..........NÖBETÇİ İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLI?I'NA[1]

                   Gönderilmek Üzere 
                    .......İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLI?INA

..........NÖBETÇİ ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ HAKİMLİ?İ'NE[2]  [3]

.........

-Yürütmenin Durdurulması İstemlidir.[4]-

Duruşmadır.[5]

DAVACI                       :  İsim Soyisim (Ad Soyad) -TC KİMLİK NO

                                          Adres[6]

DAVALI                       :  Dava konusu işlemi - kararı tesis eden Devtet Dairesi[7]

DAVANIN KONUSU :   İptal ve Tam Yargı davası[8]

İPTALİ İSTENİLEN

İDARİ İŞLEM              : İptali istenen işlemin tarih ve sayısı

TEBLİ? TARİHİ[9]    : Tebliğ veya öğrenme tarihi.

OLAYIN ÖZETİ:

DAVANIN AÇIKLANMASI       :

Bu bölümde dava konusu yapılan idari işlemin hukuka aykırılık nedenleri yazılır. [10]

HUKUKİ SEBEPLER:  İdari Yargılama Usulü Kanunu, vs.

DELİLLER                   :[11]  ...............

SONUÇ VE İSTEM :

          Yukarda açıklanan nedenlerle  ve re’sen mahkemece tespit edilecek sair iptal nedenleri ile................tarihli................sayılı................konulu işleminin İPTALİNE ve YÜRÜTÜLMESİNİN DURDURULMASINA,   dava konusu işlem nedeniyle yoksun kalınan özlük ve parasal hakların yasal faiziyle birlikte tazminine, yargılama giderlerinin davalı idare üzerinde bırakılmasına karar verilmesini, saygılarımla arz ederim. Tarih

                                                                                                                     Ad Soyad

                                                                                                                        Davacı                                                                                                                                                         

Dava Dilekçelerinin Verileceği Yerler

1.    Dava dilekçeleri ile davalara ilişkin her türlü evrakın, Danıştay’a veya ait olduğu mahkeme başkanlıklarına verilmesi gerekir.

2.    Eğer dava açacağımız idari yargı yeri, başka bir yerde ve bulundu­ğumuz yerde de idari yargı mahkemeleri varsa, o zaman, dava dilekçesi ve davalara ilişkin her türlü evrakın, dava açılacak ya da dava dilekçesinin baş­lığında yazılı olan mahkemeye gönderilmek üzere bulunulan yerdeki idari yargı yerlerine verilmesi gerekir.

3.    Dava açacağımız idari yargı yerleri başka yerde ve bulunduğumuz yerde de idari yargı mahkemeleri yok ise, o zaman, dava dilekçesi ve da­vaya ilişkin her türlü evrakın, bulunduğumuz yerdeki asliye hukuk hakimliğine verilmesi gerekir.

4.    Eğer ülke dışından dava açmak istersek, o zaman da dava dilekçesi ve davaya ilişkin her türlü evrakın Türk konsolosluklarına verilmesi gerekir.

    Bunların dışında posta, kargo ya da başka suretle bulunduğumuz yerden başka bir şehirde bulunan mahkemeye dava dilekçesinin gönderilmesi fiilen mümkün ise de posta sırasındaki gecikmeler, 2577 sayılı Yasadaki süreleri etkilemez. Özellikle bu hallerde dava açma süresi   kaçırılabilir. Ama, dava dilekçesi veya davaya ilişkin her türlü evrakın yukarıda belirtilen yerlere verilmesi halinde dava açma süresi ya da savunma süresi kesilir.

    Örneğin, Ankara ilinde yaşamakta iken İstanbul İdare Mahkemesine dava açmak istediğimizde, dava dilekçesini İstanbul İdare Mahkemelerine gönderilmek üzere Ankara İdare Mahkemesine vermemiz gerekir. Bu halde, dava açma süresinin son gününde olsa bile, dava dilekçesini Ankara İdare Mahkemesine teslim ettiğimiz takdirde, dava süresinde açılmış sayılır. Artık dava dilekçesinin Ankara İdare Mahkemesince İstanbul İdare Mahkemesine gönderilmesinin hukuki sorumluluğu davacıya ait değildir. Bu sorumluluk Ankara İdare Mahkemesine aittir.

