruma amaçlı imar planı yapımı ekibi bulunması koşuluyla doğrudan
hazırlanabilir;
b) İhale mevzuatında belirtilen usul ve
esaslara göre ihale suretiyle yaptırılabilir;
c) İller Bankası Genel Müdürlüğüne yetki
verilerek hazırlatılabilir.
Belediyeler koruma amaçlı imar planlama
çalışmalarının program ve bütçesini hazırlayarak İller Bankası Genel
Müdürlüğünün yıllık bütçesi oluşturulmadan önce İller Bankası Genel Müdürlüğüne
müracaat eder ve bu amaçla belediyelere aktarılmak üzere İller Bankası Genel
Müdürlüğü bütçesine yeteri kadar ödenek konur. İl özel idareleri ise
bütçelerinde koruma amaçlı imar planlarının yapımı için ödenek ayırırlar.
Ayrıca, Kanunun 10 uncu ve 12 nci
maddeleri ile 16/4/2003 tarihli ve 4848 sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 9 uncu maddesi gereğince ilgili
idarelerden yetki alarak Bakanlıkça da koruma amaçlı imar planları
yaptırılabilir.
Ulusal ya da uluslararası ölçekte açılan
yarışmalar sonucu elde edilecek koruma amaçlı imar planlarında, yarışmayı
düzenleyen kurumlar yarışma şartnamelerini, Bakanlığın görüşünü alarak bu
Yönetmeliğin 18 inci ve 19 uncu maddelerine göre düzenleyeceklerdir; ancak
yarışmaya katılacak plan müelliflerinde 18 inci maddenin (c) ve (d)
bentlerindeki koşullar aranmaz.
Plan hazırlama esasları
Madde 6 — Koruma amaçlı imar planları
aşağıdaki ilkeler doğrultusunda hazırlanır:
a) Bir alanın koruma bölge kurulunca sit
olarak ilanı, bu alanda her ölçekteki plan uygulamasını durdurur. Sit alanının
etkileşim çevresine ilişkin varsa 1/25000 ölçekli plan kararları ve notları
alanın sit statüsü dikkate alınarak, yeniden gözden geçirilir ve ilgili
idarelerce onaylanır.
b) İdareler planları, Bakanlıkça
hazırlanan koruma amaçlı imar planları teknik şartnamesinde belirtilen esaslara
uygun olarak hazırlar. İdarelerce planlama alanının özelliğine göre bu
şartnameye ek olarak özel teknik şartname düzenlenebilir. İdare koruma amaçlı
imar planı ile varsa etkileşim geçiş alanını birlikte planlayabilir.
c) Planlar, yeni bir koruma amaçlı imar
planı veya koruma amaçlı imar planı revizyonu hazırlanıp onaylanmadan veya
herhangi bir yargı kararı bulunmadan ilgili idarece iptal edilemez.
d) Koruma amaçlı imar planları, kadastral
durum işlenmiş güncel onaylı halihazır haritalar üzerine çizilir.
e) Koruma amaçlı imar planlarının varsa
etkileşim geçiş sahaları da göz önünde bulundurularak ve sit alanının bütününü
kapsayacak şekilde içinde bulunduğu yerleşme ile ilişkileri kurularak
hazırlanması esastır.
f) Plan hazırlama süreci içerisinde
idarelerce plan yapılacak alanda ilgili meslek odaları, sivil toplum
kuruluşları, üniversitelerin ilgili bölümleri, koruma alanı içinde yaşayan hane
halkları ve faaliyet gösteren işyeri sahipleri ve etkilenen hemşerilerin
katılımı ile plan kararlarının oluşturulmasından önce sorunlar, olanaklar,
vizyon, hedefler, araçlar, stratejilerin oluşturulması üzerine ve taslak planın
oluşturulmasından sonra taslak planın görüşülerek koruma bölge kuruluna
sunulacak son şeklini alması için asgari iki toplantı düzenlenir.
