Resmi Gazete Tarihi:
12.08.2001
Resmi Gazete Sayısı: 24491
YAPI DENETİMİ UYGULAMA
USUL VE ESASLARI YÖNETMELİ?İ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak
Amaç
Madde 1-
Bu Yönetmeliğin amacı; can ve mal güvenliğini teminen, imar planına, fen, sanat
ve sağlık kurallarına, standartlara uygun, kaliteli yapı yapılması için proje ve
yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları
düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2-
Bu Yönetmelik, yapı denetim kuruluşları ve laboratuvarların çalışma usul ve
esaslarını, bu kuruluşlarda görev alacak denetçi mimar ve mühendisler ile diğer
görevlilerde aranacak nitelikleri, yapı denetim komisyonunun çalışma usul ve
esaslarını, yapı denetimi hizmet sözleşmesi düzenlenmesi ve hizmet bedellerinin
ödenmesi esaslarını, yapı denetim kuruluşları ile bu kuruluşların denetçi mimar
ve mühendislerinin sicil raporlarının tutulmasına ve yapılara sertifika
verilmesine dair usul ve esasları kapsar.
Hukuki Dayanak
Madde 3-
Bu Yönetmelik 29/6/2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun
gereğince hazırlanmıştır.
İKİNCİ BÖLÜM
Yapı Denetim
Kuruluşları ve Laboratuvarların Çalışma Usul ve Esasları
Yapı Denetim
Kuruluşları
Madde 4-
Yapı denetim kuruluşlarının ortakları; mimar, inşaat mühendisi, makina mühendisi
ve elektrik mühendislerinden oluşur.
Yapı denetim
kuruluşlarının denetleyebilecekleri toplam yapı inşaat alanı 720.000 m2'yi
geçemez. Bu kuruluşlar, görev yapacağı il dışında, kanunun uygulandığı illerde
şube açabilirler. Şube açabilmeleri için yapı denetim kuruluşlarının yapı inşaat
alanına bağlı olarak o ilde ikamet eden yapı denetçisi inşaat mühendisini ve
yardımcı kontrol elemanlarını istihdam etmesi zorunludur. Şubede istihdam
edilecek yapı denetçisi inşaat mühendislerine ait Örnek-1'e uygun
taahhütnamenin, denetçi belgesinin, nüfus cüzdanı örneğinin, ikametgah
ilmuhaberinin, noter tasdikli imza beyanının ve yardımcı kontrol elemanı
mühendislere ait Örnek 2'ye uygun taahhütnamenin, diploma suretinin ve ikametgah
ilmuhaberinin Yapı Denetim Komisyonuna verilmesi gerekmektedir.
Yapı denetim kuruluşunun
üzerinde başka denetim işi bulunmamak, aynı alanda ve tek ruhsata bağlı olmak
şartıyla toplam yapı inşaat alanı sınırı aranmaz.
Yapı Denetim Kuruluşlarına
İzin Belgesi Verilmesi
Madde 5- Yapı denetim
kuruluşları izin belgesi alabilmek için Bakanlığa, görev yapacağı ili belirten
dilekçe ve eki aşağıdaki belgelerle birlikte müracaat ederler.
a) Kuruluşun ödenmiş
sermayesinin nama yazılı hisselerinin tamamının mimar ve mühendislere ait
olduğunu ve yalnızca yapı denetimini faaliyet konusu olarak seçtiğini gösteren
ticaret sicil gazetesi,
b) Ticaret veya sanayi
odasına kayıt belgesi,
c) Şirket ortaklarının
noter tasdikli imza sirküleri,
d) Şirket ortaklarının
Örnek-3'e uygun taahhütnameleri,
e) Kuruluşta asgari;
- Bir denetçi mimarın,
- Bir proje denetçisi
inşaat mühendisinin,
- Üç yapı denetçisi inşaat
mühendisinin,
- İki denetçi makina
mühendisinin,
- Bir denetçi elektrik
mühendisinin, denetim sorumluluğu üstleneceğine dair Örnek-4'e uygun
taahhütnameleri, denetçi belgeleri, noter tasdikli imza beyanları, nüfus cüzdanı
örnekleri ve ikametgah ilmuhaberleri.