    Ancak, dava açan şahıs, İstanbul İdare Mahkemesine gönderilmek üzere Ankara Asliye Hukuk Mahkemesine dilekçeyi vermesi ya da aynı amaçla posta idaresine vermesi hallerinde, mahkeme ya da idarece gönderilen dava dilekçesinin İstanbul İdare Mahkemesine ulaştığı tarihte dava açma süresi   geçirilmiş ise dava zaman aşımına uğramış olur. Bu gibi durumları önlemek için dava dilekçesi ve davaya ilişkin her türlü evrakın yukarıda bahsedilen yerlere verilmesinde lüzumu vardır.

Bunların haricinde, Askeri Yüksek İdare Mahkemesine açılacak davalara ilişkin dilekçelerin de, idare mahkemeleri aracılığıyla anılan yüksek mahkemeye gönderilebilmesine olanak vardır.

    2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 3. maddesinde idari davaların açılması düzenlenmiştir. Bu maddeye göre öncelikle dava dilekçe­sini başlığı, muhakkak Danıştay, İdare Mahkemesi ve Vergi Mahkemesi Başkanlıklarına yani idari yargıda mevcut bir mahkeme başkanlığına hitaben yazılmış olması gerekir. Bu husus çok önemlidir. Çünkü, idari yargı düzeni içinde, bir mahkemeye ya da Danıştay’a dava açıldığında, eğer ki dava yetkisiz ya da görevsiz bir mahkemeye dava açılmış olsa bile, kendisine dava açılan idari yargı yeri, görevli ve yetkili idari yargı yerini belirleyerek dava dosyasını bu mahkemeye ya da Danıştay’a gönderecektir. Ancak, dava dilekçesinin başlığının adli veya askeri bir yargı yerine hitaben yazılmış olması halinde öncelikle bahsedilen yanlışlığın düzeltilmesi gerekir. Böyle bir durumda, davanın görev  yönünden reddi sonucu ortaya çıkabilir.

    Başlığı idari yargı yerlerinden (görevli ve yetkili olan) birine hitaben yazılmış dava dilekçelerinde, aşağıdaki hususlara yer verilmesi gerekmektedir.

    İdare mahkemelerinde, yetki meselesi gerçekten büyük önem taşır. Zira burada uyuşmazlığın konusu, niteliği, ilgililerin özellikleri ve bil­hassa hizmet yeri ile sözleşmenin ittihaz ve akit mahalleri yetkili mahke­meyi tayin bakımından büyük ehemmiyet arz ederler.[1]

    Kamu idare ve kurumlarının, merkez hiyerarşi dışında kalan birimle­rinin idari tasarruflarında da, işlemin merkezi idareden bağımsız olarak ya­pılmış olması halinin, merkezi idarenin genel veya özel bir emriyle ya­pılmış olma halinin, yetkili idare mahkemesinin belirlenmesinde ölçü olması gerekir.[2]

    2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun “İdari Davalarda Genel Yetki”  başlıklı 32. maddesinin 1. fıkrasına göre, yetkili mahkeme, gö­reve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla bu Kanunda veya özel kanun­larda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması halinde, dava konusu olan idari işlemi veya idari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yer­deki idare mahkemesidir.

    Başka bir deyişle, 2577 sayılı Kanunun 33., 34., 35., 36. ve 37. mad­delerinde sayılan özel yetki halleri dışında, 32. maddedeki genel yetki  kuralı uygulanacaktır. 32. maddedeki “göreve ilişkin hükümler saklı” tutulması de­yiminden anlaşılması gereken, görev  meselesinin yetki meselesinden önce geldiğidir.[3] Bu nedenle uygulamada, adli veya askeri yargının görevli ol­duğu konularda idari yargıda açılan davalarda, eğer davaya idari yargının bakması halinde, yetkili olacak mahkeme tarafından görev yönünden dava­nın reddi kararı verilmesine özen gösterilmektedir.

    2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2'nci maddesinin 1'nci fıkrasında; idari dava türleri, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan iptal davaları; idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları ve kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar olarak sayılmış; aynı Kanunun 27'nci maddesinde de, Danıştay’da veya idari mahkemelerde dava açılmasının, dava edilen idari işlemin yürütülmesini durdurmayacağı; Danıştay veya idari mahkemelerin, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve idari işlemin açıkça hukuka aykırı olması şartlarının birlikte gerçekleşmesi durumunda gerekçe göstererek yürütmenin durdurulmasına karar verebilecekleri hükme bağlanmıştır.