Bu toplantıların halka duyurusu idarece
köyler ve belde belediyelerinde mahalli anonslar ve ilan panoları ile,
büyükşehir olmayan belediyelerde mahalli anonslar, ilan panoları ve yerel yazılı
yayın kuruluşları aracılığıyla, büyükşehir belediyelerinde ise koruma alanında
mahalli anonslar, ilan panoları, yerel yazılı ve görsel medya kuruluşları
aracılığıyla yapılır. Ayrıca bu toplantılar ilgili meslek odalarına,
üniversitelerin ilgili bölümlerine ve sivil toplum kuruluşlarına idarece
toplantılardan onbeş gün önce toplantılara ait dokümanlar ve gündem yazılı
olarak da bildirilir. Bu toplantılarda dile getirilen görüşler toplantıya
katılan ilgili kurum, kuruluş ve kişilerce ayrıca yazılı olarak idarelere
sunulur. Bu görüşlerin belirtildiği tutanaklar koruma bölge kuruluna sunulmak
üzere koruma bölge kurulu müdürlüğüne iletilir. Müdürlük bu tutanakları
arşivleyip, saklamakla sorumludur.
g) Yapılacak koruma amaçlı imar
planlarında, Kanun gereğince kesin yapılaşma yasağı uygulanması gereken alanlar
belirlenir.
h) Koruma amaçlı imar planlarında
tescilli kültür varlıkları ile sit alanları içindeki faaliyetlerin ve yapı
stokunun deprem, sel baskını, heyelan, yangın, kaya düşmesi ve benzeri afetlere
karşı daha dayanıklı ve güvenli hale getirileceğine ilişkin hedefler,
stratejiler ve uygulama esasları getirilir ve bunlar plan uygulama raporu ve
plan notlarına işlenir.
i) Koruma amaçlı imar planlarının
hazırlanması aşamasında; tarihi çevre, kültürel ve doğal miras, sosyal, kültürel
ve ekonomik yapı, teknik altyapı, sosyal donatı, yapı ve sokak dokusu, mülkiyet
yapısı, ulaşım, dolaşım sistemi, örgütlenme biçimi ve benzerlerine ilişkin
gerekli etütler kent bütünü ile ilişkilendirilerek yapılır. Tespit edilen
sorunların çözümü ve tarihi, kültürel, doğal çevrenin yaşanabilir ve
sürdürülebilir biçimde korunabilmesi için alana özgü stratejiler belirlenir.
Sosyal donatı ve teknik altyapı
Madde 7 — Koruma amaçlı imar planlarının
yapımında, planlama alanının şartları ile gelecekteki gereksinimleri göz önünde
tutularak sosyal donatı ve teknik altyapı için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının
2/11/1985 tarihli ve 18196 sayılı Mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan Plan
Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin EK-1 deki tablosunda belirtilen asgari
standartlara uyulur. Ancak, yerleşik alanları kapsayan koruma amaçlı imar
planlarında taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının fiziksel ve mülkiyet dokusu
özellikleri, planlanan alanın şartları ile gelecekteki gereksinimleri göz önünde
tutularak yeterli büyüklükte ve nitelikte sosyal donatı ve teknik altyapı
alanları plan kararları ile belirlenir.
Planlarda, engelliler gibi kamu ortak
mekanlarını kullanmakta zorluk çeken kişilerin kentsel kullanımlara, sosyal
donatı ve teknik altyapı alanlarına erişimini ve kullanımını sağlayıcı ve
kolaylaştırıcı tedbirlerin alınması amacıyla tasarım ilkeleri geliştirilerek
mekansal düzenlemeler yapılır ve her türlü mevzuat ve Türk Standartları
Enstitüsü standartları dikkate alınır.
Planların onaylanması
Madde 8 — Koruma bölge kurulu
müdürlükleri, idarece uygun bulunarak kendilerine iletilen koruma amaçlı imar
planını, Kanun ve bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda eksik belgesinin olup
olmadığı yönünde incelerler. Eksik belgesi bulunduğu saptanan planlar koruma
bölge kurulu müdürlüğünce idareye iade edilir.
