YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN
Kanun
Numarası : 4708
Kabul
Tarihi : 29/6/2001
Yayımlandığı R.
Gazete : Tarih : 13/7/2001 Sayı : 24461
Yayımlandığı
Düstur : Tertip : 5, Cilt : 40, Sayfa :
Amaç, kapsam ve
tanımlar
Madde 1 – Bu
Kanunun amacı; can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen, sanat ve
sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve
yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları
düzenlemektir.
Bu Kanun; 3194
sayılı İmar Kanununun 26 ncı maddesinde belirtilen kamuya ait yapı ve tesisler
ile 27 nci maddesinde belirtilen ruhsata tâbi olmayan yapılar ile tek parselde,
bodrum katı dışında en çok iki katlı ve toplam ikiyüz metrekareyi geçmeyen
müstakil yapılar hariç, belediye ve mücavir alan sınırları içinde ve dışında
kalan yerlerde yapılacak yapıların denetimini kapsar.
Bu Kanunun
uygulanmasında;
a) Bakanlık
:Bayındırlık ve İskân Bakanlığını,
b) İlgili idare
:Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki uygulamalar için büyükşehir
belediyeleri ile diğer belediyeleri, bu alanlar dışında kalan alanlarda
valilikleri, yapı ruhsatı ve kullanma izin belgesi verme yetkisine sahip diğer
idareleri,
c) Yapı sahibi
: Yapı üzerinde mülkiyet hakkına sahip olan gerçek ve tüzel kişileri,
d) Yapım süresi
:Yapı sahibinin, yapı ruhsatını aldığı tarih ile yapı kullanma iznini aldığı
tarih arasındaki dönemi,
e) Yapı inşaat
alanı : Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan
mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının alanını,
f) Yapı
yaklaşık maliyeti :Binalarda, Bakanlıkça her yıl yayımlanan mimarlık ve
mühendislik hizmet bedellerinin hesabına esas yapı yaklaşık birim maliyetlerine
ilişkin ilgili mevzuatta belirtilen birim maliyet ile yapı inşaat alanının
çarpımından elde edilen bedeli;binalarda yapılacak değiştirme, güçlendirme ve
esaslı onarım işlerinin ve bina dışında kalan yapılarda ise yapının keşif
bedelini,
g) Taşıyıcı
sistem :Yapıların; temel, betonarme, ahşap, çelik karkas, duvar, döşeme ve çatı
gibi yük taşıyan ve aktaran bölümlerini ve istinat yapılarını,
h) Yapı hasarı
: Kullanımdan doğan hasarlar hariç, yapının fen ve sanat kurallarına aykırı,
eksik, hatalı ve kusurlu yapılması nedeniyle yapıda meydana gelen ve yapının
kullanımını engelleyen veya yapıda değer kaybı oluşturan her türlü hasarı,
ı) Yapı denetim
kuruluşu :Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile münhasıran yapı denetimi görevini
yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişiyi,
j) Yapı
müteahhidi :Yapım işini, yapı sahibine karşı taahhüt eden veya ticarî amaçla ya
da kendisi için şahsî finans kaynaklarını kullanarak üstlenen, ilgili meslek
odasına kayıtlı, gerçek ve tüzel kişiyi,
k) Proje
müellifi :Mimarlık, mühendislik tasarım hizmetlerini iştigal konusu olarak
seçmiş, yapının etüt ve projelerini hazırlayan gerçek ve tüzel kişiyi,
l) Denetçi
mimar ve mühendis :İlgili mühendis ve mimar meslek odalarına üyeliği devam eden
ve Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendis ve mimarları,
m) Laboratuvar
: İnşaat ve yapı malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde ilgili
standartlarına veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon
yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden, Bakanlıktan izin almış tesisi,
İfade eder.