Bu belgelerden herhangi
birinin gerçeğe aykırı düzenlendiğinin anlaşılması halinde düzenleyenler veya bu
tür belgeleri kullananlar hakkında suç duyurusunda bulunulur ve izin belgesi
verilmişse iptal edilir.
Yapı Denetim
Kuruluşlarının Çalışma Usul ve Esasları
Madde 6- Yapı denetim
kuruluşları, 29/6/2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2
nci maddesinde belirtilen görevleri eksiksiz ve mesleki ahlak kurallarına uygun
olarak yerine getirmekle yükümlüdür.
Yapı denetim kuruluşları,
yapı denetimi izin belgesinin noter tasdikli sureti ile Bakanlıkça onaylanmış
yapıya ilişkin bilgi formunun aslını, yapı ruhsatı alınması aşamasında ilgili
idareye vermek zorundadır.
Yapı denetim kuruluşları
proje denetimi aşamasında;
a) Bakanlıkça hazırlanan
Mühendislik ve Mimarlık Proje Düzenleme Esasları, imar planı, ilgili idarenin
imar yönetmelikleri ile diğer yönetmelik, şartname ve standartlara uygunluğunu,
b) Proje müelliflerince
hazırlanan, uygulama projelerinin ve hesaplarının ilgili mevzuata uygunluğunu,
c) Bakanlıkça hazırlanarak
28/6/1993 tarihli ve 393 sayılı Genelge ile yürürlüğe konulmuş olan Zemin ve
Temel Etüdü Raporunun Hazırlanmasına İlişkin Esaslar'a uygun olarak bir
jeoteknik raporun olup olmadığını ve temel sisteminin bu rapora uygunluğunu,
d) Taşıyıcı sistemin
öncelikle Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik ile TS 500
ve yürürlükteki standart, şartname ve esaslara göre projelendirildiğini,
e) 8/5/2000 tarihli ve
24043 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Binalarda Isı Yalıtımı Yönetmeliği'ne
uygunluğunu, kontrol eder.
Yapı denetim kuruluşu,
varsa bu rapor ve projelerde tespit edilen eksiklik ve yetersizliklerin
giderilmesini sağlar.
İncelenen projelerin uygun
görülmesi halinde ilgili denetçi mimar ve mühendisler tarafından imzalanır.
Projelerin inceleme süresi yapı denetimi hizmet sözleşmesinde belirtilir.
Yapım aşamasında;
a) Yapının taşıyıcı
sistemindeki beton, beton çelik çubuk, duvar elemanları vb. malzeme ve imalatın,
standart ve şartnamelere göre Bakanlıkça izin belgesi verilen özel veya kamu
kuruluşlarının laboratuvarlarında muayene ve deneylerini yaptırarak raporlarını
ilgili idareye verir.
b) Beton kalıbı ve demir
teçhizatı kontrol edilerek Örnek-5'e uygun tutanak düzenlenmeden beton dökümüne
izin verilmez. Beton, yapı denetim kuruluşunun yardımcı kontrol elemanlarının
nezaretinde dökülür. Beton numuneleri, döküm yerinde yardımcı kontrol
elemanlarının nezaretinde deneyi yapacak laboratuvar teknik elemanlarınca
alınır, alınan numuneler belirlenen laboratuvara, bu laboratuvar teknik elemanı
tarafından götürülür. Beton dökümünü müteakip Örnek-6'ya uygun tutanak
düzenlenir. Bu tutanakları ve deney raporlarını, düzenleme tarihinden itibaren
üç iş günü içinde ilgili idareye verir.
c) Yapı denetim kuruluşu,
yazılı ihtarına rağmen ruhsat ve eklerine aykırı iş yapan işçi ve ustanın
durumunu ilgili idareye bildirir.
d) Yapının ruhsat eki
projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğini belirten ve denetçi
mimar ve mühendisler tarafından imzalanan raporu ilgili idareye verir.
e) Yapı kullanma izninin
alınmasını müteakip, yapı denetim kuruluşu yapı denetimine ait diğer bilgi ve
belgeleri ilgili idareye verir.