Koruma bölge kurulu, belgeleri tam olarak
koruma bölge kuruluna ibraz edildiği tarihten itibaren koruma amaçlı imar
planlarını en geç altı ay içinde karara bağlar.
Koruma bölge kurulunda görüşülen ve uygun
görülen koruma amaçlı imar planları onaylanmak üzere idarelere gönderilir.
İdareler, koruma amaçlı imar planını en
geç iki ay içinde görüşür ve karara bağlar. Koruma bölge kurulunca plana ilave
edilen veya değiştirilen hususlar olması halinde, idare bu konularla ilgili plan
yapım sürecinde alınan görüşler ve ana kararlar dikkate alınarak varsa
değişmesini istediği hususları aynı süre içerisinde koruma bölge kuruluna
bildirir. Bu süre içinde idarece herhangi bir husus koruma bölge kuruluna
iletilmediği takdirde, koruma bölge kurulunca uygun bulunmuş haliyle planlar
onaylanmış sayılır ve kesinleşerek yürürlüğe girer.
İdarece planda değiştirilmesi istenen
hususlar koruma bölge kuruluna bildirildiği takdirde koruma bölge kurulunca bu
hususlar değerlendirilir ve uygun görülen haliyle planlar idarelere onaylanmak
üzere gönderilir. Altmış gün içerisinde onaylanmayan planlar onaylanmış sayılır
ve yürürlüğe girer.
Planlar onay tarihinden itibaren idarece
herkesin kolayca erişebileceği yerlerde ve görebileceği şekilde ilan yerlerine
asılarak otuz gün süre ile ilan edilir. Planların nerede görüleceği köyler ve
belde belediyelerinde mahalli anonslar ve ilan panoları ile, büyükşehir olmayan
belediyelerde yerel yazılı yayın kuruluşu aracılığıyla, büyükşehir
belediyelerinde ise en yüksek tirajlı ulusal dört yazılı yayın kuruluşundan biri
aracılığıyla duyurulur. Ayrıca planların askıya çıkacağı yer ve tarihle ilgili
bilgiler plan toplantılarına katılmış kamu kurum ve kuruluşlarına, ilgili meslek
odaları ve sivil toplum kuruluşlarına idarece yazılı olarak bildirilir.
İdare, onaylanan koruma amaçlı imar planı
ve eklerini, koruma bölge kurulu kararı ile birlikte dağıtımı yapılmak üzere
asgari beş takım olarak ilgili koruma bölge kurulu müdürlüğüne gönderir.
Uygun bulunan planlara ilişkin koruma
bölge kurulu kararı, koruma bölge kurulu müdürlüğünce ilgili yerlere, karar eki
planlar ise sadece Genel Müdürlük ve ilgili idarelere gönderilir.
Koruma amaçlı imar planına itiraz
Madde 9 — Askı süresi içinde koruma
amaçlı imar planlarına itiraz edilebilir. İtirazlar idarelere yapılır. İdarece
itirazlar en geç otuz gün içinde değerlendirilir ve karara bağlanır. Alınan
karar, koruma amaçlı imar planında değişiklik yapılmasını gerektirmesi halinde
koruma bölge kurulunun değerlendirmesine sunulur.
İdareler ile gerçek ve tüzel kişiler,
Koruma Yüksek Kurulu ve koruma bölge kurullarının kararlarına uymak
zorundadırlar.
Koruma amaçlı imar planı yapılan alanda
idareler koruma bölge kurullarınca alınmış ve alınacak koruma amaçlı imar
plânları, değişiklikleri ve revizyonlarına ilişkin kararlara karşı altmış gün
içerisinde Koruma Yüksek Kuruluna itiraz edebilirler. Bu itirazlar, Koruma
Yüksek Kurulunca incelenir ve en geç altı ay içinde karara bağlanır.