Yapı denetim
kuruluşları ve görevleri
Madde 2 – Bu
Kanun kapsamına giren her türlü yapı; Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile
çalışan ve münhasıran yapı denetimi ile uğraşan tüzel kişiliğe sahip yapı
denetim kuruluşlarının denetimine tabidir. Yapı denetim hizmeti; yapı denetim
kuruluşu ile yapı sahibi veya vekili arasında akdedilen hizmet sözleşmesi
hükümlerine göre yürütülür. Yapı sahibi, yapım işi için anlaşma yaptığı yapı
müteahhidini vekil tayin edemez.
Yapı denetim
kuruluşlarının nama yazılı ödenmiş sermayelerinin tamamının, mimar veya
mühendislere ait olması zorunludur. Yapı denetim kuruluşları; denetçi mimar ve
mühendisler ile yardımcı kontrol elemanları istihdam eder.
Yapı denetim
kuruluşunda görev alacak denetçi mimar ve mühendisler ile yardımcı kontrol
elemanlarında ve laboratuvar görevlilerinde aranacak nitelik ve deneyim ile bu
kişilere belge verilmesi, yapı denetim kuruluşunun ve laboratuvarların çalışma
usul ve esasları Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Yapı denetim
kuruluşları aşağıda belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür:
a) Proje
müelliflerince hazırlanan, yapının inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve
temel raporları ile uygulama projelerini ilgili mevzuata göre incelemek, proje
müelliflerince hazırlanarak doğrudan kendilerine teslim edilen uygulama projesi
ve hesaplarını kontrol ederek, ilgili idareler dışında başka bir kurum veya
kuruluşun vize veya onayına tabi tutulmadan, ilgili idareye uygunluk görüşünü
bildirmek.
b) Yapı
denetimini üstlendiğine dair ilgili idareye taahhütname vermek, yapı ruhsatının
ilgili bölümünü imzalamak, bu yapıya ilişkin bilgileri yapı ruhsatı düzenleme
tarihinden itibaren yedi gün içinde Bakanlığa bildirmek.
c) Yapının,
ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetlemek.
d) Yapım
işlerinde kullanılan malzemeler ile imalatın proje, teknik şartname ve
standartlara uygunluğunu kontrol etmek ve sonuçlarını belgelendirmek, malzemeler
ve imalatla ilgili deneyleri yaptırmak.
e) Yapılan tüm
denetim hizmetlerine ilişkin belgelerin bir nüshasını ilgili idareye vermek,
denetimleri sırasında yapıda kullanılan malzeme ve imalatın teknik şartname ve
standartlara aykırı olduklarını belirledikleri takdirde, durumu bir rapor ile
ilgili idareye ve il sanayi ve/veya ticaret müdürlüklerine bildirmek.
f) İş yerinde,
iş güvenliği ve işçi sağlığı konusunda gerekli tedbirlerin alınması için yapı
müteahhidini yazılı olarak uyarmak, uyarıya uyulmadığı takdirde durumu ilgili
bölge çalışma müdürlüğüne bildirmek.
g) Ruhsat ve
eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili
idareye bildirmek.
h) Yapının
ruhsat eki projelerine uygun olarak kısmen veya tamamen bitirildiğine dair
ilgili idareye rapor vermek.
ı) Zemin,
malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun olarak
laboratuvarlarda yaptırmak.
Sorumluluklar
ve yapılamayacak işler
Madde 3 – Bu
Kanunun uygulanmasında, yapı denetim kuruluşları imar mevzuatı uyarınca
öngörülen fennî mesuliyeti ilgili idareye karşı üstlenir.
Yapı denetim
kuruluşları, denetçi mimar ve mühendisler, proje müellifleri, laboratuvar
görevlileri ve yapı müteahhidi ile birlikte yapının ruhsat ve eklerine, fen,
sanat ve sağlık kurallarına aykırı, eksik, hatalı ve kusurlu yapılmış olması
nedeniyle ortaya çıkan yapı hasarından dolayı yapı sahibi ve ilgili idareye
karşı, kusurları oranında sorumludurlar. Bu sorumluluğun süresi; yapı kullanma
izninin alındığı tarihten itibaren, yapının taşıyıcı sisteminden dolayı on beş
yıl, taşıyıcı olmayan diğer kısımlarda ise iki yıldır.