Teknik Personelin Denetim
Yetkisi ve Yapı Denetim Kuruluşlarındaki İstihdam Esasları
Madde 7- Yapı denetim
kuruluşlarında görev alan denetçi mimar ve mühendisler;
a) Denetçi mimarlar;
mimarı projenin ve yapının bu projelere uygun yapılıp yapılmadığının denetimini
yaparlar. Denetim yetkisi sınırları 360.000 m2 toplam inşaat alanıdır.
b) Proje denetçisi inşaat
mühendisleri; jeoteknik raporuyla birlikte yapı statiği ve
betonarme-çelik-ahşap-yığma yapı hesabı ve projelerinin denetimi ile görevlidir.
Denetim yetkisi sınırları 360.000 m2 toplam inşaat alanıdır.
c) Yapı denetçisi inşaat
mühendisleri; yapı denetimini yaparlar. Denetim yetkisi sınırları 120.000 m2 dir.
d) Denetçi makina
mühendisleri; proje ve yapı denetimini yaparlar. Denetim yetkisi sınırları
120.000 m2 dir.
e) Denetçi elektrik
mühendisleri; proje ve yapı denetimini yaparlar. Denetim yetkisi sınırları
120.000 m2 dir.
Yapı
denetim kuruluşlarında görev alan yardımcı kontrol elemanları:
-
İnşaat mühendisi 30.000 m2
Teknik
öğretmen, tekniker veya teknisyen 15.000 m2
-
Makina mühendisi 60.000 m2
Teknik
öğretmen, tekniker veya teknisyen 30.000 m2
-
Elektrik mühendisi 120.000 m2
Teknik
öğretmen, tekniker veya teknisyen 60.000 m2
toplam yapı inşaat alanına
kadar yapıları denetleyebilirler. Yapı denetim kuruluşunda görev alan yardımcı
kontrol elemanlarının tamamının mühendis olması zorunludur. Ayrıca, gerek
duyulması halinde ilaveten diğer yardımcı kontrol elemanları da
görevlendirilebilir.
Yapı denetim kuruluşları;
denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanlarının denetleme
yetkisine sahip oldukları yapı inşaat alanı aşıldığı takdirde, ilave denetçi
mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol elemanlarını görevlendirmek ve bununla
ilgili belgeleri Yapı Denetim Komisyonuna vermek zorundadır.
Yapı denetçisi inşaat
mühendisi ve yardımcı kontrol elemanları, sadece bir il sınırları içerisinde
görev yapabilirler. Diğer denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcıları için bu
şart aranmaz.
Yardımcı kontrol
elemanları, kuruluşun görev yaptığı ilde üstleneceği denetim hizmeti için
Örnek-2'ye uygun taahhütnameyi, diploma suretini, ikametgah ilmuhaberini yapı
denetim kuruluşuna vermek zorundadır.
Yapı denetim
kuruluşlarının proje ve yapım işini denetleyecekleri yapıların ruhsatları,
kuruluşu temsilen denetçi mimar veya inşaat mühendisleri tarafından imzalanır.
Yapı denetim kuruluşları
ile denetçi mimar veya mühendislerinden birinin yapı ile ilişkisinin kesilmesi
halinde, ilgili idare yapının o andaki durumunu belirleyen bir tespit tutanağını
üç iş günü içinde düzenleyerek bir kopyasını Yapı Denetim Komisyonuna gönderir.
Yapı denetim kuruluşu, ayrılan denetçi mimar veya mühendisin yerine 30 gün
içinde yeni denetçi mimar veya mühendisi görevlendirmediği takdirde ilgili
idarece yapı tatil tutanağı düzenlenir.
(Mülga fıkra: Danıştay
altıncı dairesi-Esas No: 2001/6018, Karar No: 2002 / 6431)
Laboratuvarların Çalışma
Usul ve Esasları
Madde 8- Yapı malzemeleri
ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde ilgili standart veya teknik
şartnamelere göre ölçüm, muayene ve kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini
tespit edebilen yeterli alet, teçhizat ve personele sahip olan laboratuvarlar;
Bakanlık Yapı İşleri Genel Müdürlüğünden izin belgesi almak zorundadır. İzin
belgesi almak için gerekli şartlar, Bakanlıkça hazırlanan bu Yönetmelik eki
Laboratuvar İzni Onay Talimatı (Ek-1) ile Laboratuvar İzin Belgesi Teknik
Şartnamesi (Ek-2)'de belirtilmiştir.
Laboratuvar kuruluşu, şube
açtığı takdirde bu şube için de ayrıca izin belgesi alınması şarttır.