    Yukarıda açıklanan kanun hükümlerinden de anlaşılacağı üzere; idari yargıya başvurularak herhangi bir idari işlemin yürütülmesinin durdurulması isteminde bulunulabilmesi için, söz konusu işlem hakkında, usulüne uygun olarak açılmış bir idari davanın bulunması, ön koşuldur. Böyle bir dava olmaksızın, yapılacak yürütmenin durdurulması istemlerinin incelenmesi ve karara bağlanması olanaklı değildir.

    Yürütmeyi durdurma istemleri idari yargıda ayrı bir dava değil, iptal davası içinde ileri sürülebilecek ara istemlerdir. Verilecek yürütmeyi durdurma kararları da tedbir niteliğinde, idari işlemin uygulanmasını durduran geçici ara kararlardır. Uygulamada ise yürütmenin durdurulması kararlarına  iptal kararından daha fazla değer atfedilmektedir. Oysa iptal kararı davayı nihai olarak çözen esas karardır. Çoğu zaman mahkemeler, dava dosyası tekemmül etmiş ise yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar vermeden doğrudan nihai karar vermektedirler.

    Yürütmenin durdurulması isteğinin reddedilmesi davanı reddedilmesi sonucunu doğurmaz. Çünkü yürütmenin durdurulması için aranan koşullar birlikte gerçekleşmemesi halinde bu karar verilmez. Esas kararda ise sadece işlemin hukuka aykırı olup olmadığı yönüden inceleme yapılır. Oysa yürütmenin durdurulmasına karar verilebilmesi için hukuka aykırılık tek başına yeterli değildir. Genelde, işlem açıkça hukuka aykırı ama yürütmenin durdurulması kararı neden verilmedi diye düşünenler olmaktadır. Bunun sebebi ise bahsedilen bu koşulun yanında işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması koşulunun gerçekleşmemiş olmasıdır.

    Yürütmenin durdurulması kararları, iptali istenen idari bir işlemin yargı süzgecinden geçirilmesi sonucu bu işlemin "hukuka aykırılığını" tespit eden kararlardır.

    Yürütmenin durdurulmasından amaç, "kamu düzeni''nin ve giderek "hukuk düzeni''nin korunmasıdır. Yürütmenin durdurulması kararları ile, ileride giderilebilmesi veya düzeltilmesi zor, karışık durumlar önlenir; yönetimde düzen ve istikrar sağlanır.

    Bu bağlamda, verilmiş bir yürütmenin durdurulması kararı ile "hukuka aykırılığı" tespit edilmiş bir işleme dayalı olarak yeni işlemler kurulması kabul edilemez. Böyle bir uygulamanın hukuk düzenine aykırı bir uygulama olacağı ve yönetimdeki düzen ve istikrarı bozacağı ortadadır.

1.      Anayasaya göre Yürütmenin Durdurulması

    Yürütmenin durdurulması ile ilgili temel kurallar Anayasa’nın 125. maddesinde düzenlenmiştir, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27. maddesinin 2 numaralı fıkrası Anayasa hükmünün tekrarıdır.

    Yürütmeyi durdurma istemleri bir dava değil, iptal davası içinde ileri sürülebilecek ara istemlerdir. Verilecek yürütmeyi durdurma kararlan da önlem niteliğinde geçici çözümlerdir. Anayasa’nın 125. maddesine göre yürütmenin durdurulması kararı verilebilmesi için “İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararın doğması” ve “İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması” şartlarının birlikte gerçekleşmesi gereklidir. Anayasa’da yürütmenin durdurulması ile ilgili olarak başkaca bir hüküm bulunmamaktadır.

2.      Yürütmenin Durdurulması Kararı Verilebilmesi İçin Aranan Koşullar

    İptal davası açılması halinde işlemin uygulanması ve sonuçları kendiliğinden durmaz. Bunun için idari yargıda açılan iptal davasında, iptal istemi ile birlikte ayrıca 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27. maddesi uyarınca yürütmenin durdurulması  talebinin de yapılması ge­rekir.

    Yargı yerleri tarafından, işlemin iptali ile yürütmenin durdurulması istemli olarak açılan davalarda, yürütmenin durdurulabilme­sine karar verilebilmesi için 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27. maddesinde aranılan koşulların birlikte gerçekleşmesi gerekir.     Anılan maddeye göre yürütmenin durdurulmasına karar verilebilmesi için;

1. İşlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması,

2. İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması koşullarının birlikte ger­çekleşmesi gerekir.