Koruma amaçlı imar planına yapılan
itirazlar uygulamayı ve yürütmeyi durdurmaz.
Plan raporu ve gösterim
Madde 10 — Koruma amaçlı imar planlarının
hazırlanmasında uygulanacak gösterimlerde Bayındırlık ve İskan Bakanlığının Plan
Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğinde belirtilen gösterimlere uyulur. Ancak
koruma amaçlı imar planlarının özelliği, verilecek kararların detaylı olması ve
her alanın farklı nitelik taşıması nedeniyle, plana özgü gösterim
kullanılabilir.
Plan gösterimi ve plan notlarında yer
alan yapılaşma düzeni, yoğunluk ve benzeri konularda tasarım esasları ve
uygulama ilkeleri, ulaşım, dolaşım ve açık alan sistemi ile ilgili uygulama
esasları, koruma, sağlıklaştırma ve koruyucu yenileme program alan ve
projelerinin etaplanma esasları, kentsel tasarım, peyzaj, restorasyon, mimari ve
mühendislik projelendirme esasları ve prosedürleri ve benzeri hususlar plan
raporunda daha detaylı olarak yazılı ve çizili yer alır.
Koruma amaçlı imar planı değişikliği
Madde 11 — Koruma amaçlı imar planlarında
yapılacak değişiklikler, revizyon ve ilaveler de yukarıda belirtilen usullere
tabidir. Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre Bakanlık tarafından yaptırılan
koruma amaçlı imar planlarında değişiklik, revizyon ve ilave yapılması durumunda
Bakanlığın görüşü de alınır.
Koruma amaçlı imar planlarında sit
alanının bütününü olumsuz etkileyecek, mevcut korunması gerekli değerleri
bozacak ya da yok edecek, geleneksel kentsel doku özelliklerini olumsuz yönde
değiştirecek yeni işlev dönüşümlerine ilişkin plan değişikliği yapılamaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çevre Düzenleme Projelerinin Hazırlanması,
Gösterimi, Uygulaması ve Denetimi
Proje alanı
Madde 12 — Koruma bölge kurulunca sit
alanı olarak ilan edilen ören yerlerinde Bakanlıkça düzenlenmesine gerek görülen
alanlardır.
Yetki ve yöntem
Madde 13 — Çevre düzenleme projeleri,
Bakanlık tarafından doğrudan yapılabilir veya yaptırılabilir.
Çevre düzenleme projelerinin Bakanlıkça
doğrudan yapılması halinde bu Yönetmeliğin Beşinci Bölümündeki; ihale yöntemi
ile elde edilmesi durumunda ise bu Yönetmeliğin Altıncı Bölümündeki hükümlere
göre çalışmalar yürütülür.
Ulusal ya da uluslararası ölçekte açılan
yarışmalar sonucu elde edilecek çevre düzenleme projelerinde, yarışmayı
düzenleyen kurumlar yarışma şartnamelerini, bu Yönetmeliğin Altıncı Bölümünde
belirlenen uzmanlık alanlarının yarışma ekibi bünyesinde yer almasını sağlayacak
ve ekip başı tanımını bu Yönetmeliğin proje müellifi tanımına uyacak şekilde
düzenleyeceklerdir; ancak yarışmaya katılacak olan proje müelliflerinde 24 üncü
maddenin (c) ve (d) bentlerindeki koşullar aranmaz.
Proje hazırlama esasları
Madde 14 — Sit alanlarında yer alan ören
yerlerinin çevre düzenleme projesinin yapılması için sit alanına ilişkin koruma
amaçlı imar planının bulunması esastır.
Ancak ören yerinde bulunan arkeolojik
değerlerin korunması ve değerlendirilmesine ilişkin olarak ivedi önlemlerin
alınmasının zorunlu olduğu hallerde koruma amaçlı imar planı olmadan da çevre
düzenleme projesi hazırlanabilir. Bu proje koruma amaçlı imar planı ve yönetim
planının hazırlanmasında değerlendirilir ve gerekiyorsa koruma amaçlı imar planı
ve yönetim planının ana yaklaşımları doğrultusunda yeniden düzenlenir.