Yapı malzemesi üreten veya
imal eden kuruluşlar ürettikleri veya imal ettikleri malzemeleri test etmek
üzere kurdukları laboratuvarlarda yapı denetimine ilişkin muayene ve deneyleri
yapamazlar.
Laboratuvarlarda yapı
malzemesi kalite kontrolu konusunda laboratuvar denetçi belgesine sahip en az
bir inşaat veya kimya mühendisi, zemin deneyleri konusunda laboratuvar denetçi
belgesine sahip en az bir inşaat veya jeoloji veya jeofizik mühendisi ile
yardımcı teknik elemanlar istihdam edilir.
Deneyi yapılacak
numuneler, standartlarda yazılı usullere göre laboratuvar görevlilerince alınır
ve usulüne uygun teste tabi tutulur.
Laboratuvarlar, her yıl en
az bir defa Bakanlıkça denetlenir ve İzin Belgeleri yenilenir.
Yapı Denetim
Kuruluşlarında ve Laboratuvarlarda Görev Alacak Teknik Personelin Deneyim ve
Nitelikleri
Madde 9- Yapı denetim
kuruluşlarınca proje ve yapım işlerinin denetimi, denetçi mimar ve mühendis
tarafından yürütülür.
Aşağıdaki şartları ve
belgeleri sağlayan mimar ve mühendislere, Yapı Denetimi Komisyonuna başvurmaları
halinde, Örnek-7'ye uygun denetçi mimar veya mühendis belgesi verilir.
a) Diploma veya mezuniyet
belgesi aslı veya noter tasdikli örneği,
b) İlgili meslek odalarına
kayıtlı olduklarına dair belge,
c) Nüfus cüzdanı tasdikli
örneği ve 2 adet fotoğraf,
d) Cumhuriyet
Savcılığından alınacak, yüz kızartıcı bir suçtan dolayı hüküm giymediğine dair
adli sicil belgesi,
e) Mesleğinde fiilen en az
12 yıl çalıştığına dair ilgili kurum ve kuruluşlardan alınacak belgeler,
f) Laboratuvarlarda görev
alacak denetçi mühendisler için 12 yıllık fiili meslek süresinin en az üç yılını
meslek içi ihtisas alanında çalıştığına dair kurum ve kuruluşlardan alınacak
belge.
Kamu çalışanı olan mimar
ve mühendisler, mesleki deneyime sahip olduklarını, görev yaptıkları
kurumlarından alacakları belge ile çalıştıkları mesleki ihtisas alanlarını ve
çalışma süresini belirtecek şekilde belgelendirirler. Serbest veya özel kesimde
çalışan mühendis ve mimarlar; mesleki deneyimlerini ve çalışma sürelerini
belirten, çalıştıkları özel kuruluşlardan aldıkları ve çalışma alanı ile ilgili
kamu kurum ve kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca
onaylı belge ile belgelendirirler.
Yapı Denetim Komisyonunca
verilen denetçi belgeleri 5 yıl için geçerli olup, 5 yılın sonunda yenilenmeyen
denetçi belgesi hükümsüz sayılır.
Denetçi belgeleri;
- Mimarlar için "Proje ve
Uygulama Denetçisi",
- Proje inceleyen inşaat
mühendisleri için "Proje Denetçisi",
- İnşaat denetimi yapacak
inşaat mühendisleri için "Yapı Denetçisi",
- Makina ve Elektrik
mühendisleri için "Proje ve Yapı Denetçisi",
- Laboratuvarda görev
yapacaklar için "Laboratuvar Denetçisi",
- Diğer mühendislik
alanları için "Proje ve Uygulama Denetçisi",
adıyla düzenlenir.
Denetçi belgesine sahip
olan mimar ve mühendisler, Bakanlığın veya Bakanlıkça uygun görülen kurum ve
kuruluşların açacakları hizmet içi eğitim programlarına katılmak zorundadırlar.
Yapı Denetim Komisyonunca uygun görülen ve geçerli bulunan belgelenmiş hastalık,
tabii afet vb. sebepler olmadan iki defa kursa katılmayanların denetçi belgeleri
iptal edilir, sicillerine işlenmek üzere yapı denetim kuruluşuna bildirilir.