Yapıda, yapı
kullanma izni alındıktan sonra, ilgili idareden izin alınmadan yapılacak esaslı
tadilattan doğacak yapı hasarından, izinsiz tadilat yapan sorumludur. Yapı
denetim kuruluşu; yazılı ihtarına rağmen yapı sahibi tarafından önlemi
alınmayan, parsel dışında meydana gelen ve yapıda hasar oluşturan yer kayması,
çığ düşmesi, kaya düşmesi ve sel baskınından doğan hasarlardan sorumlu değildir.
Yapı denetim
kuruluşlarının yöneticileri, ortakları, denetçi mimar ve mühendisleri ile proje
müellifleri, laboratuvar görevlileri ve yapı müteahhidi; bu Kanunun
uygulanmasından dolayı ortaya çıkan yapı hasarından sorumludur.
Yapı denetim
kuruluşu denetim faaliyeti dışında başka ticarî faaliyette bulunamaz. Bu
kuruluşun denetçi mimar ve mühendislerinin, denetim faaliyeti süresince başkaca
meslekî ve inşaat işleri ile ilgili ticarî faaliyette bulunmaları yasaktır.
Yapı denetim
komisyonu ve görevleri
Madde 4 – Yapı
denetim komisyonu; Bakanlıkça görevlendirilecek, konu ile ilgili en az genel
müdür yardımcısı seviyesinde bir başkan ile en az şube müdürü seviyesinde dört
üyeden oluşur ve Bakanlıkça uygun görülen birimin bünyesinde faaliyetlerini
yürütür.
Yapı denetimi
komisyonu, yapı denetim kuruluşlarına izin belgesi verir, faaliyetlerini
denetler ve sicillerini tutar. Bu Kanunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıkları
inceler ve görüşünü bildirir.
Yapı denetim
komisyonu bu Kanun hükümlerine aykırı hareket eden yapı denetim kuruluşu
hakkında 8 inci maddeye göre işlem yapılmak üzere Bakanlığa teklifte bulunur.
Yapı denetim
komisyonunun; çalışma usul ve esasları Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle
düzenlenir.
Yapı denetimi
hizmet sözleşmeleri
Madde 5 – Yapı
denetimi hizmet sözleşmeleri yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında
akdedilir. Bu sözleşmenin bir sureti taahhütname ekinde ilgili idareye verilir.
Bu sözleşmede; taahhüt
edilen hizmetin konusu, yeri, inşaat alanı, süresi, varsa yapı sahibi ile yapı
müteahhidi arasında akdedilen sözleşmede yer alan yapının fizikî özellikleri,
yapı denetimi hizmet bedeli, yapı denetiminde görev alacak teknik personel
listesi ve diğer yükümlülükler yer alır.
İlgili idare;
yapı denetimi hizmet sözleşmesinde yer alan hükümlere, yapı sahibinin uymaması
halinde yapı tatil tutanağı düzenleyerek inşaatı durdurur, yapı denetim
kuruluşunun uymaması halinde ise yapı denetimi komisyonuna bildirimde bulunur.
Yapı denetimi
hizmetleri için yapı denetim kuruluşlarına ödenecek hizmet bedelleri, asgarî
hizmet bedelinden az olmamak kaydıyla, projenin özellikleri ile yapının
bulunduğu bölgenin fizikî, ekonomik ve sosyal özellikleri dikkate alınarak bu
sözleşmede belirtilir.
Asgarî hizmet
bedeli, yapı yaklaşık maliyetinin % 3’üdür. Yapım süresi, iki yılı aşan
yapılarda, bu oran, her altı ay için % 10 artırılır, iki yıldan kısa süren
yapılarda ise her altı ay için % 5 azaltılır.
Yapı denetim
kuruluşu, katma değer vergisi hariç yaptığı hizmetlerden dolayı yapı sahibinden
başka ad altında ayrıca hiçbir bedel talebinde bulunamaz.
Yapı denetimi
hizmet sözleşmesi ve hizmet bedellerinin ödenme esasları Bakanlıkça hazırlanacak
yönetmelikle düzenlenir.