Çevre düzenleme projeleri, ören
yerlerinin arkeolojik potansiyelini etkin bir şekilde korumak üzere, mevcut
kullanım ve dolaşımdan kaynaklanan sorunların çözümü amacıyla yapım sürecinin
genel ilke ve hedefleri, proje belgelerinin içeriği ve biçimi, yapılacak
çalışmalarda izlenecek yöntem ve çalışmaların ayrıntılarıyla birlikte Bakanlıkça
hazırlanan çevre düzenleme projeleri teknik şartnamesinde belirtilen esaslara
uygun olarak hazırlanır. Proje alanının özelliğine göre bu şartnameye ek olarak
özel teknik şartname düzenlenebilir.
Projelerin onaylanması
Madde 15 — Çevre düzenleme projelerinin
hazırlanmasından sonra bu projeler görüş alınmak üzere koruma bölge kuruluna
gönderilir. Koruma bölge kurulu projede değiştirilmesi gerekli hususlar
belirlediği takdirde bu hususları kararında belirtir ve gerekli düzenlemelerin
yapılmasını Bakanlıktan ister.
Karar doğrultusunda gerekli düzenlemeler
yapıldıktan sonra koruma bölge kurulunca uygun bulunan projeler Bakanlıkça
onaylanır.
Projelerde değişiklik yapılması
Madde 16 — Çevre düzenleme projelerinde
değişiklik yapılması halinde, onaylanmasına ilişkin olarak düzenlenen 15 inci
maddedeki süreç uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Koruma Amaçlı İmar Plan Müelliflerinin
Yeterliliği ile
Görev, Yetki ve Sorumluluklarına İlişkin
Usul ve Esaslar
Yetki
Madde 17 — Koruma amaçlı imar planlarının
müellifi, şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya kent plancısıdır.
Planlama ekibinde alanın konumu, sit statüsü ve özellikleri göz önünde
bulundurularak mimar, restorasyon konusunda yüksek lisans yapmış mimar, sanat
tarihçisi, arkeolog, sosyolog, mühendis, peyzaj mimarı gibi meslek gruplarından
yeterli sayıda uzman görev alır.
Ekipte yer alacak uzmanların 19 uncu
maddede belirtilen planlama ekibinde aranacak asgari niteliklere sahip olması
gereklidir.
Plan müellifinde aranacak asgari
nitelikler
Madde 18 — Koruma amaçlı imar planı
müellifinde asgari aşağıdaki nitelikler aranır:
a) Asgari dört yıllık lisans eğitimi
veren fakülte veya bunlara denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yüksek
öğretim kurumlarının şehir planlama veya şehir ve bölge planlama bölümünden,
şehir plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya kent plancısı unvanını alarak
mezun olmak,
b) 17/6/1938 tarihli ve 3458 sayılı
Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanunun 1 inci maddesinde belirlenen
niteliklere sahip olmak ve 27/1/1954 tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve
Mimar Odaları Birliği Kanununun 33 üncü maddesi uyarınca ilgili meslek odasına
kayıtlı olmak,
c) TMMOB Şehir Plancıları Odasından
alınmış büro tescil belgesine sahip olmak,
d) Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca
2/11/1985 tarihli ve 18916 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İmar Planlarının
Yapımını Yükümlenecek Müellif ve Müellif Kuruluşlarının Yeterlilik Yönetmeliği
kapsamında verilen imar planı yapımı yeterlilik belgesinden asgari (E) grubu
yeterlilik belgesine sahip olmak ve söz konusu Yönetmelik uyarınca o yerleşmenin
imar planlarının hazırlanmasında geçerli olan yeterliliğe sahip olmak.
Koruma amaçlı imar planlarının ihale
yöntemi ile elde edilmesi durumunda plan müellifinin yukarıda belirtilen
niteliklere sahip olması gerekmektedir.