    Bununla birlikte yürütmenin durdurulmasına  ilişkin kararların gerek­çeli olması gerekir. Bunun aksine 2577 sayılı Yasanın 27. maddesinde aranılan koşullar birlikte gerçekleşmemesi nedeniyle yürütmenin durdurulması isteminin reddine dair kararların gerek­çeli olarak yazılmasına lüzum yoktur

    Yürütmenin durdurulması için aranan şartlardan olan ve işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması şartının gerçekleşebilmesi gerekir. Ancak bu durum olayın niteliğine ve davanın durumuna göre mahke­melerin takdi­rindedir.   

    Yürütmenin durdurulması kararı, nihai nitelikte olmayan, içerdiği hü­kümleri nihai karar gibi idarelerce uygulanma zorunluluğu bulunan, bu nedenle de diğer ara kararlarından farklı olan, adli yargıda hukuk mahkemelerince verilen ihtiyati tedbir müessesesiyle de usul ve uygulama bakımından aynı olmayan ve idari yargı sistemine özgü bir karardır.

    İdari Yargıda dava açabilmek için hazırlanacak dava dilekçesinin şekli  ve içeriği 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 3. maddesinde açıklanmış olmakla birlikte, birden fazla işleme yahut başka şahıslarla beraber dava açılmasının koşulları da aynı Kanunun 5. maddesinde düzenlenmiştir.

    2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 1. maddesinde, Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinde yazılı yargılama usulünün uygulanacağı ve incelemenin evrak üzerinde yapılacağı kurala bağlandığından, idari yargıda hazırlanacak dava dilekçesinin içeriği, adli yargıda açılacak dava dilekçesinin içeriğinden daha fazla önem ve ağırlık taşır.

İdari yargılama usulümüz esas itibariyle “yazılı”lık esasını benimsemiş olduğundan ve sözlü olarak dava açma imkanını vermediğinden, idari davaların, görev  ve yetki durumuna göre Danıştay, idare mahkemesi ve vergi mahkemesi başkanlıklarına hitaben yazılmış dilekçelerle açılması zorunludur.[1] İdari yargıda şifahi olarak dava açılması mümkün değildir. İdari dava açıldıktan sonra bile, örneğin keşif ya da duruşma sırasında dava dos­yasında olmayan hususların iddia edilmesi veya savunulması halinde bu hususun derhal yazılı olarak mahkemeye sunulması istenir. Çünkü, yargı­lama sırasında bile şifahilik yoktur. Bu sebeple idari yargıda tanık ya da şahit dinlenilmez. Yargılama sonucunda verilen karar sözlü olarak açıklanmaz. Ancak gerekçeleriyle birlikte yazılı olarak tebligat yapılır.

İdari Yargıda hasım konumunda, genel olarak bir kamu idaresi ola­cağından, husumet mevkiine yazılan idarenin (tarafın) adresinin muhakkak yazılması, kural olarak gerekli ise de, bu adresin yazılmamasının dava dilekçesini sakatlayacağını söyleyebilmek zordur.        

    Çünkü, davalı idarenin adre­sinin de ötesinde, bizzat davalı idare hatalı olarak yazılmış (tespit edilmiş) ise bile, iptal davalarında, bu durum idari yargı yerince re’sen incelene­rek düzeltilebilecek bir husustur. İdari yargıda görülmekte olan iptal davasında, davalı idareden ziyade, o idarece tesis edilen idari işlem yargılanmaktadır. Yani davanın konusu yargılanan veya bir başka ifadeyle hukuka uygunluk denetimi yapılan işlemin kendisidir. Öyleyse davalı idarenin doğru yazılması durumu daha çok tam yargı davalarında önem kazanmakta­dır. Zararı doğuran idareyi iyice tespit ettikten sonra davayı bu idareye yöneltmek gerekir.

1.    Önce İptal davası ve bunun üzerine tam yargı davası,

4.    İşlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı dava süresi içinde tam yargı davası.

1.    Tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın;

5.    İdarenin dava açması gerektiği konularda ise ilgili merci veya ko­mis­yon kararının geldiği; tarihi izleyen günden başlar.