Yapı denetim
kuruluşu ile mimar ve mühendislerinin yapı ile ilişkisinin kesilmesi
Madde 6 – Yapı
denetim kuruluşunun görevden ayrılması veya mimar ve/veya mühendislerinden
birinin, herhangi bir sebeple yapı ile ilişkisinin kesilmesi halinde yapı
denetim kuruluşu durumu; gerekçeleri ile birlikte en geç üç iş günü içinde
yazılı olarak Bakanlığa ve ilgili idareye bildirir. Aksi takdirde kanunî
sorumluluktan kurtulamaz.
Bu durumda;
yapı sahibince, yeniden yapı denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe veya yapı
denetim kuruluşunca, ayrılan mimar ve/veya mühendislerin yerine yenisi işe
başlatılmadıkça ilgili idarece yapının devamına izin verilmez.
Sicillerin
tutulması ve yapılara sertifika verilmesi
Madde 7 – Yapı
denetim kuruluşlarının ve bu kuruluşların mimar ve mühendislerinin yapı
denetimine ait sicilleri, ilgili idare tarafından verilen sicil raporlarına göre
yapı denetimi komisyonunca tutulur.
Bu Kanun
kapsamında denetlenerek inşa edilmiş yapılara ilgili idarelerce sertifika
verilir.
Siciller ile
sicil raporlarının tutulması ve yapılara sertifika verilmesine dair usul ve
esaslar Bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Denetim
faaliyetinin durdurulması ve izin belgesinin iptali
Madde 8 – Yapı
denetim kuruluşlarından, bu Kanunda öngörülen esaslara göre denetim görevini
yerine getirmedikleri anlaşılanların veya son üç yıl içerisinde üç defa olumsuz
sicil alanların veyahut 3 üncü maddenin son fıkrası ile 6 ncı maddenin birinci
fıkrası hükümlerine aykırı hareket ettiği belirlenenlerin denetim faaliyeti,
yapı denetim komisyonunun teklifi üzerine Bakanlıkça bir yıla kadar durdurulur
ve belgesi geçici olarak geri alınır. Durdurma kararı, Resmî Gazetede ilan
edilir ve sicillerine işlenir. Denetim faaliyetinin geçici olarak durdurulmasına
neden olan yapı denetim kuruluşunun mimar ve mühendisleri, bu süre içerisinde
başka ad altında dahi olsa hiçbir denetim faaliyetinde bulunamaz. Geçici
durdurmaya neden olan mimar ve mühendisler Bakanlıkça ilgili meslek odasına
bildirilir. Meslek odaları, bu kişiler hakkında kendi mevzuatına göre işlem
yapar.
Faaliyeti üç
defa durdurulan yapı denetim kuruluşunun denetim faaliyetine son verilir ve izin
belgesi Bakanlıkça iptal edilir.
İzin belgesi
iptal edilen yapı denetim kuruluşunun, kusurları mahkeme kararı ile kesinleşen
mimar ve mühendisleri başka bir yapı denetim kuruluşunda görev almaları halinde,
görev aldıkları bu kuruluşa izin belgesi verilmez, verilmişse iptal edilir.
Denetim
faaliyeti geçici olarak durdurulan veya izin belgesi iptal edilen yapı denetim
kuruluşu hakkındaki bu karar ilgili idareye bildirilir ve denetimini üstlendiği
yapıların devamına izin verilmez. Bu durumda, yapım faaliyetine devam
edilebilmesi için yapı sahibince başka bir yapı denetim kuruluşunun
görevlendirilmesi zorunludur.
Ceza hükümleri
Madde 9 – Bu
Kanun hükümlerinin uygulanması sırasında görevini ihmal eden veya kötüye
kullanan yapı denetim kuruluşunun ortakları, yöneticileri, mimar ve
mühendisleri, yapı müteahhidi, proje müellifi ile laboratuvar görevlileri 765
sayılı Türk Ceza Kanununun 3 üncü bab, 4 üncü faslındaki görevi ihmal ve görevi
kötüye kullanma ile ilgili hükümlerine göre cezalandırılır.