Planlama çalışmasını yüklenecek müellif
kuruluşların ortaklarından yukarıdaki niteliklere sahip şehir plancısı veya
şehir ve bölge plancısı veya kent plancısının asgari % 51 hissesi olmak
zorundadır.
Koruma amaçlı imar planlarının doğrudan
idarece yapılması halinde (c) bendinde belirtilen koşullar aranmaz.
Planlama ekibinde aranacak asgari
nitelikler
Madde 19 — Planlama ekibinde yer alacak
uzmanların; asgari dört yıllık lisans eğitimi veren fakülte veya bunlara
denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yüksek öğrenim kurumlarının ilgili
bölümlerinden mezun olmaları gerekmektedir.
Ayrıca ekipte yer alacak mimar,
restorasyon konusunda yüksek lisans yapmış mimar, mühendis ve şehir plancısı
veya şehir ve bölge plancısı veya kent plancısının 3458 sayılı Kanunun 1 inci
maddesinde belirlenen niteliklere sahip olması ve 6235 sayılı Kanunun 33 üncü
maddesi uyarınca ilgili meslek odasına kayıtlı olması gereklidir.
Müellifler, iş tanımına göre ekiplerinde
belli sürelerle ya da sürekli olarak görev yapacak uzmanların isimlerini,
özgeçmişlerini ve noterlikçe onaylı muvafakatnamelerini sözleşme aşamasında
idareye vermek zorundadırlar.
Koruma amaçlı imar planı yapımı
ekiplerinde plan müellifi dışında asgari;
a) Kentsel sit alanları için, şehir
plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya kent plancısı, restorasyon konusunda
yüksek lisans yapmış mimar, peyzaj mimarı, sanat tarihçisi, sosyolog,
b) Arkeolojik sit alanları için, şehir
plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya kent plancısı, restorasyon konusunda
yüksek lisans yapmış mimar, arkeolog, sosyolog,
c) Doğal sit alanları için, şehir
plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya kent plancısı, mimar, peyzaj mimarı,
sosyolog ile alanın doğal karakterine bağlı olarak orman mühendisi, ziraat
mühendisi, çevre mühendisi, hidrolog, biyolog, zoolog gibi meslek gruplarından
gerekli olanların,
d) Tarihi sit alanları için, şehir
plancısı veya şehir ve bölge plancısı veya kent plancısı, mimar, tarihçi,
sosyolog
bulunması zorunludur.
Planlama ekibinde yer alacak uzmanların
sayısı ile alanının niteliğine göre ihtiyaç duyulabilecek diğer meslek uzmanları
idarece belirlenir. Aynı alanda birden fazla türde sit olması halinde planlama
ekibi her sit türü için tanımlanan planlama ekibindeki meslek gruplarını
içerecek şekilde oluşturulur.
Plan müellifine ait sınırlamalar
Madde 20 — Müellifler, yükümlendikleri
planlama işinin kapsadığı planlama yapılan alanın sınırları içinde, planlama
süresince idare dışında özel kişi veya kuruluşlara müşavirlik yapamaz, proje
düzenleyemez, teknik sorumluluk ve fenni mesuliyet üstlenemezler. Ancak, devam
eden veya bitmiş olan planlama işine ek yeni bir planlama işi bu hükmün
dışındadır.
Müellif, planlama yapılan alanın
sınırları içinde yalnız planlama konusuyla ilgili olarak kamu görevlilerinin
tabi olduğu kanuni sınırlamalara, yasaklara ve sorumluluklara tabidir.
Müellifler ve müellif kuruluşları
planlama çalışmalarını yürütürken objektif ve tarafsız davranmak; bilimsel ve
teknik verilere göre hareket etmek zorundadırlar.
Plan kararlarının verilmesinde, hiçbir
kişi ve kuruluştan, sözleşme kapsamı dışında herhangi bir ayni veya nakdi
menfaat temin edemezler. Böyle bir menfaat temin ettiği tespit edilenler
hakkında kanuni işlem yapılır.
Yeterlilik belgesinin sürekli iptali veya
süreli ertelenmesi
Madde 21 — Müellif ve müellif
kuruluşlarının yeterlilik belgelerinin sürekli iptali ve süreli ertelenmesinde
aşağıdaki hükümlere uyulur.
a) Müelliflerin yaptığı planlama işinden
dolayı mesleki faaliyetleri ile ilgili konularda hüküm giymiş olması veya Plan
Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik veya İmar Planlarının Yapımını
Yükümlenecek Müellif ve Müellif Kuruluşlarının Yeterlilik Yönetmeliği
hükümlerine aykırı iş ve işlemlerinin mahkeme kararı ile sabit olması halinde
yeterlilik belgeleri sürekli iptal olunur.
b) Müelliflerin idare ile olan
sözleşmelerinin müellifin hatası sebebiyle ayrı ayrı iki işte feshedilmiş olması
veya planlama işinde ve aynı aşamada planın yetersizliği sebebiyle iki defa ret
ve iade olunduğunun belgelenmiş olması halinde yeterlilik belgeleri bir yıl süre
ile askıya alınır.
Plan müellifinin çalışmalarının
değerlendirilmesi
Madde 22 — İdareler ve koruma bölge
kurulları, müellifçe yapılan plan çalışmalarını değerlendirmek ve bu hususta
rapor düzenlemekle yükümlüdürler. Bu husus idareler bünyesindeki ilgili birimler
ile koruma bölge kurulu müdürlükleri tarafından ayrı ayrı yürütülür. Bu süreçte,
hazırlanan planın mevzuata uygunluğu, koruma ve şehircilik ilke ve esasları ile
uyumluluğu ve tutarlılığı, plan kararlarının uygulanabilirliği, hizmetin ilgili
sözleşme ve teknik şartname esaslarına göre sürdürülüp sürdürülmediği idarelerce
irdelenir.
Müelliflerle ilgili bu bilgilerin birer
kopyaları müelliflerin sicil dosyalarına konulmak üzere Bayındırlık ve İskan
Bakanlığına gönderilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Bakanlıkça Hazırlanacak Çevre Düzenleme
Projelerinde
Görev Alacak Meslek Gruplarının Temel
Nitelikleri
Proje müellifi ve ekibi
Madde 23 — Bakanlıkça hazırlanacak çevre
düzenleme projelerinde aşağıda belirtilen meslek gruplarından oluşacak proje
ekibinin yürütücüsü, asgari beş yıllık tecrübeye sahip mimar veya peyzaj
mimarıdır.
Çevre düzenleme projelerini hazırlayacak
proje ekibinin içerisinde asgari aşağıdaki uzmanların bulunması gerekmektedir.
a) Restorasyon konusunda yüksek lisans
yapmış mimar,
b) Mimar,
c) Arkeolog,
d) Şehir plancısı veya şehir ve bölge
plancısı veya kent plancısı,
e) Peyzaj mimarı,
f) Sanat tarihçisi.
Ayrıca, ören yerinin niteliği, sorunları
ve potansiyellerinin gerektirmesi halinde diğer meslek gruplarından uzmanlar da
proje grubunda istihdam edilebilir.