Yapı denetim
kuruluşunun izin belgesi alma aşamasında gerçeğe aykırı belge düzenlendiğinin
izin belgesi verildikten sonra anlaşılması halinde, izin belgesi derhal iptal
edilir ve ayrıca gerçeğe aykırı belge düzenlemekten, bu belgeleri düzenleyenler
hakkında suç duyurusunda bulunulur.
Yapılar ile
ilgili diğer düzenlemeler ile yapıların uğramış olduğu yıkım ve zararlardan
dolayı genel hukuk hükümleri uygulanır.
Bu madde
uyarınca hükmolunacak cezalar paraya çevrilemez ve tecil edilemez.
Bu Kanuna
aykırı fiillerden dolayı hükmolunan kesinleşmiş mahkeme kararları, Cumhuriyet
savcılıklarınca Bakanlığa ve mimar ve mühendislerin bağlı olduğu meslek
odalarına bildirilir.
Yapı denetim
kuruluşu ile denetçi mimar ve mühendisleri; eylem ve işlemlerinden 3194 sayılı
İmar Kanununun fenni mesul için öngörülen hükümlerine tabidirler.
Bakanlığın
denetim yetkisi
Madde 10 –
Bakanlık, bu Kanunun uygulanmasında yapı denetim kuruluşlarının işlem ve
faaliyetlerini denetleme yetkisine sahiptir.
Kanunun
uygulanacağı iller
Madde 11 – Bu
Kanunun uygulanmasına pilot iller olarak; Adana, Ankara, Antalya, Aydın,
Balıkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Düzce, Eskişehir, Gaziantep, Hatay,
İstanbul, İzmir, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ ve Yalova illerinde başlanır.
Pilot illerin
genişletilmesi ve daraltılmasına, Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu
yetkilidir.
Diğer hükümler
ve yönetmelikler
Madde 12 – Bu
Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili mevzuat
hükümleri uygulanır.
Bu Kanun
gereğince düzenlenmesi öngörülen yönetmelikler, Kanunun yayımı tarihinden
itibaren kırkbeş gün içerisinde Bakanlıkça çıkarılır.
Yürürlükten
kaldırılan ve değiştirilen hükümler
Madde 13 – a)
3.2.2000 tarihli ve 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
yürürlükten kaldırılmıştır.
b) 27.1.1954
tarihli ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanununun ek 5, ek
6, ek 7 nci maddeleri ile geçici 6 ve geçici 7 nci maddeleri yürürlükten
kaldırılmıştır.
c) 17.6.1938
tarihli ve 3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanunun 7 nci maddesi
aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Madde 7 – 1
inci maddede belirtilen diploma veya ruhsatnamelerden birini haiz olmayanlar
Türkiye’de mühendis veya mimar unvanı ile istihdam olunamazlar, imzalarla sanat
icra edemezler, bu unvanları kullanarak rey veremezler ve imza da koyamazlar.
Geçici Madde
1 – Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce Bakanlıkça yapı denetim
kuruluşlarına verilmiş olan yapı denetimi izin belgeleri, bu Kanunun yürürlüğe
girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle geçerlidir. Bu süre içerisinde bu Kanun
hükümlerine uygun olarak yenilenmeyen yapı denetim izin belgeleri geçersiz
sayılır.
Geçici Madde 2
– Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 3194 sayılı İmar Kanunu ile 595
sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre alınan
yapı ruhsatları geçerlidir.
Geçici Madde 3
– 595 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca yapı
denetim kuruluşlarınca tahsil edilmiş olan malî sorumluluk sigorta primleri yapı
sahiplerine iade edilir.
Yürürlük
Madde 14 – Bu
Kanun yayımı tarihinden otuz gün sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 15 –
Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Bu fıkraya 30/6/2004
tarihli ve 5205 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle, "ruhsata tabi olmayan
yapılar“ ibaresinden sonra gelmek üzere " ile tek parselde, bodrum katı
dışında en çok iki katlı ve toplam ikiyüz metrekareyi geçmeyen müstakil
yapılar“ ibaresi eklenmiş ve metne işlenmiştir.