ALTINCI BÖLÜM
Bakanlıkça Hazırlattırılacak Çevre Düzenleme
Projelerinde Görev
Alacak Müelliflerin Yeterliliği ile
Görev, Yetki ve Sorumluluklarına İlişkin
Usul ve Esaslar
Proje müellifinde aranacak asgari
nitelikler
Madde 24 — Çevre düzenleme projelerini
hazırlayacak mimar veya peyzaj mimarı olan proje müellifinin asgari aşağıdaki
niteliklere sahip olması gerekmektedir:
a) Asgari dört yıllık lisans eğitimi
veren yüksek öğretim kurumlarının mimarlık veya peyzaj mimarlığı bölümlerinden
mimar veya peyzaj mimarı unvanlarını alarak mezun olmak,
b) 3458 sayılı Kanunun 1 inci maddesinde
belirlenen niteliklere sahip olmak ve 6235 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi
uyarınca ilgili meslek odasına kayıtlı olmak,
c) İlgili meslek odalarından alınmış
büro tescil belgesine sahip olmak,
d) İlgili koruma kurulunca uygun
bulunmuş, Kanun kapsamında bulunan alanlarda benzer bir çevre düzenleme projesi
işini tamamlamış veya iki çevre düzenleme projesi işini yapan proje ekibinde yer
almış olmak veya ulusal veya uluslar arası düzeyde sit alanlarına ilişkin
yapılan kentsel tasarım veya çevre düzenleme projeleri yarışmalarında birincilik
almış olmak.
Proje çalışmasını yüklenecek, müellif
kuruluşların ortaklarından asgari birisi mimar veya peyzaj mimarı olmak
zorundadır.
Proje ekibinde aranacak nitelikler
Madde 25 — Çevre düzenleme projelerinin
hazırlanması için oluşturulacak proje ekibinde aşağıdaki uzmanların yer alması
zorunludur:
a) Restorasyon konusunda yüksek lisans
yapmış mimar,
b) Mimar,
c) Peyzaj mimarı,
d) Şehir plancısı veya şehir ve bölge
plancısı veya kent plancısı,
e) Arkeolog,
f) Sanat tarihçisi.
Yukarıda tanımlanan meslek gruplarına
mensup uzmanların; asgari dört yıllık lisans eğitimi veren fakülte veya bunlara
denkliği yetkili makamlarca kabul edilen yüksek öğrenim kurumlarının ilgili
bölümlerinden mezun olmaları gerekmektedir.
Ayrıca ekipte yer alacak mimar,
restorasyon konusunda yüksek lisans yapmış mimar ve şehir plancısı veya şehir ve
bölge plancısı veya kent plancısının 3458 sayılı Kanunun 1 inci maddesinde
belirlenen niteliklere sahip olması ve 6235 sayılı Kanununun 33 üncü maddesi
uyarınca ilgili meslek odasına kayıtlı olması gereklidir.
Müellifler iş tanımına göre ekiplerinde
belli sürelerle ya da sürekli olarak görev yapacak uzmanların isimlerini,
özgeçmişlerini ve noterlikçe onaylı muvafakatnamelerini sözleşme aşamasında
idareye vermek zorundadırlar.
Proje müellifine ait sınırlamalar
Madde 26 — Proje müellifi ve ekibi,
üstlendikleri çevre düzenleme projesi işinin kapsadığı proje alanı sınırları
içinde ve proje süresince idare dışında gerçek kişi veya kuruluşlara müşavirlik
yapamaz, proje hazırlayamaz, teknik sorumluluk ve fenni mesuliyet üstlenemez.
Ancak devam eden veya bitmiş olan proje işine ek yeni bir proje işi bu hükmün
dışındadır.
Müellifler, proje çalışmalarını
yürütürken objektif ve tarafsız davranmak, bilimsel ve teknik verilere göre
hareket etmek zorundadırlar.
Proje müellifinin çalışmalarının
değerlendirilmesi
Madde 27 — Bakanlık ve koruma bölge
kurulu müdürlükleri müellifçe yapılan proje çalışmalarını takiple ve bu hususta
rapor düzenlemekle yükümlüdürler.
Hüküm bulunmayan haller
Madde 28 — Bu Yönetmelikte yer almayan
hususlar hakkında 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili mevzuat
hükümleri geçerlidir.
YEDİNCİ BÖLÜM
Yürürlük ve Yürütme
Yürürlük
Madde 29 — Bayındırlık ve İskan Bakanlığı
ile birlikte hazırlanan bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 30 — Bu Yönetmelik hükümlerini
Kültür ve Turizm Bakanı yürütür.
